TSUE: Dostęp do świadczeń nie zależy od długiego zamieszkiwania w państwie UE

Dostęp obywateli państw trzecich będących rezydentami długoterminowymi do środka z zakresu zabezpieczenia społecznego, pomocy społecznej lub ochrony socjalnej nie może być uzależniony od warunku polegającego na zamieszkiwaniu w państwie członkowskim przez co najmniej dziesięć lat – orzekł w poniedziałek Trybunał Sprawiedliwości UE.

Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej wydał w poniedziałek, 29 lipca 2024 r., wyrok w sprawach połączonych C-112/22 CU i C-223/22 ND | (Pomoc społeczna – Dyskryminacja pośrednia). TSUE orzekł, że państwo członkowskie nie może uzależniać dostępu obywateli państw trzecich będących rezydentami długoterminowymi do środka z zakresu zabezpieczenia społecznego, pomocy społecznej lub ochrony socjalnej od warunku, który stosuje się również do obywateli tego państwa członkowskiego, polegającego na zamieszkiwaniu w tym państwie członkowskim przez co najmniej dziesięć lat, w tym przez dwa ostatnie lata w sposób nieprzerwany. Nie wolno mu również nakładać sankcji karnej za fałszywe oświadczenie dotyczące takiego niezgodnego z prawem warunku zamieszkiwania.

Czytaj również: TSUE: Państwo członkowskie może domagać się zezwolenia na pobyt pracownika>>

Tło sprawy

Dwóm obywatelkom państw trzecich będącym rezydentkami długoterminowymi we Włoszech zarzuca się popełnienie przestępstwa. Podpisały one bowiem wnioski o uzyskanie „dochodu z tytułu obywatelstwa” – świadczenia socjalnego mającego na celu zapewnienie minimum egzystencji. Niezgodnie z prawdą poświadczyły, że spełniają warunki przyznania tego świadczenia, w tym warunek zamieszkiwania we Włoszech przez okres co najmniej dziesięciu lat, w tym przez dwa ostatnie lata w sposób nieprzerwany. Na tej podstawie miały nienależnie otrzymać kwotę w łącznej wysokości odpowiednio 3414,40 EUR i 3186,66 EUR. Sąd w Neapolu (Włochy) zwrócił się do Trybunału Sprawiedliwości z pytaniem, czy ten warunek zamieszkiwania jest zgodny z dyrektywą dotyczącą obywateli państw trzecich będących rezydentami długoterminowymi (dyrektywa 2003/109/WE z dnia 25 listopada 2003 r. dotycząca statusu obywateli państw trzecich będących rezydentami długoterminowymi).

Sprawdź również książkę: Prawo ubezpieczeń społecznych >>

Warunek zamieszkiwania stanowi dyskryminację pośrednią

Trybunał uznał przede wszystkim, że rozpatrywany warunek zamieszkiwania stanowi dyskryminację pośrednią obywateli państw trzecich będących rezydentami długoterminowymi. Nawet jeśli warunek ten ma zastosowanie również do obywateli krajowych, to dotyczy on głównie obcokrajowców, wśród których znajdują się w szczególności obywatele państw trzecich.

Czytaj też w LEX: Ochrona krajowa cudzoziemców - pobyt ze względów humanitarnych oraz pobyt tolerowany >

Następnie Trybunał zbadał, czy to odmienne traktowanie może być uzasadnione różnicą w więzach łączących obywateli krajowych i obywateli państw trzecich będących rezydentami długoterminowymi z danym państwem członkowskim. Trybunał stwierdził, że dyrektywa przewiduje warunek legalnego i nieprzerwanego zamieszkiwania na terytorium państwa członkowskiego przez okres pięciu lat, aby obywatel państwa trzeciego mógł posiadać status rezydenta długoterminowego. Prawodawca Unii uznał ten okres za wystarczający dla uzyskania prawa do równego traktowania z obywatelami tego państwa członkowskiego, w szczególności w zakresie środków zabezpieczenia społecznego, pomocy społecznej i ochrony socjalnej. W związku z tym państwo członkowskie nie może jednostronnie przedłużyć okresu zamieszkiwania wymaganego przez dyrektywę, aby obywatel państwa trzeciego będący rezydentem długoterminowym mógł korzystać z równego traktowania z obywatelami tego państwa członkowskiego w zakresie dostępu do takiego środka.

Wreszcie Trybunał zauważył, że dane państwo członkowskie nie może również karać w postępowaniu karnym fałszywego oświadczenia w odniesieniu do warunku zamieszkiwania, które narusza prawo Unii.

Czytaj też w LEX: Zadania JST w ramach pomocy cudzoziemcom >

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.