Pytanie pochodzi z publikacji Serwis Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

Czy w związku z odbyciem szkolenia również w dni wolne od pracy pracodawca powinien wypłacić pracownikom dodatkowe wynagrodzenie, czy może przyznać pracownikom dodatkowe 2 dni urlopu?

Szkolenie zostało zorganizowane przez pracodawcę w celu podniesienia kwalifikacji pracowników (szkolenie przeprowadzał pracodawca, który ma odpowiednie kwalifikacje). Dla części pracowników było to szkolenie obowiązkowe, a dla drugiej części dobrowolne.

Odpowiedź:

Czas szkolenia podnoszącego kwalifikacje zawodowe pracownika nie podlega, co do zasady, wliczeniu do czasu pracy.

Uzasadnienie:

Czasem pracy jest, zgodnie z art. 128 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z poźn. zm.) – dalej k.p, czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy. Czas szkolenia podnoszącego kwalifikacje zawodowe pracownika, nie jest zatem czasem pracy. W tym czasie pracownik nie pozostaje bowiem w dyspozycji pracodawcy, czyli w gotowości do wykonywania wynikających z umowy o pracę zadań.

Zgodnie art. 2373 § 2 k.p., jedynie szkolenia w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy odbywają się w czasie pracy i na koszt pracodawcy. Tak więc jedynie szkolenia z tego zakresu, bez względu na to, czy odbywają się w czasie godzin pracy czy też poza nimi, wliczane są w całości do czasu pracy.

Od zasady, w myśl której czasu szkolenia nie zalicza się do czasu pracy pracownika jest jeden wyjątek. Czas szkolenia jest bowiem czasem pracy jeżeli przypada w harmonogramowych godzinach pracy pracownika (np. w dniu jego pracy).

Jeżeli zatem pracodawca zorganizował pracownikom szkolenie w dniu ich normalnej pracy to czas tego szkolenia przypadający na godziny harmonogramowej pracy wliczany będzie do czasu pracy. Natomiast godziny szkolenia wykraczające poza godziny normalnej pracy pracownika (np. 9. godzina szkolenia, w przypadku pracowników, których dobowa norma czasu pracy wynosi 8 godzin) nie będą wliczane do czasu pracy a tym samym nie spowodują powstania pracy w godzinach nadliczbowych.

Podobnie będzie w sytuacji gdy pracodawca, polecił (lub zaproponował) pracownikowi odbycie szkolenia w dniu wolnym, np. w sobotę, która jest dla niego dniem wolnym od pracy wynikającym z zasady przeciętnie pięciodniowego tygodnia pracy, nie ma obowiązku udzielić pracownikowi innego dnia wolnego w zamian za taką sobotę ani też wypłacać mu dodatkowego wynagrodzenia z tego tytułu. Pracownik nie wykonywał bowiem wtedy pracy, lecz odbywał szkolenie.

Uwaga! Pracodawca może przyznać pracownikom odbywającym szkolenie dodatkowe uprawnienia np. w postaci dodatkowych dni wolnych od pracy. W takim jednakże przypadku powinien wskazane świadczenie przyznać wszystkim pracownikom, którzy brali udział w szkoleniu, tak aby nie narazić się na zarzut dyskryminacji w zatrudnieniu.

Nie mniej jednak warto zaznaczyć, że jeżeli pracodawca poleca pracownikowi odbycie szkolenia przypadającego w harmonogramowych godzinach pracy, pracownik powinien takie polecenie wykonać. Jeżeli natomiast szkolenie odbywa się po godzinach pracy lub w dniu wolnym od pracy, fakt odbycia takiego szkolenia powinien zostać z pracownikiem skonsultowany. Pracownik może bowiem nie zgodzić się na udział w takim szkoleniu. Obowiązkiem służbowym pracownika nie jest bowiem udział w kursach organizowanych przez pracodawcę, nawet jeżeli mają one na celu podniesienie kwalifikacji zawodowych pracownika. Jeżeli jednak pracownik wyrazi zgodę na udział w szkoleniu rozliczenie czasu takiego szkolenia odbywać się powinno na wskazanych powyżej zasadach.

Joanna Kaleta, autorka współpracuje z publikacją Serwis Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

Odpowiedzi udzielono 4 listopada 2014 r.