W art. 211 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) zapisano obowiązek przestrzegania przez pracownika przepisów oraz zasad bhp. Jednym z podstawowych obowiązków pracownika jest dbanie o należyty stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz o porządek i ład w miejscu pracy.
Sumienne wykonywanie tego obowiązku leży nie tylko w interesie właściciela maszyny lub urządzenia, lecz także samego pracownika, bowiem sprawna maszyna to spokojniejsza i wydajniejsza praca. Wymagania dotyczące użytkowania i konserwacji maszyn i urządzeń, a także zasady ich bezpiecznej obsługi są określone przez producenta w instrukcji obsługi. Znajomość instrukcji oraz jej przestrzeganie są istotnymi elementami ww. obowiązku.
W praktyce niekiedy mamy do czynienia z “pomysłowością” pracowników, np. operator żurawia blokuje sygnalizator przekroczenia dopuszczalnego udźwigu lub ignoruje jego sygnały, doprowadzając do złamania lub przewrócenia się żurawia. Do wypadku może dojść też podczas pracy na tokarce lub szlifierce, gdy operator zablokuje automatyczny wyłącznik maszyny w chwili podniesienia osłony uchwytu. Praca przy podniesionej osłonie grozi np. uszkodzeniem oka tokarza (szlifierza) gorącym wiórem lub opiłkiem. Podobnie nieład na stanowisku pracy nie tylko utrudnia samą pracę, ale bywa przyczyną wypadków wskutek np. potknięcia się o źle ułożone elementy.
Skutkiem braku dbałości o obsługiwaną maszynę i porządek wokół niej, może być awaria lub wypadek. Dlatego maszyny i narzędzia oraz ich urządzenia ochronne powinny być utrzymywane w stanie sprawności technicznej i czystości zapewniającej użytkowanie ich bez szkody dla bezpieczeństwa i zdrowia pracowników oraz stosowane tylko w procesach i warunkach, do których są przeznaczone.
O dostrzeżonych wadach lub uszkodzeniach maszyny oraz zauważonych nieprawidłowościach w jej pracy pracownik powinien niezwłocznie zawiadomić przełożonego, a maszyna, której wadliwą pracę lub uszkodzenie stwierdzi w czasie pracy, powinna być niezwłocznie zatrzymana i wyłączona z zasilania energią. Wznowienie pracy maszyny bez usunięcia uszkodzenia jest niedopuszczalne.
Maszyn będących w ruchu nie wolno pozostawiać bez obsługi lub nadzoru, chyba że instrukcja obsługi (dokumentacja techniczno-ruchowa) na to zezwala. Maszyn będących w ruchu nie wolno naprawiać, czyścić i smarować, z wyjątkiem smarowania za pomocą specjalnych urządzeń określonych w dokumentacji.
Pracownicy zatrudnieni przy obsłudze maszyn z ruchomymi elementami nie mogą pracować w odzieży z luźnymi częściami, jak np. luźno zakończone rękawy, krawaty, szaliki, oraz bez nakryć głowy okrywających włosy. Wiertaczom ponadto nie wolno trzymać wierconego elementu dłonią w rękawicy roboczej lub z obandażowanym palcem. Zdarzało się bowiem, że w przypadku zakleszczenia się wiertła w wierconym przedmiocie, przedmiot ten zaczepiał o rękawicę lub bandaż i powodował uszkodzenie ręki.
Edward Kołodziejczyk