Pracodawca zleca podwykonawcy wykonanie usługi (odśnieżanie dachu), podpisuje z nim porozumienie. W porozumieniu ustala zapewnienie przez podwykonawcę swoim pracownikom odzież, szkolenia oraz sprzęt ochronny itp. i informuje o zagrożeniach (na dachu nie ma możliwości zabezpieczenia się tzn. punktów, do których pracownik może podpiąć w celu zabezpieczenia przed upadkiem z wysokości).
Czy odpowiedzialność ciąży już na podwykonawcy i to ona ma zapewnić swoim pracownikom bezpieczne warunki?
Podobnie w momencie pracy kominiarza na dachu i poinformowanie go, że nie ma tam żadnych zabezpieczeń i punktów, do których może się podpiąć.
Czy kominiarz sam musi zapewnić bezpieczne wykonanie pracy?

Praca na wysokości zaliczana jest do prac szczególnie niebezpiecznych i jej wykonanie powinno być prowadzone zgodne z przepisami zawartymi w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.) – dalej r.o.b.h.p., Rozdział 6 "Prace szczególnie niebezpieczne" litera A "Przepisy ogólne" oraz litera E "Prace na wysokości".
Podczas wykonywania prac m.in. na konstrukcjach budowlanych (Rozdział 6, § 110 r.o.b.h.p.) pracodawca powinien zapewnić stosowanie przez pracowników, odpowiedniego do rodzaju wykonywanych prac, sprzętu chroniącego przed upadkiem z wysokości jak: szelki bezpieczeństwa z linką bezpieczeństwa przymocowaną do stałych elementów konstrukcji, szelki bezpieczeństwa z pasem biodrowym (do prac w podparciu - na słupach, masztach, dachach płaskich, itp.). Jak wynika z cytowanego wyżej przepisu, na dachu budynku nie muszą być specjalne punkty do podpięcia się pracowników, mogą to być stałe elementy konstrukcji budowlanej na tyle stabilne i wytrzymałe, aby utrzymały ewentualny upadek pracownika z wysokości (praca w szelkach bezpieczeństwa z linką bezpieczeństwa) albo jego zbliżenie się do krawędzi płaskiego dachu (szelki bezpieczeństwa z pasem biodrowym) i ewentualny upadek z wysokości. Przy braku jakichkolwiek możliwości podpięcia się podwykonawca może jeszcze korzystając z warunków lokalnych wykorzystać inne możliwości zabezpieczenia (zamocowania) linek bezpieczeństwa lub opracować inne metody wykonania pracy korzystając z środków ochrony indywidualnej.

W umowie z podwykonawcą pracodawca lub właściciel budynku, na dachu którego będą wykonywane prace – powinien ustalić z wykonawcą prac, kto za co odpowiada. Przy czym nie ma wątpliwości, że podwykonawca (wykonawca zlecenia – odśnieżania) jako pracodawca odpowiada za bezpieczeństwo swoich pracowników. Wynika to z przepisów ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) – dalej k.p., art. 207. W przypadku, gdy jednocześnie w tym samym miejscu wykonują pracę pracownicy zatrudnieni przez różnych pracodawców, pracodawcy ci, zgodnie z art. 208 k.p. – są zobowiązani: 1) współpracować ze sobą; 2) wyznaczyć koordynatora sprawującego nadzór nad bezpieczeństwem i higieną pracy wszystkich pracowników zatrudnionych w tym samym miejscu; 3) ustalić zasady współdziałania uwzględniające sposoby postępowania w przypadku wystąpienia zagrożeń dla zdrowia lub życia pracowników; 4) informować siebie nawzajem oraz pracowników lub ich przedstawicieli o działaniach w zakresie zapobiegania zagrożeniom zawodowym występującym podczas wykonywanych przez nich prac. Wyznaczenie koordynatora nie zwalnia poszczególnych pracodawców z obowiązku zapewnienia bezpieczeństwa i higieny pracy zatrudnionym przez nich pracownikom. W razie, gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo, gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom, pracownik ma prawo (art. 210 k.p.) powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego. Takie postanowienie k.p. oznacza, że pracownik poinformowany o braku możliwości bezpiecznego podpięcia się powinien powstrzymać się od wykonania pracy. Wykonywanie pracy na dachu bez zabezpieczenia się przed upadkiem z wysokości jest sprzeczne z przepisami bezpieczeństwa pracy.

Uwagi
Za bezpieczeństwo pracowników wykonujących pracę na dachu (odśnieżanie) odpowiada zgodnie z podpisaną umową zleceniem podwykonawca (pracodawca pracowników wykonujących odśnieżanie lub inne prace na dachu) w miejscu i w zakresie wykonywanych prac. Właściciel terenu lub obiektu może odpowiadać w przypadku niewłaściwych (np. źle oświetlonych, oblodzonych) dojść do obiektów lub w obiektach, nagłej emisji gazów, itp.
W przypadku prac kominiarskich, gdy na dachu nie ma żadnych możliwości zabezpieczenia się przed upadkiem z wysokości - nie wystarczy o tym poinformować kominiarza. Kominiarz nie powinien wchodzić na dach ponieważ w tym przypadku nie tylko pozbawiony będzie możliwości zabezpieczenia się przez podpięcie do stałych elementów konstrukcji budynku, ale również pozbawiony będzie asekuracji ze strony innych osób. Przy stałych pracach kominiarskich na dachu ze spadkiem powinna być ławka kominiarska i możliwość podpięcia się linką bezpieczeństwa.
Kazimierz Kościukiewicz