Odpowiedź: w związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 r. (K 2/12) osobie, która nabyła prawo do emerytury w okresie od 8 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2010 r. i rozwiązała stosunek pracy zgodnie z zaskarżonymi przepisami, a następnie nie podjęła kolejnego zatrudnienia lub kontynuowała je na mniej korzystnych warunkach finansowych, przysługuje roszczenie przeciwko Skarbowi Państwa o naprawienie wyrządzonej szkody. Jeśli taka osoba nie rozwiązała natomiast stosunku pracy, ma prawo złożyć do ZUS wniosek o wypłatę niesłusznie zawieszonej emerytury wraz z odsetkami za zwłokę.

Uzasadnienie: przywołany wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 13 listopada 2012 r. (K 2/12) dotyczy zawieszenia prawa do emerytury z powodu kontynuowania zatrudnienia osobom, które nabyły to prawo w okresie od 8 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2010 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw  w związku z art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych, dodanym przez art. 6 pkt 2 ustawy z 16 grudnia 2010 r., w zakresie, w jakim znajduje zastosowanie do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 r., bez konieczności rozwiązania stosunku pracy, jest niezgodny z zasadą ochrony zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa wynikającą z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. W konsekwencji, art. 28 ustawy z dnia 16 grudnia 2010 r. o zmianie ustawy o finansach publicznych oraz niektórych innych ustaw w zakresie, w jakim przewiduje stosowanie art. 103a ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych do osób, które nabyły prawo do emerytury przed 1 stycznia 2011 r. traci moc – z chwilą ogłoszenia sentencji orzeczenia w Dzienniku Ustaw. Powyższe oznacza w praktyce, że osoby, które zgodnie z przepisami nabyły prawo do emerytury w okresie od 8 stycznia 2009 r. do 31 grudnia 2010 r. i nie rozwiązały umowy o pracę (jak wymagały tego zaskarżone przepisy), mają prawo do złożenia w ZUS wniosku o podjęcie wypłaty niesłusznie zawieszonej emerytury wraz z odsetkami za zwłokę. Jak stanowi art. 145a ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania cywilnego, w przypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego została wydana decyzja, istnieje możliwość wznowienia postępowania, przy czym skargę o wznowienie wnosi się w terminie jednego miesiąca od dnia wejścia w życie orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego. Jeśli w określonej sytuacji sprawa na tle zawieszonej emerytury zawisła już w sądzie, istnieje analogiczna podstawa do wznowienia postępowania sądowego na mocy art. 4011 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego – dalej k.p.c. Przepis ten stanowi, że w wypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego zostało wydane orzeczenie, można żądać wznowienia postępowania (z mocy art. 407 § 2 k.p.c. termin na wniesienie skargi wynosi trzy miesiące od dnia wejścia w życie orzeczenia TK). W sytuacji natomiast, gdy dana osoba zgodnie z zaskarżonymi przepisami rozwiązała umowę o pracę, a następnie nie podjęła kolejnego zatrudnienia lub kontynuowała je na mniej korzystnych warunkach finansowych, istnieje podstawa do wysunięcia roszczenia przeciwko Skarbowi Państwa o naprawienie wyrządzonej w tym zakresie szkody. Jak stanowi bowiem art. 417 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny – dalej k.c., za szkodę wyrządzoną przez niezgodne z prawem działanie lub zaniechanie przy wykonywaniu władzy publicznej ponosi odpowiedzialność Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego lub inna osoba prawna wykonująca tę władzę z mocy prawa. Termin na złożenie pozwu wynosi trzy lata od dnia publikacji wyroku Trybunału Konstytucyjnego (art. 4421 k.c.). Roszczenia nie będą przysługiwały natomiast osobom, które zgodnie z zaskarżonymi przepisami rozwiązały umowę o pracę, lecz następnie nawiązały ją na analogicznych co uprzednio zasadach – nie poniosły one bowiem żadnej szkody, a należna im emerytura nie została zawieszona.

Paulina Zawadzka-Filipczyk