Jakie wymagania muszą być spełnione, aby można było uruchomić w zakładzie pracy linię technologiczną?

Firma A zakupiła 2 linie technologiczne od firmy B. Urządzenia będą przenoszone do firmy A, z tym że jedna z linii jest na ruchu, druga - nie i tylko część urządzeń jest wyposażona w deklarację zgodności.Jakie wymagania muszą być spełnione, aby można było uruchomić linie technologiczne w firmie A zgodnie z prawem? Czy można uruchomić produkcję z marszu, jeżeli wszystkie urządzenia posiadają deklarację zgodności? Co należy zrobić, aby uruchomić linię, w której część urządzeń nie posiada deklaracji zgodności? Czy wystarczy dostosować linię do minimalnych wymagań bhp i ppoż? Kto może dokonać odbioru urządzeń?

Pytanie pochodzi z publikacji Serwisu BHP.

Z pytania wynika, że firma "B" przekaże firmie "A" dwie linie technologiczne, z których jedna jest w ruchu, a druga nie. Obie linie zostaną w firmie "A" zamontowane i uruchomione, a przynajmniej jedna z nich zostanie uruchomiona. Część urządzeń składających się na linię technologiczną posiada deklaracje zgodności, a część nie. Brak jest informacji, kiedy urządzenia (maszyny) zostały wyprodukowane i wprowadzone do obrotu lub użytku. Ogólnie można przyjąć, iż przeniesienie (transport), montaż i dostosowanie urządzeń (maszyn) do obowiązujących przepisów należy realizować w zgodzie z następującymi przepisami:

• ustawą z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) – dalej k.p.;
• ustawą z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności (tekst jedn.: Dz. U. z 2010 r. Nr 138, poz. 935 z późn. zm.);
• rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.) – dalej r.b.h.p.;
• rozporządzeniem Ministra Gospodarki z dnia 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn (Dz. U. Nr 199, poz. 1228 z późn. zm.) – dalej r.z.w.m.;
• rozporządzeniem ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz. U. Nr 191, poz. 1596 z późn. zm.) – dalej r.m.w.u.m.

Pracodawca, który zamierza uruchomić maszynę lub urządzenie musi spełnić wymagania wskazane w k.p oraz r.b.h.p., a także zapewnić, aby maszyny lub urządzenia odpowiadały przepisom zawartym w r.z.w.m. lub ewentualnie r.m.w.u.m. Zgodnie z art. 215 k.p. pracodawca powinien zapewnić, aby podczas pracy maszyny: zapewnione były bezpieczne i higieniczne warunki pracy, zabezpieczające pracownika przed urazami, działaniem niebezpiecznych substancji chemicznych, porażeniem prądem elektrycznym, nadmiernym hałasem, działaniem drgań mechanicznych i promieniowania oraz szkodliwym i niebezpiecznym działaniem innych czynników środowiska pracy a także uwzględnione były zasady ergonomii.

Pracodawca jest również zobowiązany do wyposażenia, zgodnie z art. 216 k.p., maszyny, która nie spełnia wymagań opisanych wyżej w odpowiednie zabezpieczenia, a w przypadku gdy konstrukcja zabezpieczenia jest uzależniona od warunków lokalnych, do wyposażenia maszyny w odpowiednie zabezpieczenia. W art. 217 k.p. zabrania się pracodawcy wyposażania stanowisk pracy w maszyny, które nie spełniają wymagań dotyczących oceny zgodności. Z kolei przepis § 51 r.b.h.p. zobowiązuje pracodawcę do zapewnienia, aby maszyny spełniały wymagania bezpieczeństwa i higieny pracy przez cały okres ich użytkowania. W § 52–61 r.b.h.p. zawarte zostały przepisy dotyczące montażu, eksploatacji i konserwacji oraz demontażu maszyny, wyposażenia maszyny, zabezpieczenia części ruchomych maszyny. Maszyny i urządzenia powinny spełniać postanowienia przepisów zawartych w r.z.w.u.m lub ewentualnie w r.m.w.m.
Bez opisanych wyżej czynności nie można uruchomić linii technologicznych (maszyn i urządzeń) "z marszu" nawet, jeśli posiadają one odpowiednie deklaracje zgodności. Przed uruchomieniem linii technologicznej należy dostosować jej lokalizację i warunki pracy do wymagań zawartych w instrukcji maszyny i innych dokumentach dostarczonych przez producenta lub jego upoważnionego przedstawiciela. Pracodawca powinien udostępnić pracownikom instrukcję bhp na stanowisku pracy wyposażonym w linie technologiczną, przeprowadzić instruktaż pracowników z zakresu bhp na danym stanowisku pracy. Pracodawca powinien również dokonać i udokumentować ocenę ryzyka zawodowego, a o wynikach oceny ryzyka zawodowego i podjętych działaniach poinformować pracowników.
Producent maszyny lub jego upoważniony przedstawiciel - jeśli maszyna została wprowadzona do obrotu lub oddana do użytku po 1 stycznia 2003 r. - przed wprowadzeniem maszyny do obrotu lub oddaniem do użytku powinien (§ 6 r.z.w.m.) m.in. zapewnić, że maszyna spełnia odpowiednie zasadnicze wymagania w zakresie zdrowia i bezpieczeństwa określone w r.z.w.m. oraz przeprowadzić właściwe procedury zgodności, a także sporządzić deklarację zgodności. Zgodnie z załącznikiem nr 3 do r.z.w.m. deklaracja zgodności odnosi się wyłącznie do maszyny w stanie, w jakim została wprowadzona do obrotu lub oddana do użytku, i nie obejmuje części dodanych przez użytkownika końcowego lub przeprowadzonych przez niego późniejszych działań. Przepisy r.z.w.m. nie upoważniają użytkownika do podjęcia procedury i sporządzania deklaracji zgodności maszyny. Zgodnie z § 10 r.z.w.m. maszyna powinna być zaprojektowana i wykonana tak, aby nadawała się do realizowania swojej funkcji oraz mogła być obsługiwana, regulowana i konserwowana, nie stwarzając zagrożeń dla osób wykonujących te czynności w przewidzianych warunkach, z uwzględnieniem możliwego do przewidzenia niewłaściwego użycia, ponadto, w celu przeciwdziałania zagrożeniom powinny być zastosowane środki mające na celu wyeliminowanie wszelkiego ryzyka w okresie całego założonego czasu życia maszyny, z jej transportem, montażem, demontażem, unieruchomieniem i złomowaniem włącznie.
Jeśli maszyny lub urządzenia składające się na linię technologiczną zostały wyprodukowane przed dniem 1 stycznia 2003 r., co prawdopodobnie miało miejsce w omawianym przypadku, pracodawca (pierwszy nabywca linii technologicznej), w terminie do 1 stycznia 2006 r. powinien był dostosować maszyny lub urządzenia do wymagań określonych w r.m.w.u.m. Działanie takie powinien był udokumentować. Jeśli tego nie zrobił, powinien to zrobić aktualny nabywca. Zgodnie z § 2 r.m.w.u.m. pracodawca powinien podjąć działania mające na celu zapewnienie, że maszyny udostępnione pracownikom na terenie zakładu pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę są właściwe do wykonywania pracy lub odpowiednio przystosowane do jej wykonywania oraz mogą być użytkowane bez pogorszenia bezpieczeństwa lub zdrowia pracowników.
Wymagania dotyczące użytkowania maszyn i minimalne wymagania zostały opisane w rozdziałach 2 i 3 r.m.w.u.m. Gdy bezpieczne użytkowanie maszyn jest uzależnione od warunków, w jakich są one instalowane, pracodawca powinien (zgodnie § 26 r.m.w.u.m.) poddać maszyny wstępnej kontroli po ich zainstalowaniu, a przed przekazaniem do eksploatacji po raz pierwszy. Wymaganej kontroli mogą dokonać, na zlecenie pracodawcy, jednostki działające na podstawie odrębnych przepisów lub osoby (zazwyczaj zespół osób) upoważnione przez pracodawcę i posiadające odpowiednie kwalifikacje – w zależności od rodzaju maszyn i urządzeń. Jeśli maszyny lub urządzenia nie zostały dostosowane do wymogów r.m.w.m. pracodawca powinien dokonać przeglądu maszyn lub urządzeń, na zasadzie jak wyżej, i na podstawie wyników przeglądów dostosować maszyny lub urządzenia do wymagań przepisów r.m.w.u.m.

Więcej na ten temat w Serwisie BHP.