Pytanie pochodzi z publikacji Serwis BHP

Poszkodowany rozpoczął pracę o godzinie 08:00. W tym dniu został przydzielony przez przełożonego do wykonywania pracy polegającej na taśmowaniu kartonów ze skrzydełkami kurczaka o wadze 10 kg. Praca poszkodowanego polegała na pobieraniu kartonu z transportera przenośnikowego na odległość około 30 cm, na tzw. stół, otaśmowanie kartonu i odłożeniu go na paletę. Po zapełnieniu palety poszkodowany pobierał z słupka następną paletę i wykonywał tą samą czynność na nowo. Do zdarzenia doszło o godzinie 13.20 podczas pobierania palety drewnianej z słupka o wadze około 20 kg (poukładanych w słupku niedaleko stanowiska pracy poszkodowanego) prawdopodobnie z wysokości 1,5 m. W trakcie ściągania poczuł nagłe strzyknięcie i ból w plecach z lewej strony. Ból na tyle był dokuczliwy, że utrudniał poruszanie się poszkodowanemu. W związku z zaistniałym zdarzeniem współpracujący pracownik o zaistniałym zdarzeniu poinformował brygadzistkę. Poszkodowany nie mógł się za bardzo poruszać samodzielnie w związku z tym została wezwana karetka pogotowia. Lekarz rozpoznała u poszkodowanego zaburzenia korzeni rdzeniowych i splotów nerwowych, zespół bólowy kręgosłupa w odcinku L-S, rwa kulszowa lewostronna.

Czy uraz można uznać za powstały wskutek wypadku przy pracy?Według szeregu informacji zaistniały uraz jest schorzeniem samoistnym.

Odpowiedź:

Jeśli do zdarzenia doszło podczas wykonywania przez pracownika ręcznych prac transportowych, polegających na przenoszeniu około 20-kilogramowej palety, zespół powypadkowy powinien zasięgnąć opinii lekarskiej, czy uraz mógł powstać – lub czy stan poszkodowanego mógł się pogorszyć – w związku z wykonywaną pracą.

Uzasadnienie:

Stosownie do art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 167, poz. 1322 z późn. zm.) – dalej u.u.w. za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

1) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;

2) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;

3) w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Zgodnie z art. 234 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1502) – dalej k.p. w razie wypadku przy pracy pracodawca ma obowiązek podjąć niezbędne działania eliminujące lub ograniczające zagrożenie, zapewnić udzielenie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym i ustalić w przewidzianym trybie okoliczności i przyczyny wypadku oraz zastosować odpowiednie środki zapobiegające podobnym wypadkom. Ponadto, zgodnie z art. 234 § 2 k.p., pracodawca powinien niezwłocznie zawiadomić właściwego okręgowego inspektora pracy i prokuratora o śmiertelnym, ciężkim lub zbiorowym wypadku przy pracy oraz o każdym innym wypadku, który wywołał wymienione skutki, mającym związek z pracą, jeżeli może być uznany za wypadek przy pracy.

Sposób i tryb postępowania przy ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposób ich dokumentowania określają przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (Dz. U. Nr 105, poz. 870) – dalej r.u.o.p.w.

Przepisy r.u.o.p.w. zobowiązują pracodawcę, aby po uzyskaniu zawiadomienia o zdarzeniu powołał zespół powypadkowy (co do zasady składający się z pracownika służby bhp oraz społecznego inspektora pracy), którego zadaniem jest ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku oraz sporządzenie – nie później niż w terminie 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku – protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy według wzoru ustalonego w rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 16 września 2004 r. w sprawie wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy (Dz. U. Nr 227, poz. 2298).

Z uwagi na to, że jednym z elementów definicji wypadku jest uraz (w myśl art. 2 pkt 13 u.u.w. jest to uszkodzenie tkanek ciała lub narządów człowieka wskutek działania czynnika zewnętrznego), warto przytoczyć wyrok z dnia 9 czerwca 2009 r., II PK 318/08, Lex 535954, w którym Sąd Najwyższy uznał, że stwierdzenie w konkretnej sprawie, czy u ubezpieczonego wystąpił uraz w rozumieniu art. 2 pkt 13 u.u.w. musi być poprzedzone szczegółowymi ustaleniami faktycznymi. Ich dokonanie wymaga specjalistycznej wiedzy medycznej, a więc powinno zostać dokonane przez biegłych lekarzy. W tym celu zespół powypadkowy, który ma wątpliwości dotyczące wystąpienia u poszkodowanego urazu – zgodnie z § 7 ust. 1 pkt 5 r.u.o.p.w. – powinien zasięgnąć opinii lekarza, a w razie potrzeby opinii innych specjalistów, w zakresie niezbędnym do oceny rodzaju i skutków wypadku.

Przy analizie, czy dane zdarzenie jest wypadkiem przy pracy, trzeba wziąć pod uwagę kwestię zewnętrznej przyczyny tego zdarzenia. W orzecznictwie utrwalił się pogląd, że jest to czynnik zewnętrzny, pochodzący spoza organizmu poszkodowanego, zdolny – w istniejących warunkach – wywołać szkodliwe skutki, w tym także pogorszyć stan zdrowia pracownika dotkniętego już schorzeniem samoistnym (por. wyrok SN z dnia 18 sierpnia 1999 r., II UKN 87/99, Lex 42325, wyrok SN z dnia 18 sierpnia 2009, I PK 18/09, Lex 528154). Jak stwierdził Sąd Najwyższy w uchwale siedmiu sędziów z dnia 11 lutego 1963 r., III PO 15/62, Lex 106030 za taką przyczynę można uznać nadmierny wysiłek fizyczny, np. dźwignięcie znacznego ciężaru, wywołujący w czasie pracy uszkodzenie organu wewnętrznego pracownika dotkniętego schorzeniem samoistnym, jeżeli przyśpieszył on lub pogorszył istniejący stan chorobowy. Przyczyną zewnętrzną wypadku może być również wykonywanie codziennych obowiązków pracowniczych, jeżeli przyczyniły się w znaczącym stopniu do pogorszenia samoistnej choroby pracownika (wyrok SN z dnia 5 lutego 1997 r., II UKN 85/96, OSNAP 1997, nr 19, poz. 386), przy czym ocena nadmierności wysiłku fizycznego wymaga uwzględnienia możliwości fizycznych i psychicznych pracownika, w tym jego wieku i kondycji w dniu wypadku, która zależy także od tego, czy pracownik przystąpił do pracy po okresie dłuższego odpoczynku (urlopu), czy też wykonywał ją przemęczony dotychczasową jej intensywnością i rozmiarem oraz bez odpoczynku przez dłuższy czas (wyrok SN z dnia 30 czerwca 1999 r., II UKN 22/99, OSNAP 2000, nr 18, poz. 696). Sąd Najwyższy stwierdził także, iż podniesienie przez pracownika w czasie pracy znacznego ciężaru, które doprowadziło do nagłego uszkodzenia organizmu w takim stopniu, że stał się niezdolnym do wykonywania dotychczasowej pracy, ma charakter wypadku przy pracy, choćby nawet pracownik przed wypadkiem był dotknięty schorzeniem samoistnym, które jednak pozwalało na wykonywanie codziennej pracy (wyrok SN z dnia 16 lutego 1977 r., III PRN 55/76, Lex 13491).

W opisanym przypadku zespół powypadkowy powinien zasięgnąć opinii lekarskiej, z której powinno wynikać, czy w tym konkretnym przypadku uraz mógł powstać – lub czy stan poszkodowanego mógł się pogorszyć – w wyniku wykonywania pracy fizycznej, polegającej na ręcznym przenoszeniu 20-kilogramowej palety.

Maciej Ambroziewicz, autor współpracuje z publikacją Serwis BHP.

Odpowiedzi udzielono 23 stycznia 2015 r.