Sprawa dotyczyła płatnika składek - spółki z o.o. Metrum T. z Torunia, która wniosła do ZUS o rozłożenie na raty składek za jeden miesiąc - kwiecień 2023 roku. ZUS odmówił w piśmie, nie zaś w decyzji. Przedsiębiorca złożył odwołanie do sądu pracy.
Sąd Okręgowy w Toruniu odmówił odrzucenia odwołania i zobowiązał ZUS do wydania decyzji w sprawie.
Decyzja i odwołanie do sądu
Od tego orzeczenia złożył apelację organ rentowy. A Sąd Apelacyjny w Gdańsku przedstawił do rozstrzygnięcia Sądowi Najwyższemu zagadnienie prawne: czy odmowa przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych rozłożenia należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne na podstawie art. 29 ust. 1 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych następuje w formie decyzji administracyjnej, a w razie pozytywnej odpowiedzi na powyższe pytanie: czy dopuszczalna jest droga sądowa przed sądem powszechnym z odwołania od decyzji organu rentowego, której przedmiotem jest odmowa rozłożenia na raty należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne.
Zgodnie z art. 29 ustawy systemowej, ze względów gospodarczych lub innych przyczyn zasługujących na uwzględnienie, Zakład może na wniosek dłużnika odroczyć termin płatności należności z tytułu składek oraz rozłożyć należność na raty, uwzględniając możliwości płatnicze dłużnika oraz stan finansów ubezpieczeń społecznych.
Odroczenie terminu płatności należności z tytułu składek oraz rozłożenie należności na raty następuje w formie umowy.
Zobacz w LEX: Rozłożenie na raty należności z tytułu składek ZUS > >
SN rozstrzyga na korzyść płatnika
Na rozprawie przed Izbą Pracy i Ubezpieczeń Społecznych SN pełnomocniczka ZUS - radca prawny Marta Jaworska wyjaśniała, że wnioskodawca już od lutego 2021 r. składa wnioski o rozłożenie składek na raty. I początkowo ZUS uwzględniał te pisma, i w konsekwencji podpisywał umowy z tym płatnikiem, ale warunkiem była spłata bieżących składek. A tego spółka nie czyniła, miała stale zaległości.
Mecenas Jaworska dodała, że Naczelny Sąd Administracyjny w trzech orzeczeniach, wydanych w czerwcu tego roku podobnie jak ZUS przyjął, że nie ma podstaw, by składki rozkładać na raty.
Sąd Najwyższy w tej sytuacji podjął uchwałę, według której odmowa uwzględnienia wniosku o rozłożenie na raty składek na ubezpieczenia społeczne następuje na podstawie decyzji administracyjnej, od której przysługuje odwołanie do sądu na podstawie art. 83 ustawy systemowej.
Problem procesowy
Jak wskazał w uzasadnieniu uchwały sędzia dr Piotr Prusinowski, zagadnienie to już od dłuższego czasu budziło duże emocje, a sądy nie dawały jednoznacznego rozwiązania. Problem ten ma charakter procesowy, gdyż najważniejszą sprawą jest w jaki sposób organy rentowe podejmują decyzję o rozłożeniu składek na raty lub odmowie.
SN wziął pod uwagę, że odmowa rozłożenia na raty składek podejmowana jest z pozycji siły i ma charakter publiczno-prawny. Wskazówką jest art. 123 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, nakazujący stosować kodeks postępowania administracyjnego. A zatem jest domniemanie wydania decyzji przez ZUS.
- Tu w sprawach ubezpieczenia społecznego ma zastosowanie art. 104 kpa, tj. organ administracji publicznej załatwia sprawę przez wydanie decyzji, chyba że przepisy kodeksu stanowią inaczej – przytoczył sędzia Prusinowski. – Trzeba też odwołać się do Konstytucji RP. Jeśli prawo przewiduje rozłożenie składek na raty, to odpowiedzią ZUS jest decyzja - pozytywna lub negatywna. Jeśli pozytywna, to musi zawrzeć umowę z płatnikiem. Decyzja ta podlega kontroli sądu.
Zobacz w LEX: Wydanie decyzji administracyjnej > >
Inną sprawą jest zakres kontroli sądu, ale na pewno sąd nie może organowi rentowemu narzucać treści umowy z płatnikiem.
Uchwała Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych SN z 10 grudnia 2024 r., sygnatura akt III UZP 3/24.
Cena promocyjna: 55.2 zł
Cena regularna: 69 zł
Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 48.3 zł
