Odpady medyczne, stanowiące szczególne zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi oraz dla środowiska, to - zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206) – dalej r.k.o. - części ciała i organy oraz pojemniki na krew i konserwanty służące do jej przechowywania, inne odpady, które zawierają żywe drobnoustroje chorobotwórcze lub ich toksyny oraz inne formy zdolne do przeniesienia materiału genetycznego, o których wiadomo lub co do których istnieją wiarygodne podstawy do sądzenia, że wywołują choroby u ludzi i zwierząt (np. zainfekowane pieluchomajtki, podpaski, podkłady), chemikalia - w tym odczynniki chemiczne, zawierające substancje niebezpieczne, leki cytotoksyczne i cytostatyczne, odpady amalgamatu dentystycznego, zużyte kąpiele lecznicze aktywne biologicznie o właściwościach zakaźnych oraz pozostałości z żywienia pacjentów oddziałów zakaźnych.
W przepisach r.k.o. odpady medyczne i weterynaryjne sklasyfikowano w grupie 18, która obejmuje:
– 18 01 - odpady z diagnozowania, leczenia i profilaktyki medycznej;
– 18 01 01 - narzędzia chirurgiczne i zabiegowe oraz ich resztki (z wyłączeniem grupy 18 01 03);
– 18 01 02* - części ciała i organy oraz pojemniki na krew i konserwanty służące do jej przechowywania (również z wyłączeniem 18 01 03);
– 18 01 03* - inne odpady, które zawierają żywe drobnoustroje chorobotwórcze lub ich toksyny oraz inne formy zdolne do przeniesienia materiału genetycznego, o których wiadomo lub co do których istnieją wiarygodne podstawy do sądzenia, że wywołują choroby u ludzi i zwierząt (np. zainfekowane pieluchomajtki, podpaski, podkłady) - z wyłączeniem 18 01 80 i 18 01 82;
– 18 01 04 - inne odpady niż wymienione w 18 01 03;
– 18 01 06* - chemikalia, w tym odczynniki chemiczne, zawierające substancje niebezpieczne;
– 18 01 07 - chemikalia, w tym odczynniki chemiczne, inne niż wymienione w 18 01 06;
– 18 01 08* - leki cytotoksyczne i cytostatyczne;
– 18 01 09 - leki inne niż wymienione w 18 01 08;
– 18 01 10* - odpady amalgamatu dentystycznego;
– 18 01 80* zużyte kąpiele lecznicze aktywne biologicznie o właściwościach zakaźnych;
– 18 01 81 - zużyte kąpiele lecznicze aktywne biologicznie inne niż wymienione w 18 01 80;
– 18 01 82* - pozostałości z żywienia pacjentów oddziałów zakaźnych.
W powyższej klasyfikacji gwiazdką zostały wyróżnione niebezpieczne odpady medyczne, stanowiące szczególne zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi oraz dla środowiska.
Minister Zdrowia w rozporządzeniu z dnia 30 lipca 2010 r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z odpadami medycznymi (Dz. U. Nr 139, poz. 940), w nawiązaniu do powyższej klasyfikacji, podzielił odpady medyczne na trzy grupy:
1) odpady medyczne o kodach 18 01 02*, 18 01 03*, 18 01 80* i 18 01 82*, zwane "odpadami zakaźnymi" - odpady niebezpieczne, które zawierają żywe mikroorganizmy lub ich toksyny, o których wiadomo lub co do których istnieją wiarygodne podstawy do przyjęcia, że wywołują choroby zakaźne u ludzi lub innych żywych organizmów;
2) odpady medyczne o kodach 18 01 06*, 18 01 08* i 18 01 10*, zwane "odpadami specjalnymi" - odpady niebezpieczne, które zawierają substancje chemiczne, o których wiadomo lub co do których istnieją wiarygodne podstawy do sądzenia, że wywołują choroby niezakaźne u ludzi lub innych żywych organizmów albo mogą być źródłem skażenia środowiska;
3) odpady medyczne o kodach 18 01 01, 18 01 04, 18 01 07, 18 01 09 i 18 01 81, zwane "odpadami pozostałymi" - odpady medyczne nieposiadające właściwości niebezpiecznych.
Odpady te wymagają odizolowania od otoczenia już w miejscu ich powstawania, specjalnych metod gromadzenia, transportu, usuwania i unieszkodliwiania.
Dodajmy, że inną klasyfikację sporządził Główny Inspektor Sanitarny, który odpady medyczne podzielił na cztery grupy:
– odpady bytowo-gospodarcze - do których należą: opady z pomieszczeń biurowych, administracyjnych, zaplecza warsztatowego i służb technicznych, odpady bytowe z oddziałów niezabiegowych oraz odpady z kuchni i resztki posiłków z oddziałów niezakaźnych. Odpady te mogą być składowane na składowiskach komunalnych;
– odpady specyficzne przeznaczone do unieszkodliwiania - odpady, które ze względu na bezpośredni kontakt z chorymi stanowią zagrożenie infekcyjne dla ludzi i środowiska. Do odpadów tych zaliczamy odpady zakażone drobnoustrojami (zużyte materiały opatrunkowe, strzykawki, igły, materiały laboratoryjne i medyczne, odpady z sal operacyjnych, oddziałów chirurgicznych, oddziałów zakaźnych, amputowane części ciała, zwłoki zwierząt doświadczalnych, odpady posekcyjne itp.), leki cytostatyczne i sprzęt używany przy ich podawaniu oraz leki przeterminowane i opakowania po lekach. Ze względu na zagrożenia związane z odpadami specyficznymi wymagane jest izolowanie tych odpadów od otoczenia już w miejscu ich powstawania;
– odpady specjalne - obejmujące odpady radioaktywne, zużyte diagnostyki izotopowe, substancje toksyczne, zużyte oleje, substancje chemiczne nienadające się do spalania ze względów bhp, zużyte rozpuszczalniki i odczynniki chemiczne, odpady srebronośne, zużyte baterie, uszkodzone termometry rtęciowe i zużyte świetlówki;
– odpady wtórne – tzn. pozostałości po przeróbce termicznej odpadów drugiej grupy, czyli odpadów specyficznych, takie jak popiół, zeszklony żużel, wyprażone elementy metalowe, pyły i szlamy pochodzące z urządzeń odpylających.
Dopuszczalne sposoby unieszkodliwiania niebezpiecznych odpadów medycznych zostały określone w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie dopuszczalnych sposobów i warunków unieszkodliwiania odpadów medycznych i weterynaryjnych (Dz. U. z 2003 r. Nr 8, poz. 104 z późn. zm.), natomiast rozporządzenie tegoż ministra z dnia 23 grudnia 2002 r. określa rodzaje odpadów medycznych i weterynaryjnych, których poddawanie odzyskowi jest zakazane (Dz. U. z 2003 r. Nr 8, poz. 103). Utylizacji odpadów medycznych dotyczy również rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 marca 2002 r. w sprawie wymagań dotyczących prowadzenia procesu termicznego przekształcania odpadów (Dz. U. Nr 37, poz. 339 z późn. zm.).