Kto pomaga pracodawcy w realizacji postanowień aktów prawnych dotyczących bhp? Na ile zaangażowane są w ten problem osoby kierujące pracownikami? Czy na osoby kierujące pracownikami nałożono obowiązki w zakresie bhp? Czy osoby kierujące pracownikami ponoszą odpowiedzialność za stan bhp? Jakie są relacje pracowników służby bhp z kadrą kierowniczą?
Zgodnie z obowiązującymi przepisami, pracownicy służby bhp podlegają bezpośrednio pracodawcy i nie mogą być obarczani dodatkowymi obowiązkami, a ich zakres działania określony jest w rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 109, poz. 704 z późn. zm.).
Prowadząc zajęcia z pracodawcami i osobami kierującymi pracownikami, niejednokrotnie podejmuję dyskusję z uczestnikami szkolenia, jak oni rozumieją swoje powinności względem odpowiedzialności za stan bhp, jakie są ich obowiązki lub jak w praktyce są one realizowane. Okazuje się, że wiedza na te tematy jest bardzo różna, a najczęściej fragmentaryczna. Tam, gdzie wdrożono zintegrowany system zarządzania przedsiębiorstwem lub system zarządzania bezpieczeństwem i higieną pracy, w którym kierownicy czynnie uczestniczą w realizacji postanowień tego systemu oraz obowiązujących przepisów, wiedza jest największa. Kierownicy komórek organizacyjnych w wielu dużych zakładach pracy dopiero podczas zajęć dowiadują się o wielu sprawach wynikających z przepisów bhp. Wydaje się, że najsłabiej wiedzę tą mają przyswojoną osoby kierujące pracownikami w zakładach pracy o charakterze administracyjno-biurowym. Podobnie sprawa wygląda w grupie najmniejszych zakładów pracy, w których osobą kierująca jest sam pracodawca. Przykładowo wielu z nich twierdzi, że wszelkie działania w obszarze szeroko pojętego bezpieczeństwa, w tym wszystkie szkolenia z dziedziny bhp (nawet i instruktaż stanowiskowy) powinien prowadzić pracownik służby bhp.
Nie powinny być tym osobom obce przepisy i reguły postępowania z tego zakresu, choćby z tego powodu, że osoba kierująca pracownikami ma obowiązek prowadzić instruktaż stanowiskowy z przyjętym do pracy pracownikiem. Ażeby dobrze go przeprowadzić osoba ta musi mieć wiedzę wynikającą z k.p., przepisów dotyczących szkoleń bhp, powinna znać treść instrukcji bhp oraz ocenę ryzyka zawodowego, a instruktaż prowadzić w oparciu o szczegółowy program szkolenia stanowiskowego dla poszczególnych grup stanowisk. Przyczyn takiego stanu rzeczy jest wiele. Jedną z nich – najistotniejszą - jest zbyt niska świadomość części pracodawców, jak i osób kierujących pracownikami, że bezpieczeństwo jest integralną częścią polityki przedsiębiorstwa, że każdy pracownik ma prawo do bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, a ich zapewnienie stanowi fundamentalną zasadę wynikająca z przepisów k.p.
Czytaj również: Kolejne fale pandemii nauczyły pracodawców poważnego traktowania BHP
Obowiązki w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy
Obowiązki w zakresie bhp nałożone na osoby kierujące pracownikami zostały sprecyzowane w art. 212 k.p. Osoba kierująca pracownikami jest obowiązana:
- organizować stanowiska pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy;
- dbać o sprawność środków ochrony indywidualnej oraz ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem;
- organizować, przygotowywać i prowadzić prace, uwzględniając zabezpieczenie pracowników przed wypadkami przy pracy, chorobami zawodowymi i innymi chorobami związanymi z warunkami środowiska pracy;
- dbać o bezpieczny i higieniczny stan pomieszczeń pracy i wyposażenia technicznego, a także o sprawność środków ochrony zbiorowej i ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem;
- egzekwować przestrzeganie przez pracowników przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy;
- zapewniać wykonanie zaleceń lekarza sprawującego opiekę zdrowotną nad pracownikami.
Sprawdź również książkę: Kodeks pracy. Wynagrodzenia, urlopy i czas pracy. Pracownicze plany kapitałowe. Ochrona zatrudnienia i świadectwa pracy. Organizacje pracodawców, zwią >>
Z przedstawionych obowiązków wynika, że osoba kierująca pracownikami powinna być organizatorem pracy dla swoich podwładnych. Zobowiązana jest stworzyć odpowiednie warunki do pracy w oparciu o obowiązujące przepisy i zasady bhp. Warto zauważyć, że w przepisach Kodeksu pracy nierozdzielnie występują dwie kategorie prawne, a mianowicie przepisy i zasady bhp. Jeżeli znalazły one swoje miejsce w przepisach k.p., oznacza to, że ich zastosowanie i przestrzeganie jest obowiązkiem.
W różnych publikacjach często zwracamy uwagę na definicje bezpieczeństwa i higieny pracy. Brzmi ona następująco: „Stan warunków i organizacji pracy oraz zachowań pracowników zapewniający wymagany poziom ochrony życia i zdrowia przed zagrożeniami występującymi w środowisku pracy”. W definicji tej, mówiąc o stanie warunków pracy i jej organizacji, wchodzimy w obszar działalności po części pracodawcy, a nade wszystko osoby kierującej pracownikami. Wskazuje ona, że sprawy bhp powinny być skoncentrowane w dziale, wydziale, komórce organizacyjnej. Chociaż z treści art. 207 par. 1 k.p. wynika, że pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie pracy, to kierownik jest organizatorem pracy i odpowiada za stworzenie takich warunków pracy w swojej komórce organizacyjnej, w której stan bezpieczeństwa i higieny pracy jest na najwyższym możliwym poziomie. W definicji wymieniono również samego pracownika, a konkretnie - zachowania pracowników. Określenie „zachowania pracowników” pojawia się zazwyczaj w przepisach Unii Europejskiej i powinno być rozumiane bardzo szeroko, przede wszystkim jako bezpieczne wykonywanie pracy.
W sukurs pracownikowi przychodzi przepis art. 210 k.p. stanowiący, że w razie gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom, pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego. Dalej przepis wskazuje, że gdy powstrzymanie się od wykonywania pracy nie usuwa zagrożenia, pracownik ma prawo oddalić się z miejsca zagrożenia, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego. Odnosi się to również do pracy wymagającej od pracownika szczególnej sprawności psychofizycznej.
Cena promocyjna: 62.1 zł
|Cena regularna: 69 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: zł
Obowiązki i odpowiedzialność kierownika i pracownika
Przepisy dotyczące bezpieczeństwa w obszarze działań kierownika i pracownika wzajemnie się przenikają. Przykładem tego może być także przepis art. 211 pkt 6 k.p., w którym określone są obowiązki pracowników, w tym obowiązek niezwłocznego zawiadomienia przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy wypadku albo zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzeżenia współpracowników, a także innych osób znajdujących się w rejonie zagrożenia, o grożącym im niebezpieczeństwie.
Właściwa organizacja pracy i zrozumienie zarówno obowiązków, jak i odpowiedzialności na tych dwóch poziomach (kierownik – pracownik) powinny zapewnić odpowiedni poziom ochrony zdrowia i życia każdego pracownika, w tym i kierownictwa zakładu pracy. Wiadomo, że ochrona zdrowia i życia pracowników odnosi się do kwestii wypadków i chorób zawodowych. Liczbą i ciężkością wypadków i chorób zawodowych mierzymy w pierwszej kolejności stan bezpieczeństwa i higieny pracy. W definicji bhp znajdujemy jeszcze uwagę o zagrożeniach występujących w środowisku pracy. Powinny być one wyszczególnione w ocenie ryzyka zawodowego, która jest pomocna, a nawet niezbędna kierownikowi w prowadzeniu instruktażu stanowiskowego.
Kierownik jest organizatorem pracy podwładnego i odpowiada za właściwe warunki jego pracy. Jeżeli występujące zagrożenie nie pozwala pracownikowi realizować obowiązku pracowniczego, to właśnie przełożony (kierownik, mistrz, brygadzista) powinien doprowadzić stanowisko pracy do stanu bezpieczeństwa. Kierownik powinien więc monitorować stan bezpieczeństwa i higieny pracy w swojej komórce organizacyjnej i podejmować odpowiednie przedsięwzięcia w celu utrzymania stanu bhp na możliwie najwyższym poziomie. Potwierdzenie takiego stanu rzeczy znajdujemy w kilku wykonawczych aktach prawnych.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
