Resort pracy przygotował projekt ustawy, która ma na celu transpozycję do polskiego porządku prawnego dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/54/UE z 16 kwietnia 2014 r. w sprawie środków ułatwiających korzystanie z praw przyznanych pracownikom w kontekście swobodnego przepływu pracowników.

Jej celem jest określenie środków, które powinny stosować państwa członkowskie, aby ułatwić pracownikom unijnym migrującym po Europie oraz członkom ich rodzin korzystanie z uprawnień określonych w przepisach o swobodnym przepływie pracowników. Chodzi zwłaszcza o rozporządzenie nr 492/2011 z 5 kwietnia 2011 r. w sprawie swobodnego przepływu pracowników wewnątrz Unii. Środki te obejmują zapewnienie odpowiednich procedur dochodzenia roszczeń na drodze sądowej przez pracowników i członków ich rodzin, gdyby spotkali się oni z nieuzasadnionymi ograniczeniami ich praw, umożliwienie partnerom społecznym, w tym związkom zawodowym, za zgodą wnoszącego skargę pracownika mobilnego, uczestniczenia w postępowaniu sądowym, wprowadzenie środków przeciwdziałających wiktymizacji w związku z wniesieniem skargi, ustanowienie struktur na szczeblu krajowym, które będą promować równe traktowanie w zakresie swobodnego przepływu pracowników, a także realizować zadania w zakresie udzielania informacji i porad prawnych, prowadzenia niezależnych badań oraz publikowania raportów i rekomendacji, wspieranie dialogu z partnerami społecznymi.

Obecnie większość nakładanych dyrektywą zobowiązań jest już realizowana na gruncie prawa pracy i ubezpieczeń społecznych i przepisów proceduralnych.

Nowe zadania wprowadzane ustawą zostaną przydzielone instytucjom, które obecnie realizują podobne. Większość z nich będzie mógł realizować minister właściwy do spraw pracy, np. zlecając w drodze konkursu przeprowadzenie niezależnych badań, co wiązałoby się również z przedstawieniem niezależnych sprawozdań i zaleceń. Proponuje się także, aby Ministerstwo Rodziny Pracy i Polityki Społecznej pełniło funkcję punktu kontaktowego dla odpowiednich instytucji w pozostałych państwach UE i EOG, a także instytucji koordynującej.

Jeśli chodzi poradnictwo prawne, to warunek niezależności ten spełnia Państwowa Inspekcja Pracy, która świadczy już porady prawne w zakresie prawa pracy. W projekcie zaproponowano rozszerzenie zakresu porad świadczonych przez PIP na wszystkie kwestie wskazane w art. 2 dyrektywy. Dzięki temu będzie można wykorzystać sieć inspektoratów okręgowych, co ułatwi dostęp do pomocy i zapewni pełny zakres pomocy w jednym miejscu.

Rząd uzasadnia, że do Polski w ramach swobodnego przepływu pracowników nadal przyjeżdża stosunkowo niewielu obywateli pozostałych państw UE, tak więc stosowanie przepisów transponujących dyrektywę 2014/54/UE nie powinno wiązać się ze znaczącym wysiłkiem organizacyjno-finansowym. Z drugiej jednak strony, ze względu na wysoką liczbę obywateli polskich przebywających w pozostałych państwach członkowskich, w interesie Polski jest pełne wdrożenie dyrektywy, aby możliwe było uczestniczenie w dyskusji na forach Unii Europejskiej na temat skuteczniejszego dochodzenia prac przysługujących pracownikom migrującym.

Agnieszka Rosa