Jakie dokumenty uprawniają do pobytu w Polsce cudzoziemców spoza UE?

Uporządkowanie informacji o dokumentach uprawniających do popytu w Polsce jest przydatne do oceny funkcjonowania polskiej polityki migracyjnej i jej wpływu na rynek pracy.

Cudzoziemcy spoza strefy Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG) mają prawo do przebywania na terytorium Polski na podstawie:

1. Wizy wystawianej w konsulacie za granicą, w szczególności zaś:

- wizy Schengen (typu C) uprawniającej do pobytu na okres nieprzekraczający 90 dni w ciągu każdego 180 dniowego okresu (podczas jednego lub kilku wjazdów), liczonych od daty wjazdu, jak również – ale tylko w przypadku wizy jednolitej (w przeciwieństwie do wizy o ograniczonej ważności terytorialnej) – do poruszania się po całym obszarze wchodzącym w skład strefy Schengen. Od grudnia 2011 r. szczególnym rodzajem wizy Schengen jest wiza zakupowa dla mieszkańców lwowskiego okręgu konsularnego umożliwiająca turystykę zakupową: pierwsza jednokrotnego wjazdu pozwalająca na pobyt do 7 dni, kolejne wielokrotne z ważnością do 1 roku.

- wizy krajowej (typu D) - długoterminowej, uprawniającej do pobytu dłuższego niż 90 dni (podczas jednego lub kilku wjazdów) w okresie ważności wizy (nieprzekraczającym 1 roku). Na jej podstawie cudzoziemiec może również przebywać w strefie Schengen do 90 dni w każdym okresie 180-dniowym, bez konieczności uzyskiwania wiz od organów poszczególnych państw członkowskich strefy Schengen. Co do zasady przedłużenie wizy w Polsce dopuszczalne jest tylko w wyjątkowych przypadkach. Cudzoziemiec może natomiast ubiegać się w Polsce o zezwolenie na pobyt lub po powrocie do kraju pochodzenia o wydanie nowej wizy.

2. Zezwolenia na pobyt czasowy

– wydawane na okres od 3 miesięcy do 3 lat, daje możliwość jednoczesnego ubiegania się o zezwolenie na podjęcie zatrudnienia (ale samo w sobie nie uprawnia jeszcze do podjęcia pracy).

3. Zezwolenia na pobyt stały

– wydawanego na czas nieoznaczony (choć sama karta pobytu jest ważna przez 10 lat, co oznacza, że co 10 lat należy kartę wymienić), a cudzoziemiec ma prawo do podjęcia pracy w Polsce.

[-DOKUMENT_HTML-]

4. Zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE

– podobnie jak w przypadku zezwolenia na pobyt stały decyzja jest na czas nieoznaczony i uprawnia do podjęcia zatrudnienia, ale okres ważności karty pobytu jest krótszy i wynosi 5 lat. Osoba ubiegająca się o pobyt rezydenta długoterminowego UE musi też posiadać stabilne i regularne źródło dochodów przynajmniej od 3 lat

5. Pozostałych tytułów

- tj. statusu uchodźcy, ochrony uzupełniającej, zgody na pobyt ze względów humanitarnych lub na pobyt tolerowany. Cudzoziemcom, którzy przebywają na podstawie zezwolenia na pobyt w Polsce (punkty 2-5) wydaje się kartę pobytu.

Dodatkowo w przypadku mieszkańców lwowskiego oraz łuckiego okręgu konsularnego istnieje możliwość przekraczania granicy na podstawie zezwolenia na przekraczanie granicy w ramach małego ruchu granicznego. Zezwolenie uprawnia jego posiadacza do przekraczania granicy do 60 dni każdorazowo od dnia przekroczenia granicy, ale nie więcej niż łącznie 90 dni w okresie każdych 6 miesięcy liczonych od dnia pierwszego przekroczenia granicy. Pierwsze zezwolenie wydawane jest mieszkańcowi strefy przygranicznej na okres ważności 2 lat, natomiast kolejne zezwolenia na okres ważności 5 lat. Osoby przekraczające granice na podstawie przepisów o małym ruchu granicznym nie mają jednak prawa do podejmowania legalnej pracy w Polsce

Z kolei Karta Polaka jest jedynie dokumentem potwierdzającym przynależność cudzoziemca do narodu polskiego. Nie oznacza ona nadania cudzoziemcowi obywatelstwa polskiego, przyznania prawa pobytu czasowego czy stałego w Polsce ani prawa przekraczania granic Polski bez wizy. Może być jednak podstawą do ubiegania się o wizę.

Cudzoziemcy przebywający w Polsce mają ponadto prawo do zapraszania innych cudzoziemców, po spełnieniu określonych warunków. Zasadniczo zaproszenie do Polski może wyrobić cudzoziemiec posiadający w Polsce zezwolenie na pobyt stały lub cudzoziemiec, który zamieszkuje w Polsce legalnie i nieprzerwanie przez co najmniej 5 lat. Jednak cudzoziemcy, którzy przebywają w Polsce na podstawie karty pobytu, ale którzy nie spełniają jeszcze warunku 5 lat zamieszkiwania w Polsce mogą sporządzić dla swoich najbliższych krewnych poświadczone notarialnie zaproszenie, które będzie stanowiło podstawę o ubieganie się krewnego o wizę.

Źródło:  Kwartalny raport o rynku pracy NBP