Jakie wynagrodzenie należy wypłacić zleceniobiorcy w miesiącach, w których umowa nie jest realizowana?

Pytanie pochodzi z publikacji Serwis Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Pracodawca zatrudnia na umowę zlecenia osobę, która sporządza sprawozdania dotyczące ochrony środowiska. Do końca 2016 r. osoba ta otrzymywała wynagrodzenie jednorazowo w miesiącu październiku.Jak należy zawrzeć umowę z taką osobą w roku 2017, biorąc pod uwagę, że wyznaczono stawkę za godzinę i jest wymóg comiesięcznej wypłaty wynagrodzenia?Pracodawca nie jest w stanie określić, ile godzin pracuje ta osoba, nie musi też pracować w każdym miesiącu, zależy to od tego, co akurat będzie podlegało zmianom. Osoba ta jest zatrudniona w innym zakładzie na cały etat i otrzymuje więcej niż 2000 zł.

Odpowiedź:

Zleceniobiorcy należy co miesiąc wypłacać wynagrodzenie stanowiące iloczyn 13 zł i liczby godzin poświęconych na wykonanie zlecenia. Jeżeli w jakimś miesiącu umowa nie będzie realizowana, zleceniobiorca nie otrzyma wynagrodzenia.

Uzasadnienie:

W pierwszym rzędzie należy zaznaczyć, że fakt, iż zleceniobiorca jest pracownikiem obcego podmiotu i z tytułu stosunku pracy otrzymuje wynagrodzenie co najmniej równe płacy minimalnej nie ma żadnego znaczenia dla obowiązku zagwarantowania mu minimalnej stawki godzinowej z umowy zlecenia. W takim przypadku następuje jedynie zbieg tytułów do ubezpieczeń, a w konsekwencji wykonawca zlecenia podlega obowiązkowo wyłącznie ubezpieczeniu zdrowotnemu. Tak bowiem stanowi art. 9 ust. 1a ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 963) oraz art. 82 ust. 1 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 1793).

Przechodząc do zasadniczej części pytania, od 1 stycznia 2017 r. zasady ustalania wynagrodzenia od umów zleceń określa ustawa z 22 lipca 2016 r. o zmianie ustawy o minimalnym wynagrodzeniu za pracę oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2016 r. poz. 1265) – dalej ustawa. I tak stawka godzinowa dla zleceniobiorcy musi wynosić co najmniej 13 zł. Ustawodawca dopuszcza możliwość ustalenia wynagrodzenia w kwocie miesięcznej, wskazując jednocześnie konieczność ewentualnego zweryfikowania go po przeliczeniu na godzinowe. Jeśli bowiem wynagrodzenie uzyskane przez zleceniobiorcę po podzieleniu przez liczbę godzin poświęconych na realizację zlecenia okaże się niższe niż 13 zł, trzeba mu będzie wypłacić kwotę będącą iloczynem 13 zł i liczby godzin poświęconych na wykonanie zlecenia.

Przepisy przewidują, że sposób potwierdzania liczby godzin wykonania zlecenia lub świadczenia usług strony określą w umowie. W przypadku, gdy kwestia ta zostanie w kontrakcie pominięta, wykonawca zlecenia przedkłada w formie pisemnej, elektronicznej lub dokumentowej informację o liczbie godzin poświęconych na realizację zlecenia, w terminie poprzedzającym termin wypłaty wynagrodzenia. Ponieważ ustawodawca nie precyzuje jak taka informacja ma wyglądać, przyjmuje się, że może to być dzienne, tygodniowe, czy miesięczne zestawienie liczby przepracowanych godzin potwierdzane w uzgodnionych wcześniej cyklach czasowych przez zleceniodawcę i zleceniobiorcę. Jako że płatność wynagrodzenia musi być dokonywana co najmniej raz w miesiącu, informacja o liczbie godzin poświęconych na realizację umowy powinna obejmować okresy nie dłuższe niż 1 miesiąc.

Ponadto należy dodać, że ustawa zawiera katalog sytuacji szczególnych, wyłączających obowiązek stosowania stawki minimalnej. Jedna z nich mogłaby mieć odniesienie do stanu faktycznego przedstawionego w treści pytania, jednak na podstawie zawartych w nim danych trudno to ostatecznie ocenić. Zleceniodawca będzie zatem wyłączony z obowiązku przestrzegania minimalnej stawki godzinowej jeżeli zostaną spełnione łącznie następujące dwa warunki:
– o miejscu i czasie wykonania zlecenia lub świadczenia usług decyduje przyjmujący zlecenie lub świadczący usługi,
– przysługuje mu wyłącznie wynagrodzenie prowizyjne.
Przez wynagrodzenie prowizyjne należy rozumieć wynagrodzenie uzależnione od wyników:
1) uzyskanych przez przyjmującego zlecenie lub świadczącego usługi w ramach wykonania zlecenia lub świadczenia usług lub
2)  działalności przedsiębiorcy albo innej jednostki organizacyjnej, na rzecz których jest wykonywane zlecenie lub są świadczone usługi
– takich jak liczba zawartych umów, wartość zawartych umów, sprzedaż, obrót, pozyskane zlecenia, wykonane usługi lub uzyskane należności.

Z kolei warunek samodzielnego decydowania o miejscu i czasie wykonania zlecenia lub świadczenia usług przez przyjmującego zlecenie lub świadczącego usługi uważa się za spełniony, jeżeli zleceniobiorca ma pełną swobodę w wyborze miejsca i czasu wykonania zlecenia. Stosowanie stawki godzinowej będzie zatem obowiązkowe, jeżeli realizacja zlecenia w konkretnym miejscu lub/i czasie wynika z umowy lub formy zlecenia. Taka okoliczność zachodzi np. w przypadku ochrony obiektu, gdzie wykonywane czynności są automatycznie przypisane do konkretnego miejsca.
Reasumując, o ile ww. wyłączenie nie ma zastosowania do zleceniobiorcy, o którym mowa w pytaniu, w umowie należy umieścić postanowienia dotyczące sposobu ewidencjonowania i potwierdzania liczby godzin wykonywania zlecenia. Jeżeli takiego zapisu zabraknie,  informację dotyczącą liczby tych godzin będzie musiał sporządzać zleceniobiorca. Jeżeli w danym miesiącu umowa nie będzie realizowana, liczba godzin wykonywania zlecenia wyniesie wówczas „0”. W konsekwencji, wynagrodzenie zleceniobiorcy też wyniesie 0 zł. 
 
Magdalena Skalska,
autorka współpracuje z publikacją Serwis Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
Odpowiedzi udzielono 23.01.2017 r.