W zakładzie wodociągowym woda uzdatniana jest m.in. za pomocą dwutlenku chloru. W chlorowni umieszczone są czujniki wycieku dwutlenku chloru gazowego.
Na jakie wartości powinny być ustawione progi alarmowe?
Czy wartości NDS ujęte w rozporządzeniu w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia obowiązują w takiej chlorowni?
Od dostawcy instalacji otrzymałem informacje, że "wartości NDS i NDN w środowisku pracy odnoszą się do pomieszczeń zamkniętych, w których przebywają pracownicy przez większość czasu pracy". Faktycznie nie są to pomieszczenia pracy stałej.
Uważam, że pracownicy wchodzący nawet na krótki czas do pomieszczenia generatorów dwutlenku chloru powinni być poinformowani i ostrzeżeni alarmem o przekroczeniu NDS lub NDSCh.
Rozporządzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 27 stycznia 1994 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy stosowaniu środków chemicznych do uzdatniania wody i oczyszczania ścieków (Dz. U. Nr 21, poz. 73) – dalej r.b.p.u.w., zobowiązuje pracodawcę do stosowania rozwiązań technicznych i organizacyjnych oraz do wyposażania pracowników w niezbędne środki ochrony indywidualnej, zapobiegające ujemnym skutkom wynikającym ze stosowania środków chemicznych i ewentualnym skutkom rozprzestrzeniania się ich na otoczenie. Oznacza to m.in., że pomieszczenia, w których stosuje się, np. dwutlenek chloru, powinny być wyposażone w instalacje i urządzenia do jego monitorowania. Również pracownik, niezależnie od ochrony zbiorowej (instalacja stacjonarna), powinien być wyposażony w przenośne urządzenie do monitorowania stężenia dwutlenku chloru. Stacjonarna instalacja do monitorowania stężenia, powinna w razie awarii sygnalizować stan zagrożenia w pomieszczeniu, w którym do uzdatniania wody stosuje się dwutlenek chloru, jak również w miejscu przebywania pracowników, np. w dyspozytorni. Również wszystkie inne informacje z pomieszczenia, w którym stosuje się dwutlenek chloru, powinny być wyświetlane na ekranie komputera lub w inny sposób przekazywane bezpośrednio do dyspozytora. Taki system umożliwia ograniczenie przebywania pracowników w pomieszczeniu, w którym stosuje się dwutlenek chloru, jak również inne środki chemiczne, do niezbędnego minimum. Nie wolno organizować stałych stanowisk pracy w pomieszczeniach, w których wytwarza się, stosuje lub magazynuje środki chemiczne, w tym też dwutlenek chloru.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2005 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. Nr 73, poz. 645 z późn. zm.) – dalej r.b.i.p.c.s., reguluje: tryb, metody, rodzaj i częstotliwość wykonywania badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy oraz m.in. wskazuje przypadki, w których jest konieczne prowadzenie pomiarów ciągłych. Zgodnie z r.b.i.p.c.s. badań i pomiarów czynnika szkodliwego dla zdrowia występującego w środowisku pracy nie przeprowadza się, jeżeli wyniki dwóch ostatnio przeprowadzonych badań i pomiarów nie przekroczyły 0,1 wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia lub natężenia czynnika niebezpiecznego a w procesie technologicznym lub w warunkach występowania danego czynnika nie dokonała się zmiana mogąca wpływać na wysokość stężenia lub natężenia czynnika szkodliwego dla zdrowia. To, że r.b.i.p.c.s. nie zobowiązuje w takiej sytuacji pracodawcy do wykonania kolejnych badań, nie znaczy, że pracodawcy nie wolno takich badań wykonać. Pozwolą one wcześniej wykryć (a nie w systemie alarmowym) ewentualne usterki w instalacji dawkowania i magazynowania środków chemicznych. W innych przypadkach badania należy przeprowadzić: co najmniej raz w roku - przy stwierdzeniu w ostatnio przeprowadzonym badaniu lub pomiarze stężenia lub natężenia czynnika szkodliwego dla zdrowia powyżej 0,5 wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia lub natężenia; co najmniej raz na dwa lata - przy stwierdzeniu w ostatnio przeprowadzonym badaniu lub pomiarze stężenia lub natężenia czynnika szkodliwego dla zdrowia powyżej 0,1 do 0,5 wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia lub natężenia; w każdym przypadku wprowadzenia zmiany w warunkach występowania tego czynnika. W przypadku występowania w środowisku pracy szkodliwego dla zdrowia czynnika chemicznego, dla którego w badaniu określono wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia pułapowego, należy przeprowadzać pomiary ciągłe stężenia tego czynnika. Zgodnie z r.b.i.p.c.s. pracodawca powinien przed przystąpieniem do przeprowadzania badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy dokonać rozeznania: procesów technologicznych i występujących w nich czynników szkodliwych dla zdrowia w celu ich wytypowania do oznaczenia w środowisku pracy oraz organizacji i sposobu wykonywania pracy. Z obowiązków pracodawcy określonych w r.b.i.p.c.s. oraz r.b.p.u.w. wynika, że w pomieszczeniach, w których wytwarza się i stosuje środki chemiczne, w tym dwutlenek chloru, pracodawca powinien określić stężenie występującego środka chemicznego, niezależnie od czasu przebywania w nim pracowników, przynajmniej podczas dwukrotnych badań wykonywanych co dwa lata, a pomieszczenia powinny być wyposażone w stałe instalacje do monitorowania stężenia, w tym wypadku, dwutlenku chloru, i niezależnie, pracownik wchodzący do pomieszczenia w którym wytwarza się i stosuje środki chemiczne, w tym dwutlenek chloru, powinien być wyposażony w przenośne urządzenie do monitorowania tego środka. Urządzenia stałe i przenośne przeznaczone do monitorowania dwutlenku chloru powinny posiadać funkcje alarmowe. Urządzenia te powinny również wskazywać aktualne stężenie danego środka chemicznego w pomieszczeniu. Praktycznie i najczęściej jest to wartość 0.0.
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. Nr 217, poz. 1833 z późn. zm.) – dalej r.s.n.c.s., najwyższe dopuszczalne stężenie dla dwutlenku chloru (ditlenku chloru) wynosi 0.3 mg/m3 (wartość średnia ważona stężenia w ciągu zmiany roboczej), a najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe 0.9 mg/m3 (wartość średnia stężenia występującego w czasie nie dłuższym niż 15 minut i nie częściej niż dwa razy w ciągu zmiany roboczej, w odstępie czasu nie krótszym niż jedna godzina). Ponieważ pracownicy nie przebywają ośmiu godzin w pomieszczeniu stosowania środków chemicznych, a 15 min jest wystarczające dla opuszczenia pomieszczenia - progi alarmowe powinny być ustawiane wg dopuszczonych przez r.s.n.c.s. wartości mg/m 3 dla danego środka chemicznego. Najczęściej ustawienia są fabryczne albo wykonywane są podczas kalibrowania urządzenia.
Kazimierz Kościukiewicz
Na jakie wartości powinny być ustawione progi alarmowe?
Czy wartości NDS ujęte w rozporządzeniu w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia obowiązują w takiej chlorowni?
Od dostawcy instalacji otrzymałem informacje, że "wartości NDS i NDN w środowisku pracy odnoszą się do pomieszczeń zamkniętych, w których przebywają pracownicy przez większość czasu pracy". Faktycznie nie są to pomieszczenia pracy stałej.
Uważam, że pracownicy wchodzący nawet na krótki czas do pomieszczenia generatorów dwutlenku chloru powinni być poinformowani i ostrzeżeni alarmem o przekroczeniu NDS lub NDSCh.
Rozporządzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 27 stycznia 1994 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy stosowaniu środków chemicznych do uzdatniania wody i oczyszczania ścieków (Dz. U. Nr 21, poz. 73) – dalej r.b.p.u.w., zobowiązuje pracodawcę do stosowania rozwiązań technicznych i organizacyjnych oraz do wyposażania pracowników w niezbędne środki ochrony indywidualnej, zapobiegające ujemnym skutkom wynikającym ze stosowania środków chemicznych i ewentualnym skutkom rozprzestrzeniania się ich na otoczenie. Oznacza to m.in., że pomieszczenia, w których stosuje się, np. dwutlenek chloru, powinny być wyposażone w instalacje i urządzenia do jego monitorowania. Również pracownik, niezależnie od ochrony zbiorowej (instalacja stacjonarna), powinien być wyposażony w przenośne urządzenie do monitorowania stężenia dwutlenku chloru. Stacjonarna instalacja do monitorowania stężenia, powinna w razie awarii sygnalizować stan zagrożenia w pomieszczeniu, w którym do uzdatniania wody stosuje się dwutlenek chloru, jak również w miejscu przebywania pracowników, np. w dyspozytorni. Również wszystkie inne informacje z pomieszczenia, w którym stosuje się dwutlenek chloru, powinny być wyświetlane na ekranie komputera lub w inny sposób przekazywane bezpośrednio do dyspozytora. Taki system umożliwia ograniczenie przebywania pracowników w pomieszczeniu, w którym stosuje się dwutlenek chloru, jak również inne środki chemiczne, do niezbędnego minimum. Nie wolno organizować stałych stanowisk pracy w pomieszczeniach, w których wytwarza się, stosuje lub magazynuje środki chemiczne, w tym też dwutlenek chloru.
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2005 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. Nr 73, poz. 645 z późn. zm.) – dalej r.b.i.p.c.s., reguluje: tryb, metody, rodzaj i częstotliwość wykonywania badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia występujących w środowisku pracy oraz m.in. wskazuje przypadki, w których jest konieczne prowadzenie pomiarów ciągłych. Zgodnie z r.b.i.p.c.s. badań i pomiarów czynnika szkodliwego dla zdrowia występującego w środowisku pracy nie przeprowadza się, jeżeli wyniki dwóch ostatnio przeprowadzonych badań i pomiarów nie przekroczyły 0,1 wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia lub natężenia czynnika niebezpiecznego a w procesie technologicznym lub w warunkach występowania danego czynnika nie dokonała się zmiana mogąca wpływać na wysokość stężenia lub natężenia czynnika szkodliwego dla zdrowia. To, że r.b.i.p.c.s. nie zobowiązuje w takiej sytuacji pracodawcy do wykonania kolejnych badań, nie znaczy, że pracodawcy nie wolno takich badań wykonać. Pozwolą one wcześniej wykryć (a nie w systemie alarmowym) ewentualne usterki w instalacji dawkowania i magazynowania środków chemicznych. W innych przypadkach badania należy przeprowadzić: co najmniej raz w roku - przy stwierdzeniu w ostatnio przeprowadzonym badaniu lub pomiarze stężenia lub natężenia czynnika szkodliwego dla zdrowia powyżej 0,5 wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia lub natężenia; co najmniej raz na dwa lata - przy stwierdzeniu w ostatnio przeprowadzonym badaniu lub pomiarze stężenia lub natężenia czynnika szkodliwego dla zdrowia powyżej 0,1 do 0,5 wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia lub natężenia; w każdym przypadku wprowadzenia zmiany w warunkach występowania tego czynnika. W przypadku występowania w środowisku pracy szkodliwego dla zdrowia czynnika chemicznego, dla którego w badaniu określono wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia pułapowego, należy przeprowadzać pomiary ciągłe stężenia tego czynnika. Zgodnie z r.b.i.p.c.s. pracodawca powinien przed przystąpieniem do przeprowadzania badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy dokonać rozeznania: procesów technologicznych i występujących w nich czynników szkodliwych dla zdrowia w celu ich wytypowania do oznaczenia w środowisku pracy oraz organizacji i sposobu wykonywania pracy. Z obowiązków pracodawcy określonych w r.b.i.p.c.s. oraz r.b.p.u.w. wynika, że w pomieszczeniach, w których wytwarza się i stosuje środki chemiczne, w tym dwutlenek chloru, pracodawca powinien określić stężenie występującego środka chemicznego, niezależnie od czasu przebywania w nim pracowników, przynajmniej podczas dwukrotnych badań wykonywanych co dwa lata, a pomieszczenia powinny być wyposażone w stałe instalacje do monitorowania stężenia, w tym wypadku, dwutlenku chloru, i niezależnie, pracownik wchodzący do pomieszczenia w którym wytwarza się i stosuje środki chemiczne, w tym dwutlenek chloru, powinien być wyposażony w przenośne urządzenie do monitorowania tego środka. Urządzenia stałe i przenośne przeznaczone do monitorowania dwutlenku chloru powinny posiadać funkcje alarmowe. Urządzenia te powinny również wskazywać aktualne stężenie danego środka chemicznego w pomieszczeniu. Praktycznie i najczęściej jest to wartość 0.0.
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. Nr 217, poz. 1833 z późn. zm.) – dalej r.s.n.c.s., najwyższe dopuszczalne stężenie dla dwutlenku chloru (ditlenku chloru) wynosi 0.3 mg/m3 (wartość średnia ważona stężenia w ciągu zmiany roboczej), a najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe 0.9 mg/m3 (wartość średnia stężenia występującego w czasie nie dłuższym niż 15 minut i nie częściej niż dwa razy w ciągu zmiany roboczej, w odstępie czasu nie krótszym niż jedna godzina). Ponieważ pracownicy nie przebywają ośmiu godzin w pomieszczeniu stosowania środków chemicznych, a 15 min jest wystarczające dla opuszczenia pomieszczenia - progi alarmowe powinny być ustawiane wg dopuszczonych przez r.s.n.c.s. wartości mg/m 3 dla danego środka chemicznego. Najczęściej ustawienia są fabryczne albo wykonywane są podczas kalibrowania urządzenia.
Kazimierz Kościukiewicz