Pięcioletni termin przedawnienia dla należności składkowych

Od 1 stycznia 2013 r. będzie obowiązywał nowy, krtszy, bo pięcioletni, termin przedawnienia należności z tytułu składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe. Dla obu stron stosunku ubezpieczenia, czyli dla płatnika składek i ZUS, będzie on taki sam. Zmiana w tym zakresie wynika z ustawy z 16 września 2011 r. o redukcji niektrych obowiązkw obywateli i przedsiębiorcw (Dz. U. Nr 232, poz. 1378).

Ustawa zmienia kilkanaście ustaw, w tym ustawę o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.) - dalej u.s.u.s. oraz ustawę o ubezpieczeniu społecznym rolników (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 50, poz. 291 z późn. zm.) - dalej u.s.r. W obydwu wprowadza analogiczne zmiany.

Obecnie, zgodnie z art. 24 ust. 4 u.s.u.s., należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu po upływie 10 lat licząc od dnia, w którym stały się wymagalne. Tyle samo czasu mają płatnicy składek na dochodzenie zwrotu składek nienależnie opłaconych. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 24 ust. 4 u.s.u.s., od 1 stycznia 2013 r. należności z tytułu składek będą ulegały przedawnieniu po upływie 5 lat od dnia w którym stały się wymagalne. A możliwość dochodzenia nadpłaconych składek będzie wygasać po upływie 5 lat. Termin ten będzie się liczył od dnia otrzymania zawiadomienia płatnika składek przez ZUS o kwocie nadpłaconych składek, które mogą być zwrócone, chyba że ich wysokość nie przekracza kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym. Termin ten może być również liczony od dnia opłacenia składek w razie braku powyższego zawiadomienia przez ZUS. Mimo skróconego i wyrównanego terminu dochodzenia należności składkowych dla ZUS i przedsiębiorców nadal będzie obowiązywała zasada, że nienależnie opłacone składki w pierwszej kolejności podlegają zaliczeniu przez ZUS z urzędu na poczet zaległych lub bieżących składek, a w razie ich braku — na poczet przyszłych składek, chyba że płatnik składek złoży wniosek o zwrot składek.

Ustawa deregulacyjna zawiera również przepisy przejściowe. Zgodnie z jej art. 27 do przedawnienia należności z tytułu składek (o którym mowa w art. 24 ust. 4. ustawy), którego bieg rozpoczął się przed 1 stycznia 2013 r. należy stosować przepisy nowe z tym jednak, że pięcioletni termin przedawnienia rozpocznie swój bieg 1 stycznia 2013 r. Ale jeśli przedawnienie rozpoczęte przed 1 stycznia 2013 r. nastąpiłoby zgodnie z przepisami dotychczasowymi wcześniej, wówczas przedawnienie następuje z upływem tego wcześniejszego terminu. Zasadę tę należy również stosować do składek nadpłaconych.

Analogiczne zmiany w prowadzono do ustawy o u.s.r. Obecnie, zgodnie z jej art. 41b ust. 1, należności z tytułu składek ulegają przedawnieniu po upływie 10 lat licząc od dnia, w którym stały się wymagalne. Jednocześnie nie można dochodzić zwrotu nadpłaconych lub nienależnie opłaconych składek, jeżeli od dnia ich opłacenia upłynęło 10 lat. W obydwu tych wypadkach termin przedawnienia wyniesie 5 lat. Zmiany wejdą w życie 1 stycznia 2013 r.