Różnego rodzaju znaki stanowią nieodłączny element naszego życia codziennego. Mają one na celu przekazanie w prosty sposób komunikatu informacyjnego lub ostrzegawczego, który będzie zrozumiały dla możliwie szerokiej grupy odbiorców. Znaki bezpieczeństwa są nieodłącznym elementem prawidłowego oznakowania miejsc pracy.

Rolą znaków bezpieczeństwa jest przekazanie określonej informacji związanej z bezpieczeństwem lub jego zagrożeniem. W tym celu wykorzystywane są symbole o różnych barwach, kształtach i układach graficznych. Zgodnie z § 6 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.) – dalej r.b.h.p. miejsca w zakładzie pracy, w których występują zagrożenia dla pracowników powinny być oznakowane widocznymi barwami lub znakami bezpieczeństwa zgodnie z wymaganiami określonymi w załączniku nr 1 do r.b.h.p. i w Polskich Normach. Ponadto, jeżeli oznakowanie nie jest wystarczające dla zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony zdrowia pracownika, miejsca niebezpieczne powinny być wyłączone z użytkowania poprzez ich odpowiednie wygrodzenie lub w inny sposób.

Szczegółowe zasady stosowania znaków i sygnałów bezpieczeństwa zostały określone w przywołanym załączniku nr 1 do r.b.h.p. Zgodnie z § 6 załącznika stosowane znaki i sygnały powinny być odpowiednio czytelne, widoczne i słyszalne, a ich czytelność, widoczność i słyszalność nie może być zmniejszana przede wszystkim przez:

1) jednoczesne stosowanie znaków lub sygnałów tego samego rodzaju. W szczególności należy unikać:

a) umieszczania zbyt wielu znaków lub sygnałów blisko siebie,

b) jednoczesnego stosowania dwóch sygnałów świetlnych, które łatwo mogą być pomylone,

c) stosowania sygnału świetlnego blisko innego źródła światła,

d) używania jednocześnie dwóch sygnałów dźwiękowych,

e) stosowania sygnałów dźwiękowych przy zbyt dużym natężeniu hałasu tła (otoczenia);

2) zastosowanie nieodpowiedniego wzoru znaku;

3) niewystarczającą liczbę znaków lub sygnałów oraz ich nieodpowiednie umiejscowienie;

4) niewystarczającą dbałość o stan techniczny lub prawidłowe funkcjonowanie urządzeń sygnalizacyjnych.

Dodatkowo znaki bezpieczeństwa i urządzenia sygnalizacyjne powinny być sprawdzane, czyszczone i konserwowane w regularnych odstępach czasu oraz, w zależności od potrzeb, naprawiane i wymieniane, tak aby zapewnić spełnianie przez nie funkcji informacyjnej i sygnalizacyjnej.

Stosowanie znaków bezpieczeństwa ma istotny wpływ na zwiększenie bezpieczeństwa i świadomości występowania zagrożeń. W zakładach pracy można się posługiwać wszystkimi typami tych znaków: zakazu, ostrzegawczymi, nakazu, informacyjnymi. Należy jednak pamiętać, by podczas planowania liczby, rodzajów i rozmieszczenia znaków bezpieczeństwa zachować umiar, ponieważ nadmiar może prowadzić do ich bagatelizowania.

Łukasz Wawszczak