Sama likwidacja nie wystarczy
Likwidacja firmy powoduje, że nawiązane z pracownikami stosunki pracy pracodawca powinien rozwiązać przez wypowiedzenie lub za porozumieniem stron. Likwidacja pracodawcy nie jest bowiem okolicznością, która powoduje ustanie stosunku pracy. Jeśli firma ulega likwidacji przestają obowiązywać normy ochronne wynikające z przepisów ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) – dalej k.p. oraz innych przepisów szczególnych dotyczących ochrony pracowników przed wypowiedzeniem lub rozwiązaniem umowy o pracę.
Pracownicy bez ochrony szczególnej
Na podstawie przepisów art. 411 k.p. w przypadku gdy firma ulega likwidacji pracodawca:
- nie ma obowiązku w przypadku wypowiedzenia umowy na czas nieokreślony informowania na piśmie reprezentującej pracownika organizacji związkowej,
- może wypowiedzieć umowę o pracę pracownikowi, któremu brakuje nie więcej niż 4 lata do osiągnięcia wieku emerytalnego, jeżeli okres zatrudnienia umożliwia mu uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku,
- może wypowiedzieć umowy o pracę w czasie urlopu pracownika, a także w czasie innej usprawiedliwionej nieobecności pracownika w pracy, jeżeli nie upłynął jeszcze okres uprawniający do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia.
Likwidacja pracodawcy powoduje, że umowy zawarte na czas określony oraz na czas określonej pracy mogą być rozwiązane przez każdą ze stron za dwutygodniowym wypowiedzeniem.
W przypadku likwidacji pracodawcy umowa może zostać rozwiązana z pracownicą, która jest w ciąży, a także z pracownicą lub pracownikiem, którzy korzystają z urlopu macierzyńskiego, z urlopu dodatkowego lub urlopu rodzicielskiego (art. 177 § 4 k.p. w związku z art. 1821 § 7 k.p., art. 1821a § 6 k.p). Ochrona zostaje również wyłączona w trakcie korzystania przez pracownika z urlopu ojcowskiego (art. 1823 § 3 k.p.).
Jeśli powodem wypowiedzenia umowy o pracę na czas nieokreślony jest likwidacja pracodawcy pracodawca może, w celu wcześniejszego rozwiązania umowy o pracę, skrócić okres trzymiesięcznego wypowiedzenia, najwyżej jednak do 1 miesiąca. W takim przypadku pracownikowi przysługuje odszkodowanie w wysokości wynagrodzenia za pozostałą część okresu wypowiedzenia (art. 361 § 1 k.p.).
Zobacz także: W przypadku likwidacji pracodawca ma obowiązek wskazać podmiot prowadzący działalność w dziedzinie przechowywania dokumentacji
Urlop w okresie wypowiedzenia
W okresie wypowiedzenia pracownicy powinni wykorzystać urlop wypoczynkowy zaległy i bieżący w wymiarze proporcjonalnym do okresu przepracowanego u pracodawcy w roku ustania stosunku pracy, jeżeli pracodawca udzieli pracownikowi urlopu w tym czasie (art. 1671 k.p.). W przypadku niewykorzystania urlopu pracownikowi należy się ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy, który powinien być wypłacony w dniu zakończenia stosunku pracy.
W przypadku dokonania co najmniej dwutygodniowego wypowiedzenia umowy przez pracodawcę, pracownicy mają prawo do zwolnienia na poszukiwanie pracy z zachowaniem prawa do wynagrodzenia, w wymiarze:
- 2 dni roboczych - w razie dwutygodniowego lub jednomiesięcznego wypowiedzenia,
- 3 dni roboczych - przy wypowiedzeniu trzymiesięcznym, także w przypadku jego skrócenia na podstawie art. 361 § 1 k.p. (art. 37 § 2 k.p.).
Zobacz także: Czy można wysłać pracownika na przymusowy urlop?
Świadectwo pracy to podstawa
W związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem stosunku pracy pracodawca jest obowiązany niezwłocznie wydać pracownikowi świadectwo pracy. Wydanie świadectwa pracy nie może być uzależnione od uprzedniego rozliczenia się pracownika z pracodawcą (art. 97 § 1 k.p.),
W dniu ustania stosunku pracy pracodawca ma obowiązek wypłacić pracownikowi wynagrodzenie za pracę oraz inne świadczenia, które przysługują pracownikowi ze stosunku pracy np. odprawę emerytalno-rentową, odprawę z tytułu rozwiązania stosunku pracy z przyczyn nie dotyczących pracodawcy.
Obowiązki pracodawcy wobec ZUS
Pracodawca, który z powodu likwidacji firmy rozwiązał z pracownikami stosunki pracy powinien:
- wyrejestrować na druku ZUS ZWUA pracowników z ubezpieczeń społecznych i z ubezpieczenia zdrowotnego. Wyrejestrowanie powinno nastąpić z dniem następującym po dniu rozwiązania stosunku pracy, z kodem przyczyny wyrejestrowania 100,
- wyrejestrować na druku ZUS ZCNA, członków rodziny pracownika z ubezpieczenia zdrowotnego (jeśli wcześniej zostali zarejestrowani),
- do 28 lutego roku następnego przekazać byłemu pracownikowi raport ZUS RMUA, który zawiera zestawienie należnych w roku likwidacji firmy, składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne.
Obowiązki pracodawcy wobec US w przypadku rozwiązania stosunku pracy z powodu likwidacji działalności gospodarczej.
W razie zaprzestania przez płatnika, prowadzenia działalności płatnik ma obowiązek:
- najpóźniej w terminie do dnia zaprzestania działalności złożyć w US deklarację PIT- 4R – art. 38 ust. 1-1a ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 361 z późn. zm.) – dalej u.p.d.o.f.
- w terminie do końca lutego roku następującego po roku podatkowym płatnik, w przypadku gdy nie dokonuje rocznego obliczenia podatku, jest obowiązany przekazać podatnikowi i urzędowi skarbowemu, którym kieruje naczelnik urzędu skarbowego właściwy według miejsca zamieszkania podatnika, imienne informacje PIT-11. Na pisemny wniosek podatnika, płatnik są obowiązany do sporządzenia i przekazania podatnikowi oraz urzędowi skarbowemu informacji PIT-11 w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku przez pracownika (art. 39 ust. 2 u.p.d.o.f.).