Spis treści:

1. Jak będzie wyglądało biuro przyszłości?
2. Specjalizacja w administracji biura przyszłości
3. Menedżer wiedzy
4. Jak będzie umeblowane biuro przyszłości?
5. Projektowanie przestrzeni pracy
6. Ilu pracowników w biurze?
7. Typologia pracowników
8. Jak stworzyć biuro przyszłości już dziś?
9. Elastyczność w doborze biura
10. Biuro przyszłości miejscem rekreacji?
11. Biuro przyszłości – miejsce wydajnej pracy
12. Podsumowanie

1. Jak będzie wyglądało biuro przyszłości?

W raporcie „Office of the Future 2020” opublikowanym przez OfficeTeam czytamy, że biuro przyszłości będzie oparte na rozwiązaniach mobilnych, które pozwolą pracownikom wykonywać pracę dosłownie wszędzie. Lecz większa kontrola nad pracą wcale nie będzie oznaczać, że pracownicy będą mieli więcej czasu wolnego. 42% badanych dyrektorów firm uważa, że czas pracy wydłuży się w ciągu następnych 10–15 lat. Przewidywania firmy OfficeTeam sprawdzały się w przeszłości. W raporcie „Office of The Future 2005” wydanym w 1999 r. przewidywano rozwój technologii bezprzewodowych, większą rolę Internetu, DTP, e-learningu itp. W celu zbadania nadchodzących trendów zbadano opinie nie tylko kierownictwa, lecz także pracowników tysiąca największych amerykańskich firm. Ponieważ technologia będzie motorem zmian, najważniejszymi i najbardziej pożądanymi cechami pracowników przyszłości będą elastyczność i umiejętności adaptacji. Raport stwierdza, że:
  • ·    technologia – np. przenośne urządzenia mobilne, WiFi, WiMax itp. – pozwoli na pracę poza biurem. Będzie możliwe uczestniczenie w wirtualnych konferencjach obniżając potrzebę podróżowania z miejsca do miejsca;
  • ·    telecommunting, czyli możliwość pracy w domu rozpowszechni się, lecz będzie to także wyzwanie z punktu widzenia utrzymania więzi interpersonalnych z pracownikami, którzy fizycznie będą nieobecni w miejscu pracy;
  • ·    zwiększy się liczba godzin spędzanych przez pracowników w pracy – 42% respondentów uważa, że czas pracy wydłuży się do 10–15 godzin. Tylko 9% badanych pracowników uważa, że czas ich pracy ulegnie skróceniu;
  • ·    pracownicy będą utrzymywali kontakt z biurem w czasie urlopu dzięki wykorzystaniu technologii mobilnych: 86% badanych szefów firm uważa, że pracownicy będą lepiej „połączeni” z biurem w czasie urlopu;
  • ·    zmieni się rozumienie równowagi między miejscem pracy a domem. Pracodawca będzie dbał o zarządzanie czasem pracowników. Linia pomiędzy „pracą” a innymi aktywnościami będzie jeszcze bardziej zamazana. Pracownicy będą musieli wykonywać wiele różnych zadań w tym samym czasie.
(…)

Eksperci OfficeTeam na podstawie uzyskanych wyników badań stwierdzili, że w biurze przyszłości powinni pracować pracownicy posiadający 6 umiejętności, które w języku angielskim tworzą akronim ACTION (Analysis, Collaboration, Technical aptidude, Intuition, Ongoing education, Negotiation). W języku polskim oznacza to:
  • ·    analizy – analiza informacji i umiejętność ich oceny,
  • ·    współpraca – umiejętność pracy w zespole,
  • ·    umiejętności techniczne – umiejętność wyboru najlepszych narzędzi i ich efektywnego wykorzystania,
  • ·    nieustanne doskonalenie zawodowe – uczestniczenie w formach doskonalenia zawodowego,
  • ·    umiejętności uczestniczenia w negocjacjach i dialogu z innymi pracownikami.

W biurze przyszłości pracownicy będą musieli pracować inteligentniej, szybciej wykonywać zadania, które nie są wpisane w standardowy opis stanowiska ich pracy.

OfficeTeam prognozuje zmianę tradycyjnych ról personelu administracyjnego. Osoby zajmujące stanowiska sekretarek staną się ekspertami w administracji (ang. administration professionals), a wymagania stawiane takim osobom znacznie wzrosną. Wiele stanowisk w strukturze administracyjnej będzie wymagało znajomości technologii informatycznej, zarządzania zasobami ludzkimi i procesów zarządzania. Oto kilka trendów prognozowanych przez Office Team w zakresie administracji:
  • ·    nastawienie przedsiębiorcze – pracownicy wykonujący funkcje administracyjne będą zmuszeni do doskonalenia swych umiejętności także w obszarze zarządzania firmą. Ponieważ wiele procesów w biurze zostanie zautomatyzowanych, rolą personelu administracyjnego będzie podtrzymanie w kulturze organizacyjnej firmy relacji międzyludzkich;
  • ·    nowe kompetencje – pracownicy administracji zostaną włączeni w realizację podstawowych procesów biznesowych w firmie. Będą włączani w negocjacje, nadzór, delegowanie uprawnień i planowanie. Inne wymagane kompetencje to ochrona informacji, tworzenie wewnętrznych dokumentów itp.;
  • ·    specjalizacja – pracownicy administracji będą się specjalizowali w wybranych obszarach. Znikną „sekretarki od wszystkiego”;
  • ·    na stanowiska administracyjne będą przyjmowane osoby z doświadczeniem zawodowym.

2. Specjalizacja w administracji biura przyszłości

(…)
 

3. Menedżer wiedzy

Aby zapewnić efektywne zarządzanie wiedzą w międzynarodowych korporacjach, stworzono tam stanowisko menedżerów – dyrektorów ds. zarządzania wiedzą. Osoba pełniąca takie stanowisko (ang. Chief Knowledge Officer – CKO) jest odpowiedzialna za koordynację działań związanych z zarządzaniem wiedzą w firmie. Jej zadaniem jest zaplanowanie i wprowadzanie „systemu przekazywania wiedzy” wewnątrz i na zewnątrz firmy. Dyrektor ds. zarządzania wiedzą musi zadbać o infrastrukturę informacyjną firmy zarówno w sensie technicznym (poczta e-mailowa, wewnętrzna poczta pracownicza, intranet, tematyczne bazy danych), sprawami z pogranicza marketingu i PR (biuletyny firmowe dla pracowników i osób z zewnątrz, tzw. corporate newsletters), jak i socjalnym (ułatwianie komunikacji oraz zachęcanie do współpracy między działami i oddziałami firmy – tworzenie tzw. kanałów informacyjnych, wyznaczanie właściwych komórek organizacyjnych i konkretnych ludzi do zajmowania się określonymi częściami procesu przekazywania informacji). Jego kolejnym zadaniem jest współtworzenie strategii firmy, szukanie możliwości usprawnienia procesów, m.in. zarządzania relacjami z klientami, a także promowanie rozwoju pracowników.
(…)

4. Jak będzie umeblowane biuro przyszłości?

(…)

5. Projektowanie przestrzeni pracy

Firma oparta na wiedzy to nie tylko nowoczesna infrastruktura informatyczna udostępniona inteligentnym pracownikom zamkniętym w boksach biurowych. Nowoczesne miejsce pracy powinno stwarzać warunki do myślenia i uczenia się tzn.:
  • ·    powinno posiadać jeden lub więcej zacisznych zakątków, w którym można poczuć, że się jest „z dala” od biura, wyciszyć, zebrać myśli, oddać refleksji;
  • ·    musi mieć miejsce energetyzujące – wystrój wnętrza, muzyka w tle czy kolory powinny inspirować. Zaleca się, by wystrój tego wnętrza był zmieniany co kilkanaście miesięcy. Miejsce powinno powodować pozytywne skojarzenia – na ścianach można zamieścić dowcipy, wiadomości z życia gwiazd, zdjęcia pracowników z dowcipnymi komentarzami itd.
Ważne jest rozgraniczenie między jakością miejsca pracy dla zespołów i dla pojedynczych osób. Miejsce, które sprzyja pracy zespołowej, zwykle nie jest najlepsze dla pracy indywidualnej. Przygotowanie takich 2 pomieszczeń nie powinno się wiązać z wydatkiem większym niż kilkanaście tysięcy złotych. Rentowność tej inwestycji można oszacować, pytając pracowników, jak wpłynęła na ich produktywność w pracy.

Z badań firmy Steelcasewynika, że ponad 70% wiedzy zdobywa się w miejscu pracy w sytuacjach nieformalnych (tzn. NIE w trakcie szkoleń), prawie 80% innowacji w firmach jest wynikiem dobrej komunikacji pracowników oraz że można skutecznie reorganizować pracę ludzi w biurze, odpowiednio aranżując oświetlenie, zieleń i elementy artystyczne. Z badań wiadomo także, że:
·    tylko 36% badanych organizacji dysponuje przestrzenią do wymiany pomysłów w biurze;
·    chociaż 99% ankietowanych zgadza się, że informacja jest ważna do wykonywania ich pracy, tylko 36% twierdzi, że ma dostęp do informacji;
·    23% osób ma zastrzeżenia do stanowiska pracy i uważa, że nie sprzyja ono myśleniu w pracy.

6. Ilu pracowników w biurze?

 
(…)
 

7. Typologia pracowników

Znamy pojęcie segmentacji rynku. Marketing wewnętrzny stosowany przez działy HR wprowadził koncepcję segmentacji na obszar pracowniczy. Ludzie różnią się od siebie, również w obszarze preferencji dotyczących miejsca pracy. W firmie myślącej poważnie o zwiększeniu produktywności pracowników wiedzy należy stworzyć typologię pracowników ze względu na rodzaj ruchów i sposób przemieszczania się w biurze. Niektórzy pracownicy wolą mieć wszystkie dokumenty rozłożone na płaskich powierzchniach. Inni chowają wszystko do szuflady. Niektórzy chcą mieć możliwość natychmiastowego kontaktu wzrokowego i głosowego z pracownikami, a inni wolą prywatność. Jeżeli zastanowimy się nad obecną świadomością kwestii rozplanowania biura wśród kadry zarządczej z potencjalnym wpływem na produktywność pracy, okaże się, że możliwości są tutaj ogromne.

Jednym z wiodących na światowym rynku dostawców mebli biurowych jest amerykański Steelcase. Firma ta w ramach swojej strategii marketingowej nie sprzedaje wyłącznie mebli, lecz także wiedzę, jak organizować fizyczną przestrzeń do pracy. Eksperci Steelcase wyróżnili 4 podstawowe rodzaje przestrzeni do nauczania ze względu na stopień współpracy z nauczycielem (sale wykładowe dają niski stopień współpracy) oraz stopień współpracy między uczniami (małe stoliki rozrzucone po sali są przykładem organizacji przestrzeni, gdzie uczniowie mogą wspólnie się uczyć).

Firma Steelcase analizuje także inne aspekty pracy ludzi, np. przeprowadziła badanie dotyczące znaczenia przerwy na lunch w życiu pracowników. Okazało się, że w 2005 r. pracownicy spędzali 14% mniej czasu na przerwie na lunch (31 minut w porównaniu do 36 minut w 1996 r.). Powodem jest chęć szybszego opuszczenia miejsca pracy – presja czasu w miejscu pracy. Tylko 3% badanych skraca czas lunchu, aby zrobić wrażenie na szefie.

Meble biurowe i inne fizyczne atrybuty miejsca pracy zmuszają ludzi do interakcji, stymulują umysł do kreatywnego działania, uspokajają itd. Chociaż nikt nie wątpi w przewagę „dobrze zaprojektowanego” biura, to niewielu pracodawców podchodzi do problemu w sposób kompleksowy. A szkoda, bo dobrze zaprojektowane biuro kosztuje w sumie mniej lub tyle samo co biuro źle zaprojektowane.

Inteligentne zarządzanie przestrzenią biurową powinno brać pod uwagę również negatywne skutki złego rozplanowania biura. Chodzi o straty w produktywności pracowników spowodowane nieplanowanym odrywaniem ich od pracy bądź dekoncentrowaniem. Jeśli biurko jest położone w pobliżu wejścia do biura, to z natury rzeczy trzeba się liczyć z utratą produktywności pracownika. Dobrze zaprojektowana przestrzeń powinna służyć następującym celom:
  • ·    być atrakcyjnym miejscem pracy;
  • ·    przyciągać uwagę klientów, będąc częścią strategii budowy wizerunku firmy;
  • ·    ułatwiać dzielenie się wiedzą;
  • ·    sprzyjać budowaniu zaufania wśród pracowników;
  • ·    stymulować kreatywność;
  • ·    umożliwiać koncentrację na pracy;
  • ·    ułatwiać przemieszczanie się po biurze;
  • ·    skracać czas wykonywania procesów biznesowych;
  • ·    budować poczucie przynależności i lojalności wśród pracowników;
  • ·    szanować prywatność i indywidualność pracowników.

Biuro samo w sobie jest kompromisem – pracownicy decydują się, że 1/3 lub więcej swojego czasu będą spędzać w tym, a nie w innym miejscu. W samym biurze ścierają się przeciwstawne koncepcje dotyczące projektowania przestrzeni. Oto najważniejsze dylematy:
 


1. Przestrzeń zamknięta czy otwarta?

Przestrzeń otwarta ułatwia komunikację, a zamknięta sprzyja koncentracji i poczuciu prywatności. Oba rozwiązania na swój sposób sprzyjają kreatywności. Największą prywatność dają zamknięte gabinety, a najmniejszą biura typu open space. Niektóre firmy znalazły kompromis – British Airways, Ford i Boeing tworzą w biurach „główne arterie”, nieformalne „kąciki spotkań”, szerokie hole w pobliżu ciągów komunikacyjnych, kuchnie lub bary kawowe oraz specjalne pomieszczenia zaprojektowane do pracy zespołowej (np. Steelcase).
 

2. Jedno miejsce czy swoboda wyboru?

Niektórzy pracodawcy decydują się na zwielokrotnienie przestrzeni biurowej w stosunku do rzeczywistej liczby pracowników tak, aby mogli oni każdego dnia wybrać sobie miejsce, w którym chcą pracować. Istnieje tam zarówno przestrzeń otwarta, jak i miejsca gwarantujące poczucie prywatności. Firmy, takie jak Accenture, Fidelity i Compaq, wprowadzają koncepcję activity-based planning approach, która daje pracownikom dostęp do małych, zacisznych biur („jaskiń”), zbudowanych wokół „przestrzeni publicznej”. Firma Merrill Lynch wspiera swoich ekspertów pozwalając im pracować od 1 do 5 dni w tygodniu, komunikując się za pomocą Internetu. Sun Microsystems zbudował technologię, która pozwala ludziom pracować w każdym miejscu na świecie o każdej porze. Jednak zbytnie poleganie na technologii informatycznej w komunikacji z pracownikami także zmniejsza produktywność. Każdy wirtualny zespół powinien mieć możliwość odbywania okresowych spotkań.


3. Biuro statyczne czy dynamiczne?

Wiele firm eksperymentuje z możliwością rearanżacji wnętrz. W firmach OxygenMedia i SEI Investments meble można przemieszczać wraz z komputerami, a w Monsantozbudowano nawet namiot mieszczący 45-osobowy zespół.


4. Dystans do władzy

W niektórych firmach awansujący pracownicy otrzymują bardziej wygodne pomieszczenia, które wskazują na ich status. Jest to dodatkowym bodźcem dla tych, którzy chcą awansować. Z drugiej strony w niektórych firmach, np. w Intel, zastosowano zasadę universal planning – biuro nie odzwierciedla hierarchii, co pozwala obniżyć koszty zarządzania przestrzenią biurową. Z kolei Nortel Networks różnicuje aranżację stanowisk pracy, jednak nie ze względu na status, ale z uwagi na wykonywaną pracę. Firma zidentyfikowała 8 rodzajów zespołów i dla każdego z nich zaprojektowano inną przestrzeń.


5. Miejsce zaprojektowane przez ekspertów czy samych pracowników?

Zaangażowanie pracowników w aranżację miejsca pracy ma wiele plusów. Szczególnie przydatne jest w małych innowacyjnych firmach, takich jak biura architektoniczne czy agencje reklamowe. W większych firmach może to jednak doprowadzić do chaosu estetycznego, braku smaku i stylu. Dużo zależy od kultury organizacyjnej. W Holandii – znanej z dużego liberalizmu i małego dystansu do władzy – kultura pozwala na więcej. Holenderska firma ubezpieczeniowa Centraal Beheer zezwala swoim pracownikom na wyposażanie biur w prywatne meble i projektowanie wnętrz według ich własnego gustu.


6. Prywatne czy wspólne miejsce pracy?

Niektóre firmy eksperymentują z koncepcją hotellingu, czyli traktują biuro jako swego rodzaju hotel z tą różnicą, że w hotelu powodem zatrzymania się jest nocleg, a w biurze – chęć skorzystania z infrastruktury biurowej przez pracownika. Argumentem przemawiającym za takim rozwiązaniem jest zezwolenie pracownikom na spędzanie czasu z klientami w miejscach, gdzie są bardziej kreatywni. Nie należy zapominać o niższych kosztach utrzymywania mniejszej przestrzeni biurowej.


7. Jedno centralne biuro czy wiele mniejszych?

Wiele firm preferuje wynajęcie jednego wielkiego biura dla wszystkich pracowników, aby kultywować poczucie jedności i przynależności. Inne wolą umieszczać ludzi w rozrzuconych od siebie lokalizacjach, aby stymulować ich kreatywność i kontakty osobiste. Jedna z najbardziej innowacyjnych firm na świecie – IDEO – tworzy małe biura zwane „studiami”, w których pracuje od 8 do 35 pracowników. Każdy budynek biurowy posiada 1 lub 2 studia, a w każdym mieście znajdować się może od 1 do kilku budynków biurowych. Firma konsultingowa Viant nie tworzy biur większych niż dla 20 zatrudnionych.


8. Lokalizacja pracowników

Utarło się, że ludzie w biurze są lokowani wedle przynależności do działów. Obok pracownika działu IT będzie najprawdopodobniej siedział inny pracownik działu IT. Ale tak być nie musi! Można także zastanowić się nad rozproszeniem pracowników działu marketingu wśród innych pracowników, aby lepiej rozumieli potrzeby klientów. Testy osobowości mogą posłużyć do określenia stylów komunikacji pracowników, a na ich podstawie można zaprojektować strukturę żywej tkanki biura. Wiele firm decyduje się na lokalizowanie biur tam, gdzie pracownicy są w stanie chłonąć najnowsze kierunki w swojej branży. Firma Ford ma biura w Nowym Jorku i w Londynie – w miastach, gdzie tworzą się nowe trendy światowe.


9. Przejrzystość w biurze

Chodzi tutaj o uczynienie pracy transparentną dla otoczenia. Firmy takie jak Walt Disney umożliwiają zatrudnionym wywieszanie na ścianach informacji, nad czym pracuje obecnie dana osoba bądź dział. Firma Nike, która nie świadczy usług, lecz produkty branży sportowej wystawia przekroje najnowszych generacji butów sportowych. Transparentność motywuje do pracy i sprawia, że pracownicy nie czują się wypaleni zawodowo.


10. Prywatność w biurze

Niektórzy pracownicy preferują prywatność, innym bardziej odpowiada otwarta atmosfera w biurze. Gdy mówimy o prywatności w biurze, trzeba wziąć pod uwagę kilka jej rodzajów:
  • ·    prywatność akustyczna – dotyczy swobody prowadzenia rozmów z jednej strony, a z drugiej izolacji od hałasu z otoczenia;
  • ·    prywatność wizualna – dotyczy możliwości ukrycia się przed wzrokiem innych, jak również o izolację od rozpraszających uwagę bodźców;
  • ·    prywatność osobista – dotyczy możliwości posiadania własnej przestrzeni, której nikt nie powinien naruszać. Może to być zarówno własna szuflada zamykana na klucz, jak i cały gabinet;
  • ·    prywatność informacji – dotyczy ochrony dokumentów, ochrony historii korzystania przez pracownika ze stron www, ochrony korespondencji itp.

Stałe naruszanie prywatności pracowników znacznie obniża ich satysfakcję z pracy i wydajność. O zakres prywatności powinien troszczyć się także pracodawca – nie wolno pozostawiać tej kwestii do uzgodnień między zatrudnionymi.

8. Jak stworzyć biuro przyszłości już dziś?

 
(…)

9. Elastyczność w doborze biura

Pojawienie się technologii mobilnych sprawiło, że telepraca stała się faktem. Dzięki niej wzrosła elastyczność w planowaniu przestrzeni biurowej. Jednak powstają jeszcze nowocześniejsze koncepcje organizacji pracy biurowej. Firma Regus Business Centres PLC z Wielkiej Brytanii oferuje nowatorskie rozwiązania w tym zakresie zwane „instant office”. Polega to na wynajmowaniu klientom w pełni umeblowanych i wyposażonych biur wraz z personelem biurowym. Można je wynająć na godziny, tygodnie, miesiące lub na rok, w zależności od potrzeb klienta. Wynajęcie biura w firmie Regus jest tak proste jak wynajęcie samochodu. Nawet jednostronicowy dokument umowy jest wzorowany na umowie wynajmu samochodu. Taka elastyczność jest bardzo wskazana w branżach, gdzie liczba pracowników szybko rośnie i nie można przewidzieć, jaka przestrzeń i ilu pracowników biurowych będzie potrzebnych za pół roku czy za 3 miesiące. Jedną ze zmian na rynku nieruchomości biurowych w ostatnich latach jest nowa definicja „prestiżowej lokalizacji” (ang. prime location). Kiedyś pod tym pojęciem krył się biurowiec w samym centrum miasta. Obecnie nie jest to już takie oczywiste. Wiele zależy od branży. Dla jednej firmy taka lokalizacja to park na obrzeżu miasta, dla innej będzie to secesyjna kamienica obok parku itd. Regus posiada 250 centrów biznesowych w 45 krajach. Dzięki temu jest w stanie zaoferować klientowi „prestiżową” lokalizację według definicji klienta. Każdy klient tej firmy staje się firmą globalną dzięki włączeniu w globalną sieć Regusa. Firma jest w stanie zmienić aranżację biura i wynajmowaną powierzchnię na życzenie klienta w ciągu jednej nocy. W ofercie jest także wynajęcie pomieszczeń biurowych na jedną noc (Touchdown). Z tej usługi korzystał Phil Collins i BackStreetBooys. Firmy rozpoczynające działalność mogą korzystać z personelu na najbardziej prestiżowej ulicy w mieście, choć same są fizycznie zlokalizowane gdzie indziej. Potem, gdy klient Regusa zwiększa zatrudnienie może się fizycznie przenieść do biura w centrum miasta.

Klienci korzystający z tych biur nie mogą umieszczać szyldów swoich firm. W budynku identyfikacji klientów służą numery biur. Filozofia tej organizacji polega na tym, aby klienci korzystali z jego usług tak jak się korzysta z linii lotniczych, hoteli lub wypożyczalni samochodów. Korzystając z samochodu klient nie umieszcza prywatnego szyldu na drzewach. Podobna filozofia obowiązuje i tutaj. Regus, co ciekawe, nie jest właścicielem budynku, lecz działa jako pośrednik lub partner z właścicielem nieruchomości. Marka Regus daje właścicielowi nieruchomości większe szanse na znalezienie klienta. Tutaj analogia z liniami lotniczymi także jest widoczna. Linie lotnicze nie produkują samolotów a często także nie są ich właścicielami. Klienci nie płacą więc za metry kwadratowe wynajętej powierzchni, lecz płacą rachunek za stanowisko pracy (700 USD w Stanach Zjednoczonych).

Kolejną potrzebą, którą zaspakaja innowacyjna oferta firmy Regus jest potrzeba lokalizacji blisko miejsca zamieszkania. Dzięki szerokiej ofercie firma umożliwia klientom również takie biura, które są zlokalizowana blisko miejsca zamieszkania ich pracowników.
 
10. Biuro przyszłości miejscem rekreacji?
 
(…)
11. Biuro przyszłości – miejsce wydajnej pracy
 
(…)
 

Podsumowanie

Prognozowanie jest zadaniem bardzo trudnym, szczególnie, jeśli dotyczy przyszłości. Nie możemy z całą pewnością powiedzieć, jak będzie wyglądało biuro przyszłości w roku 2020. Opierając się na preferencjach młodego pokolenia oraz rozwoju technologii (której rozwój nigdy nie da się przewidzieć bardziej niż na 5 lat do przodu) można stwierdzić, że biuro przyszłości być może będzie:
  • ·    bardziej zinformatyzowane niż obecnie;
  • ·    zarządzane przez firmą zewnętrzną;
  • ·    zautomatyzowane, lecz jednocześnie będą w nim pracowały osoby, którym głównym zadaniem będzie podtrzymywanie więzi międzyludzkich;
  • ·    elastyczne pod względem czasu wynajmu i konfiguracji;
  • ·    podzielone na przestrzenie umożliwiające pracę indywidualną i zespołową;
  • ·    urządzone bardziej indywidualnie – mniej standardowo;
  • ·    blisko miejsc zamieszkania pracowników w celu skrócenia czasów dojazdu.


W krajach wysokorozwiniętych pula talentów zacznie się kurczyć w najbliższych latach. W ciągu najbliższej dekady liczba osób w wieku od 35 do 44 lat zmniejszy się o 15% w stosunku do całościowej populacji, zarówno w Europie, jak i Ameryce Północnej. Z tego powodu większość organizacji będzie zakładnikami niewielkiej liczby ludzi. W Stanach Zjednoczonych tak zwana „nacja wolnych strzelców” liczy 16 milionów solistów, 3 miliony pracowników tymczasowych oraz 13 milionów „mikroprzedsiębiorców” – to więcej ludzi niż zatrudnia sektor publiczny. Lista organizacji zdających sobie sprawę z tego, że władza należy teraz do ich pracowników (niektórych spośród nich), staje się coraz dłuższa. Biuro przyszłości będzie musiało być atrakcyjnym miejscem zatrudnienia dla obecnego już na rynku pracy pokolenia Y (o pokoleniu Y więcej w artykule: Pokolenie na smyczy, dostępnym w Serwisie HR).