Osobom urodzonym po 31 grudnia 1948 r., które odpowiednio długo pracowały przy określonych pracach, od dnia 1 stycznia 2009 r. przysługuje prawo do świadczenia z tytułu wcześniejszego zakończenia aktywności zawodowej. Katalog tych prac – w szczególnych warunkach oraz w szczególnym charakterze – został określony w załącznikach nr 1 i 2 do ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. o emeryturach pomostowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 965 z późn. zm.) – dalej u.e.p.
Stosownie do art. 3 ust. 1 u.e.p. za prace w szczególnych warunkach uważa się prace związane z czynnikami ryzyka, które mają łącznie następujące cechy:
- wraz z upływem wieku mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia,
- wykonywane są w szczególnych warunkach środowiska pracy,
- determinowane są siłami natury lub procesami technologicznymi,
- pomimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku.
Chodzi tu w szczególności o prace wykonywane pod ziemią, na wodzie, pod wodą, w powietrzu, w warunkach gorącego i zimnego mikroklimatu, bardzo ciężkie prace fizyczne czy też prace w warunkach podwyższonego ciśnienia atmosferycznego.
Zobacz także: Jak uzyskać prawo do emerytury pomostowej?>>
Pracami o szczególnym charakterze, zgodnie z art. 3 ust. 3 u.e.p., są natomiast prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się.
@page_break@
Istotnym jest, że przepisy u.e.p. określają wyłącznie rodzaje prac w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, a nie konkretne stanowiska pracy. Wynika to przede wszystkim z faktu, że w wielu zakładach pracy wewnątrzzakładowa nomenklatura stanowisk nie zawsze pokrywa się z czynnościami faktycznie wykonywanymi przez pracownika (pracownicy wykonujący taki sam zawód w różnych zakładach pracy mogą być obciążeni innym zakresem odpowiedzialności; mogą również wykonywać prace o różnej intensywności i w różnych warunkach środowiska), a co za tym idzie niemożliwe byłoby prawidłowe określenie, czy dana osoba faktycznie wykonywała (wykonuje) pracę określoną przez ustawodawcę.
Mając na uwadze powyższe - o tym, czy dana praca, wykonywana przez określonego pracownika, powinna być uznana za pracę w szczególnych warunkach, czy o szczególnym charakterze w rozumieniu u.e.p., nie powinna decydować nazwa stanowiska, na jakim praca ta jest wykonywana, lecz jej charakterystyka, zgodna z kryteriami przewidzianymi w u.e.p. i innych przepisach, nierozerwalnie z tymi kryteriami związanymi. Decyzja w powyższym zakresie należy do pracodawcy, będącego jednocześnie płatnikiem składek na Fundusz Emerytur Pomostowych, który zgodnie z art. 41 ust. 4 u.e.p., jest obowiązany prowadzić wykaz stanowisk pracy, na jakich są wykonywane prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, a także ewidencję pracowników, którzy je wykonują.
Pracodawca podlega kontroli pracowniczej, bowiem zgodnie z art. 41 ust. 6 u.e.p. pracownikowi, w przypadku nieumieszczenia go w ewidencji osób wykonujących prace w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze, za których to pracowników jest przewidziany obowiązek opłacania składek na Fundusz Emerytur Pomostowych, przysługuje skarga do Państwowej Inspekcji Pracy. W razie uwzględnienia takiej skargi, właściwe organy PIP uprawnione są nakazać pracodawcy umieszczenie pracownika w ewidencji pracowników wykonujących pracę w szczególnych warunkach lub o szczególnym charakterze. Od decyzji inspektora pracy zarówno pracownikowi, jak i płatnikowi składek przysługuje odwołanie do okręgowego inspektora pracy, którego decyzja może być z kolei poddana kontroli sądu administracyjnego.
Zobacz także: Na podstawie, którego aktu prawnego należy kwalifikować prace w szczególnych warunkach i szczególnym charakterze?>>
Zobacz także: Emerytury pomostowe>>
Więcej na ten temat w Serwisie BHP.
| Dowiedz się więcej z książki | |
 |
Emerytury i renty z FUS. Emerytury pomostowe. Okresowe emerytury kapitałowe. Komentarz
|