Przepisy prawa pracy zakładają, że pracodawca ponosi odpowiedzialność za stan bezpieczeństwa i higieny pracy w zakładzie oraz jest zobowiązany chronić zdrowie i życie pracowników.

Trzeba dążyć do wyeliminowania ręcznych prac transportowych

Zgodnie z par. 62 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, pracodawca powinien zapewnić zastosowanie odpowiednich rozwiązań organizacyjnych i technicznych, zwłaszcza w zakresie wyposażenia technicznego, w celu wyeliminowania potrzeby ręcznego przemieszczania ciężarów. Jeśli natomiast nie ma możliwości uniknięcia ręcznego przemieszczania ciężarów, należy podjąć odpowiednie przedsięwzięcia, w tym wyposażyć pracowników w niezbędne środki w celu zmniejszenia uciążliwości i zagrożeń związanych z wykonywaniem tych czynności.

Czytaj w LEX: Kontrola transportu wewnątrzzakładowego >>>

Czytaj w LEX: Transport wewnętrzny i magazynowanie >>>

Natomiast w par. 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 14 marca 2000 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy ręcznych pracach transportowych oraz innych pracach związanych z wysiłkiem fizycznym (dalej jako: rozporządzenie) wskazano, że pracodawca jest obowiązany stosować odpowiednie rozwiązania techniczne i organizacyjne zmierzające do wyeliminowania ręcznych prac transportowych. Z kolei w razie braku takiej możliwości,  pracodawca - w celu zmniejszenia uciążliwości i zagrożeń związanych z wykonywaniem tych czynności - jest obowiązany organizować odpowiednio pracę i wyposażać pracowników w niezbędny sprzęt pomocniczy oraz środki ochrony indywidualnej.

Czytaj w LEX: Ocena ryzyka zawodowego występującego przy ręcznych pracach transportowych >>>

Czytaj w LEX: Kontrola warunków pracy w magazynie środków spożywczych >>>

Konieczne jest wcześniejsze przygotowanie 

Pracodawca jest obowiązany oceniać ryzyko zawodowe występujące przy ręcznych pracach transportowych, w szczególności biorąc pod uwagę:

  1. masę przemieszczanego przedmiotu, jego rodzaj i położenie środka ciężkości;
  2. warunki środowiska pracy, w tym w szczególności temperaturę i wilgotność powietrza oraz poziom czynników szkodliwych dla zdrowia;
  3. organizację pracy, w tym stosowane sposoby wykonywania pracy;
  4. indywidualne predyspozycje pracownika, takie jak sprawność fizyczna, wiek i stan zdrowia.

Ocena ryzyka powinna być dokonywana przy organizowaniu ręcznych prac transportowych, a także po każdej zmianie organizacji pracy. Na jej podstawie pracodawca jest obowiązany podejmować działania mające na celu usunięcie stwierdzonych zagrożeń.

Przepisy rozporządzenia zakładają, że przed dopuszczeniem do ręcznych prac transportowych pracodawca jest obowiązany przeszkolić pracowników w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, w tym w szczególności w zakresie prawidłowych sposobów wykonywania ręcznych prac transportowych. Powinien on też zapewnić informacje dotyczące przemieszczanego przedmiotu, w szczególności: jego masy i położenia jego środka ciężkości. Ponadto na pracodawcy spoczywa obowiązek informowania pracowników o wszystkich aspektach bezpieczeństwa i higieny pracy oraz wymaganiach ergonomii, w tym o wynikach oceny ryzyka zawodowego oraz o środkach bezpieczeństwa zapobiegających urazom. Natomiast w przypadku stwierdzenia, że sposób wykonywania pracy jest nieprawidłowy i stwarza zagrożenia, pracodawca jest obowiązany zapewnić jej wstrzymanie do czasu zastosowania odpowiednich działań eliminujących te zagrożenia.

 

Na podstawie par. 6 rozporządzenia, organizacja ręcznych prac transportowych, w tym stosowane metody pracy powinny zapewnić w szczególności:

  1. ograniczenie długotrwałego wysiłku fizycznego, w tym zapewnienie odpowiednich przerw w pracy na odpoczynek;
  2. wyeliminowanie nadmiernego obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego pracownika, a zwłaszcza urazów kręgosłupa, związanego z rytmem pracy wymuszonym procesem pracy;
  3. ograniczenie do minimum odległości ręcznego przemieszczania przedmiotów;
  4. uwzględnienie wymagań ergonomii.

Przepisy rozporządzenia wymagają, by przy ręcznym przemieszczaniu przedmiotów, jeśli jest to możliwe, zapewnić sprzęt pomocniczy odpowiednio dobrany do ich wielkości, masy i rodzaju, zapewniający bezpieczne i dogodne wykonywanie pracy.

Należy sprawdzić, czy można przetransportować przedmiot 

Powierzchnia, po której są przemieszczane ręcznie przedmioty, powinna być równa, stabilna i nieśliska. Natomiast przejścia, drogi transportowe oraz tory i torowiska, po których są przemieszczane przedmioty, powinny spełniać wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy określone w odrębnych przepisach. Przepisy rozporządzenia wymagają, by przy pracach związanych z ręcznym przemieszczaniem przedmiotów zapewnić wystarczającą przestrzeń, zwłaszcza w płaszczyźnie pionowej, umożliwiającą zachowanie prawidłowej pozycji ciała pracownika podczas pracy. Jako niedopuszczalne zostało bowiem uznane ręczne przemieszczanie przedmiotów przez pomieszczenia, schody, korytarze albo drzwi zbyt wąskie w stosunku do rozmiarów tych przedmiotów, jeżeli stwarza to zagrożenia wypadkowe.

Czytaj w LEX: BHP przy ręcznych pracach transportowych oraz innych pracach związanych z wysiłkiem fizycznym >>>

Ponadto, w określonych sytuacjach, należy brać pod uwagę konieczność unikania ręcznego przemieszczania przedmiotów. Chodzi o kilkanaście przypadków wymienionych w rozporządzeniu. Tytułem przykładu należy zwrócić uwagę na sytuacje, gdy:

  • przedmiot jest niestabilny lub jego zawartość może się przemieszczać;
  • kształt lub struktura przedmiotu może powodować urazy u pracownika, zwłaszcza w przypadku kolizji;
  • mogą wystąpić nagłe ruchy przedmiotu;
  • podłoga lub powierzchnia oparcia stóp jest niestabilna;
  • przedmiot ogranicza pole widzenia pracownika;
  • temperatura, wilgotność i wentylacja są niedostosowane do wykonywanej pracy.

Zgodnie z par. 10 rozporządzenia, w sytuacji, gdy wykonywane są prace związane z ręcznym przemieszczaniem przedmiotów nieporęcznych, niestabilnych, ze zmiennym środkiem ciężkości i innych, które z powodu ich masy, kształtu lub właściwości mogą spowodować zagrożenie wypadkowe, pracodawca musi określić w instrukcji szczegółowe zasady bezpiecznego postępowania przy przemieszczaniu takich przedmiotów. Instrukcja ta powinna określać w szczególności sposoby postępowania przy przemieszczaniu tych przedmiotów.

Czytaj także: Służba BHP ma podlegać bezpośrednio pracodawcy, a nie kadrowej >>>

Trzeba pamiętać o zabezpieczeniu przedmiotu

Przepisy rozporządzenia wymagają, by ostre, wystające elementy przemieszczanych przedmiotów zostały zabezpieczone w sposób zapobiegający powstawaniu urazów. Natomiast opakowania powinny być wykonane z odpowiednio wytrzymałych materiałów oraz nie powinny stwarzać zagrożeń wypadkowych związanych w szczególności z ich kształtem, w tym ostrymi krawędziami. Jeżeli kształt lub rozmiar opakowania przeznaczonego do ręcznego przemieszczania przedmiotów utrudnia lub uniemożliwia bezpieczne ich przemieszczanie, powinno ono być wyposażone w odpowiednie uchwyty. Ponadto sposób rozmieszczenia przedmiotów w opakowaniach powinien zapewnić ich stabilność podczas przemieszczania.

Szczególne wymagania dla wózków i taczek

Przepisy rozporządzenia zakładają, że wózki powinny zapewniać stabilność przy załadunku i rozładunku. Natomiast wózki przemieszczane na szynach oraz wózki kołowe przemieszczane na pochyleniach powinny posiadać sprawnie działające hamulce. W par. 23 rozporządzenia zastrzeżono, że sposób ładowania oraz rozmieszczenia ładunków na wózkach i taczkach powinien zapewniać ich równowagę i stabilność podczas przemieszczania. Przedmioty przewożone na wózkach nie powinny wystawać poza obrys wózka i przysłaniać pola widzenia. Jedynie w wyjątkowych przypadkach dopuszczalne jest przewożenie przedmiotów w warunkach niespełnienia tych wymagań. Pod warunkiem jednak, że praca odbywa się pod nadzorem zapewniającym jej bezpieczne wykonanie.

 

MERITUM Bezpieczeństwo i higiena pracy
MERITUM Bezpieczeństwo i higiena pracy

Józef Gierasimiuk, Jaromir Grabowski

Sprawdź  

Cena promocyjna: 259 zł

|

Cena regularna: 259 zł

|

Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: zł


Dopuszczalna masa zależy od kilku czynników

Zgodnie z par. 21 rozporządzenia, dopuszczalna masa ładunku przemieszczanego na wózku po terenie płaskim o twardej i gładkiej nawierzchni, łącznie z masą wózka, jest zależna od nachylenia terenu, rodzaju wózka i płci. 

W przypadku terenu o nachyleniu nieprzekraczającym 5 proc., dopuszczalna masa ładunku nie może przekraczać:

  • dla kobiet - 140 kg przy wózku dwukołowym oraz 180 kg przy wózkach trzykołowych i więcej kołowych;
  • dla mężczyzn - 350 kg przy wózku dwukołowym oraz 450 kg przy wózkach trzykołowych i więcej kołowych.

Jeśli natomiast teren charakteryzuje się nachyleniem większym niż 5 proc., dopuszczalna masa ładunku nie może przekraczać:

  • dla kobiet - 100 kg przy wózku dwukołowym oraz 140 kg przy wózkach trzykołowych i więcej kołowych;
  • dla mężczyzn - 250 kg przy wózku dwukołowym oraz 350 kg przy wózkach trzykołowych i więcej kołowych.

Przepisy zastrzegają, że w przypadku przemieszczania ładunku na wózkach po nawierzchni nierównej lub nieutwardzonej, dopuszczalna masa ładunku, łącznie z masą wózka, nie może przekraczać 60 proc. wyżej wskazanych wartości.

Ponadto za niedopuszczalne uznano ręczne przemieszczanie ładunków na wózkach po terenie o nachyleniu większym niż 8 proc. oraz na odległość większą niż 200 m.

Czytaj w LEX: Pracowników należy poinformować o masie i środku ciężkości przemieszczanego ładunku - omówienie orzeczenia >>>

Inne wartości dla wózka szynowego i taczki

W przypadku wózka szynowego, masa przemieszczanego ładunku, łącznie z masą wózka, nie może przekraczać na jednego pracownika przy przemieszczaniu po terenie o nachyleniu:

  • nieprzekraczającym 2 proc. - 600 kg dla mężczyzn i 240 kg dla kobiet;  
  • większym niż 2 proc. - 450 kg dla mężczyzn i 180 kg dla kobiet.

Przepisy jednoznacznie wskazują, że niedopuszczalne jest przemieszczanie ładunków na wózkach szynowych na pochyleniach torów większych niż 4 proc. oraz na odległość przekraczającą 400 m. Ponadto odległość między pojedynczymi wózkami na pochyleniach torów powinna wynosić co najmniej 25 m, a pomiędzy zestawami złożonymi z kilku wózków - co najmniej 50 m. Natomiast hamulce wózków szynowych przemieszczanych w zestawie powinny być sprawne, tak aby gwarantowały szybkie zatrzymanie zestawu. Wszystkie wózki wchodzące w skład zestawu powinny być ze sobą połączone. 

 

 

Natomiast masa ładunku przemieszczanego na wózku jednokołowym (taczce), łącznie z masą taczki, nie może przekraczać przy przemieszczaniu:

  • po terenie płaskim o twardej i gładkiej nawierzchni o nachyleniu nieprzekraczającym 5 proc. - 100 kg dla mężczyzn i 40 kg dla kobiet, a przy nachyleniu większym niż 5 proc. - 75 kg dla mężczyzn i 30 kg dla kobiet;
  • po terenie o nierównej lub nieutwardzonej nawierzchni - 60 proc. wyżej wskazanych wartości

Natomiast niedopuszczalne jest ręczne przemieszczanie ładunków na taczce po terenie o nachyleniu większym niż 8 proc. oraz na odległość większą niż 200 m.

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.