1. Wprowadzenie
Imprezy firmowe dla pracowników są wśród pracodawców bardzo popularną formą integrowania i motywowania pracowników. Mogą to być wyjazdy na grzyby, wspólne ognisko lub wycieczka turystyczna, albo bardziej zorganizowane imprezy, obejmujące program team building („budowanie zespołu”). Są to wówczas imprezy kilkudniowe, zorganizowane przez specjalizujące się w tym zakresie przedsiębiorstwa, zapewniające trenerów od asertywności, kadrę szkoleniową, uczącą profesjonalnych zachowań i sztuki negocjacji, niekiedy nawet psychologów, wykonujących testy psychologiczne.
Podstawowym celem imprez firmowych jest nie tylko zapewnienie pracownikom odpoczynku, ale przede wszystkim wprowadzenie dobrego nastroju, zbliżenie z kolegami z zespołu, poprawa atmosfery, budowa więzi z pracodawcą i z innymi pracownikami. Stąd też imprezy takie określane są mianem integracyjnych.
2. Koszty uzyskania przychodów
Definicję kosztów uzyskania przychodów zawierają:
1) art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn. zm.) – dalej u.p.d.o.p., oraz
2) art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) – dalej u.p.d.o.f.
Zgodnie z tymi przepisami, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych wprost przez ustawodawcę w art. 16 ust. 1 u.p.d.o.p. lub, odpowiednio, w art. 23 ust.1 u.p.d.o.f.
Powyższe zasady, wprowadzone z dniem 1 stycznia 2007 r., wydają się być bardziej elastyczne niż wynikające z przepisów obowiązujących do końca roku 2006; wtedy bowiem kosztem uzyskania przychodu były koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych przez ustawodawcę. Tymczasem, nie każdy wydatek przedsiębiorcy można uznać za bezpośrednio powiązany z przychodem – wiele taki związek ma bardzo pośredni i do tej grupy właśnie należy zaliczyć wydatki „pracownicze”. O ile np. premia handlowca może być bezpośrednio powiązana z przychodem uzyskanym przez niego dla firmy, o tyle już wynagrodzenie księgowej związku takiego nie ma – choć bez wątpienia jest ściśle związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Zarówno sądy, jak i urzędy skarbowe usiłowały zatem niekiedy ograniczać zakres kosztów, jakie można by było ujmować w kosztach podatkowych. Przykładowo, w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 2 marca 2007 r., III SA/Wa 2177/06, czytamy:
„Ustawodawca, posługując się w art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zwrotem „wszelkie koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodu”, przypisuje temu określeniu cechę świadomego, zamierzonego, przemyślanego i logicznego działania podatnika podporządkowanego osiągnięciu przychodów. Wykładnia gramatyczna użytego przez ustawodawcę pojęcia „wszelkie koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodu” oznacza, iż podatnik ma możliwość odliczenia dla celów podatkowych wszelkich wydatków pod tym wszakże warunkiem, iż wykaże ich bezpośredni związek z prowadzoną działalnością gospodarczą, a ich poniesienie ma lub może mieć bezpośredni wpływ na wielkość osiągniętego przychodu. Uznanie, zatem za koszt uzyskania także takich wydatków, których poniesienie może mieć bezpośredni wpływ, oznacza, że nie tylko skutek jest tu rozstrzygający, ale także uzasadnione oczekiwanie uzyskania przychodu. Zależność między poniesionymi w danym czasie kosztami a możliwością uzyskania w przyszłości z tego tytułu przychodu trzeba zatem rozpatrywać na podstawie adekwatnego związku przyczynowego”.
Opierając się o takie interpretacje, urzędy skarbowe kwestionowały niekiedy zaliczanie do kosztów uzyskania przychodów wydatków związanych z organizacją imprez integracyjnych – choć niektóre także w oparciu o przepisy obowiązujące do końca roku 2006 pozwalały na rozliczanie imprez integracyjnych w wyniku podatkowym:
„Koszty podatkowe mogą obejmować wydatki ponoszone na rzecz pracowników w postaci organizacji dla nich imprez okolicznościowych i integracyjnych. Wydatki te związane są bowiem z prowadzoną przez podatnika działalnością oraz mają na celu poprawę atmosfery pracy i zintegrowanie pracowników, a przez to zwiększenie efektywności ich pracy. Impreza integracyjna jest formą pozapłacowej motywacji do lepszej i wydajniejszej pracy, co może przełożyć się na wzrost przychodów podatnika.
W związku z powyższym, zdaniem tutejszego organu podatkowego, w przypadku sfinansowania organizacji imprezy integracyjnej ze środków obrotowych, wydatki poniesione na jej organizację mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów”
– Urząd Skarbowy w Wolsztynie w piśmie z dnia 12 grudnia 2006 r., ZD/423-4/06, www.mf.gov.pl.
3. Imprezy integracyjne jako koszty uzyskania przychodów
Kosztami poniesionymi w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów są niewątpliwie także tzw. koszty pracownicze, obejmujące nie tylko wynagrodzenie z umowy o pracę, wypłacone nagrody i premie oraz wydatki związane z podnoszeniem kwalifikacji personelu, ale również wydatki na organizację imprez integracyjnych dla pracowników. Celem takich imprez jest, jak już zaznaczono, poprawa atmosfery w pracy, zbliżenie z kolegami z zespołu, budowa więzi z pracodawcą – a więc w konsekwencji: większa motywacja. Wysoka motywacja pracowników bezpośrednio przekłada się na ich wydajność i wysoką jakość wykonywanych w ramach stosunku służbowego czynności, a przez to pośrednio przyczynia się do zwiększenia przychodów pracodawcy.
Świętokrzyski Urząd Skarbowy w piśmie z dnia 31 maja 2007 r., RO/423-16/07, www.mf.gov.pl., wyjaśnił:
„Kosztami uzyskania przychodów są także tzw. koszty pracownicze, obejmujące przede wszystkim wynagrodzenie zasadnicze, wszelkiego rodzaju nagrody, premie, diety, wydatki związane z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych pracowników, jak i wydatki ponoszone na rzecz pracowników w postaci organizacji dla nich imprez okolicznościowych i integracyjnych, bowiem przyczyniają się do osiągania przychodów, które są uzyskiwane przez odpowiednio umotywowanych pracowników.
Wydatki związane z imprezą integracyjną pracowników nie zostały wymienione w art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych jako wydatki niestanowiące kosztów uzyskania przychodów. Wydatki poniesione na integrację pracowników odpowiadają kryteriom wynikającym z art. 15 ust. 1 ww. ustawy, zaś treść art. 16 ust. 1 ww. ustawy nie wyłącza ich z kosztów uzyskania przychodów. Analiza przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych pozwala na stwierdzenie, że opisane we wniosku wydatki stanowią dla spółki koszt uzyskania przychodu.
Zdaniem tutejszego organu, jeśli poniesione na spotkanie integracyjne wydatki zostały sfinansowane ze środków obrotowych spółki, nie mieszczą się w zakresie działalności socjalnej, a także spełniają warunki określone w art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych – to stanowią koszty uzyskania przychodów”.(...)
Imprezy firmowe dla pracowników są wśród pracodawców bardzo popularną formą integrowania i motywowania pracowników. Mogą to być wyjazdy na grzyby, wspólne ognisko lub wycieczka turystyczna, albo bardziej zorganizowane imprezy, obejmujące program team building („budowanie zespołu”). Są to wówczas imprezy kilkudniowe, zorganizowane przez specjalizujące się w tym zakresie przedsiębiorstwa, zapewniające trenerów od asertywności, kadrę szkoleniową, uczącą profesjonalnych zachowań i sztuki negocjacji, niekiedy nawet psychologów, wykonujących testy psychologiczne.
Podstawowym celem imprez firmowych jest nie tylko zapewnienie pracownikom odpoczynku, ale przede wszystkim wprowadzenie dobrego nastroju, zbliżenie z kolegami z zespołu, poprawa atmosfery, budowa więzi z pracodawcą i z innymi pracownikami. Stąd też imprezy takie określane są mianem integracyjnych.
2. Koszty uzyskania przychodów
Definicję kosztów uzyskania przychodów zawierają:
1) art. 15 ust. 1 ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 54, poz. 654 z późn. zm.) – dalej u.p.d.o.p., oraz
2) art. 22 ust. 1 ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jedn.: Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176 z późn. zm.) – dalej u.p.d.o.f.
Zgodnie z tymi przepisami, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych wprost przez ustawodawcę w art. 16 ust. 1 u.p.d.o.p. lub, odpowiednio, w art. 23 ust.1 u.p.d.o.f.
Powyższe zasady, wprowadzone z dniem 1 stycznia 2007 r., wydają się być bardziej elastyczne niż wynikające z przepisów obowiązujących do końca roku 2006; wtedy bowiem kosztem uzyskania przychodu były koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych przez ustawodawcę. Tymczasem, nie każdy wydatek przedsiębiorcy można uznać za bezpośrednio powiązany z przychodem – wiele taki związek ma bardzo pośredni i do tej grupy właśnie należy zaliczyć wydatki „pracownicze”. O ile np. premia handlowca może być bezpośrednio powiązana z przychodem uzyskanym przez niego dla firmy, o tyle już wynagrodzenie księgowej związku takiego nie ma – choć bez wątpienia jest ściśle związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Zarówno sądy, jak i urzędy skarbowe usiłowały zatem niekiedy ograniczać zakres kosztów, jakie można by było ujmować w kosztach podatkowych. Przykładowo, w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego z dnia 2 marca 2007 r., III SA/Wa 2177/06, czytamy:
„Ustawodawca, posługując się w art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych zwrotem „wszelkie koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodu”, przypisuje temu określeniu cechę świadomego, zamierzonego, przemyślanego i logicznego działania podatnika podporządkowanego osiągnięciu przychodów. Wykładnia gramatyczna użytego przez ustawodawcę pojęcia „wszelkie koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodu” oznacza, iż podatnik ma możliwość odliczenia dla celów podatkowych wszelkich wydatków pod tym wszakże warunkiem, iż wykaże ich bezpośredni związek z prowadzoną działalnością gospodarczą, a ich poniesienie ma lub może mieć bezpośredni wpływ na wielkość osiągniętego przychodu. Uznanie, zatem za koszt uzyskania także takich wydatków, których poniesienie może mieć bezpośredni wpływ, oznacza, że nie tylko skutek jest tu rozstrzygający, ale także uzasadnione oczekiwanie uzyskania przychodu. Zależność między poniesionymi w danym czasie kosztami a możliwością uzyskania w przyszłości z tego tytułu przychodu trzeba zatem rozpatrywać na podstawie adekwatnego związku przyczynowego”.
Opierając się o takie interpretacje, urzędy skarbowe kwestionowały niekiedy zaliczanie do kosztów uzyskania przychodów wydatków związanych z organizacją imprez integracyjnych – choć niektóre także w oparciu o przepisy obowiązujące do końca roku 2006 pozwalały na rozliczanie imprez integracyjnych w wyniku podatkowym:
„Koszty podatkowe mogą obejmować wydatki ponoszone na rzecz pracowników w postaci organizacji dla nich imprez okolicznościowych i integracyjnych. Wydatki te związane są bowiem z prowadzoną przez podatnika działalnością oraz mają na celu poprawę atmosfery pracy i zintegrowanie pracowników, a przez to zwiększenie efektywności ich pracy. Impreza integracyjna jest formą pozapłacowej motywacji do lepszej i wydajniejszej pracy, co może przełożyć się na wzrost przychodów podatnika.
W związku z powyższym, zdaniem tutejszego organu podatkowego, w przypadku sfinansowania organizacji imprezy integracyjnej ze środków obrotowych, wydatki poniesione na jej organizację mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów”
– Urząd Skarbowy w Wolsztynie w piśmie z dnia 12 grudnia 2006 r., ZD/423-4/06, www.mf.gov.pl.
3. Imprezy integracyjne jako koszty uzyskania przychodów
Kosztami poniesionymi w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów są niewątpliwie także tzw. koszty pracownicze, obejmujące nie tylko wynagrodzenie z umowy o pracę, wypłacone nagrody i premie oraz wydatki związane z podnoszeniem kwalifikacji personelu, ale również wydatki na organizację imprez integracyjnych dla pracowników. Celem takich imprez jest, jak już zaznaczono, poprawa atmosfery w pracy, zbliżenie z kolegami z zespołu, budowa więzi z pracodawcą – a więc w konsekwencji: większa motywacja. Wysoka motywacja pracowników bezpośrednio przekłada się na ich wydajność i wysoką jakość wykonywanych w ramach stosunku służbowego czynności, a przez to pośrednio przyczynia się do zwiększenia przychodów pracodawcy.
Świętokrzyski Urząd Skarbowy w piśmie z dnia 31 maja 2007 r., RO/423-16/07, www.mf.gov.pl., wyjaśnił:
„Kosztami uzyskania przychodów są także tzw. koszty pracownicze, obejmujące przede wszystkim wynagrodzenie zasadnicze, wszelkiego rodzaju nagrody, premie, diety, wydatki związane z podnoszeniem kwalifikacji zawodowych pracowników, jak i wydatki ponoszone na rzecz pracowników w postaci organizacji dla nich imprez okolicznościowych i integracyjnych, bowiem przyczyniają się do osiągania przychodów, które są uzyskiwane przez odpowiednio umotywowanych pracowników.
Wydatki związane z imprezą integracyjną pracowników nie zostały wymienione w art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych jako wydatki niestanowiące kosztów uzyskania przychodów. Wydatki poniesione na integrację pracowników odpowiadają kryteriom wynikającym z art. 15 ust. 1 ww. ustawy, zaś treść art. 16 ust. 1 ww. ustawy nie wyłącza ich z kosztów uzyskania przychodów. Analiza przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych pozwala na stwierdzenie, że opisane we wniosku wydatki stanowią dla spółki koszt uzyskania przychodu.
Zdaniem tutejszego organu, jeśli poniesione na spotkanie integracyjne wydatki zostały sfinansowane ze środków obrotowych spółki, nie mieszczą się w zakresie działalności socjalnej, a także spełniają warunki określone w art. 15 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych – to stanowią koszty uzyskania przychodów”.(...)