ETS: bezrobotny imigrant może zostać pozbawiony świadczeń z pomocy społecznej

Państwo członkowskie może wykluczyć z kręgu beneficjentów niektórych świadczeń z zakresu pomocy społecznej o charakterze nieskładkowym obywateli Unii, którzy przyjechali na terytorium tego państwa w celu poszukiwania pracy - tak wynika z wyroku Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości

Cudzoziemcy przyjeżdżający do Niemiec w celu uzyskania pomocy społecznej lub, których prawo pobytu jest uzasadnione jedynie poszukiwaniem pracy są wykluczeni z kręgu beneficjantów niemieckich świadczeń z zakresu podstawowego zabezpieczenia („Grundsicherung”). W wyroku w sprawie Dano (sprawa C-333/13) Trybunał Sprawiedliwości stwierdził ostatnio, że takie wykluczenie jest zgodne z prawem w przypadku obywateli państwa członkowskiego, którzy przyjeżdżają na terytorium innego państwa członkowskiego bez zamiaru znalezienia w tym państwie zatrudnienia.

W niniejszej sprawie Bundessozialgericht (federalny sąd ds. sporów z zakresu prawa socjalnego, Niemcy) zmierza do ustalenia, czy tego rodzaju wyłączenie jest zgodne z prawem również w odniesieniu do obywateli Unii, którzy przyjechali na terytorium przyjmującego państwa członkowskiego by szukać w nim pracy i którzy już tam pracowali przez pewien czas, podczas gdy świadczenia te są gwarantowane obywatelom tego przyjmującego państwa członkowskiego znajdującym się w tej samej sytuacji.

Czytaj: Wielka Brytania zaostrza politykę wobec nielegalnych imigrantów

 

Udzielając odpowiedzi na pytania sądu niemieckiego Trybunał Sprawiedliwości stwierdził w ogłoszonym wyroku, że fakt odmówienia obywatelom Unii, których prawo pobytu na terytorium przyjmującego państwa członkowskiego jest uzasadnione wyłącznie poszukiwaniem zatrudnienia prawa do otrzymywania niektórych „specjalnych nieskładkowych świadczeń pieniężnych”, stanowiących jednocześnie „świadczenie z zakresu pomocy społecznej”, nie jest sprzeczne z zasadą równości traktowania.

Trybunał stwierdził, że sporne świadczenia gwarantują środki na pokrycie kosztów utrzymania osobom, które nie są w stanie ponieść tego ciężaru i są one finansowane z wpływów z tytułu podatków, w oderwaniu od składek, nawet jeśli stanowią one element systemu, który przewiduje poza tym świadczenie mające na celu ułatwienie poszukiwania pracy. Trybunał podkreślił, że tak jak w sprawie Dano, świadczenia te należy uznać za „świadczenia z zakresu pomocy społecznej”.

W kwestii tej Trybunał przypomniał, że ubiegając się o przyznanie świadczeń z zakresu pomocy społecznej, takich jak rozpatrywane w tej sprawie, obywatel Unii może domagać się równego traktowania z obywatelami przyjmującego państwa członkowskiego tylko wtedy, jeśli jego pobyt na terytorium przyjmującego państwa członkowskiego spełnia przesłanki określone w dyrektywie 2004/38 (Dz.U.UE.L.2004.158.77).

W przypadku osób poszukujących pracy, tak jak w rozpatrywanej sprawie, Trybunał stwierdził, że istnieją dwa sposoby uzyskania prawa pobytu:

Jeżeli obywatel Unii, któremu przysługiwało prawo pobytu jako pracownikowi pozostaje, w sposób niezamierzony, bez pracy po okresie pracy krótszym niż rok i zarejestrował się jako bezrobotny w odpowiednim urzędzie pracy, to zachowuje on status pracownika najemnego przez okres 6 miesięcy. W tym okresie może powoływać się na zasadę równego traktowania i jest uprawniony do otrzymywania świadczeń z zakresu pomocy społecznej.

Jeżeli obywatel Unii dotychczas nie pracował w przyjmującym państwie członkowskim lub jeżeli upłynął okres 6 miesięcy, osoba poszukująca pracy nie może zostać wydalona z tego państwa członkowskiego tak długo, jak może dostarczyć dowód, że kontynuuje poszukiwanie pracy i ma rzeczywistą szansę bycia zatrudnionym. W takim przypadku przyjmujące państwo członkowskie może jednakże odmówić przyznania wszelkich świadczeń z zakresu pomocy społecznej.

W końcu Trybunał przypomniał, że gdy państwo członkowskie zamierza wydać decyzję w sprawie wydalenia lub stwierdzić, że osoba ta stanowi w ramach swojego pobytu nieracjonalne obciążenie dla systemu pomocy społecznej w przyjmującym państwie członkowskim, musi ono wziąć pod uwagę indywidualną sytuację zainteresowanej osoby (sprawa C-140/12). Trybunał podkreślił jednakże, że w sytuacji takiej jak w omawianej sprawie, tego rodzaju indywidualna ocena nie jest konieczna, ponieważ ustanowiony dyrektywą 2004/38 stopniowy system utrzymywania statusu pracownika (którego celem jest zabezpieczenie prawa pobytu i dostępu do świadczeń z zakresu pomocy społecznej) sam uwzględnia rozmaite czynniki charakteryzujące indywidualną sytuację wnioskodawcy świadczenia z zakresu pomocy społecznej. Trybunał wyjaśnił ponadto, że kwestia tego, czy przyznanie świadczeń z zakresu pomocy społecznej stanowi dla państwa członkowskiego „nieracjonalne obciążenie” podlega ocenie po zsumowaniu wszelkich przestawionych mu indywidualnych wniosków.

Tak wynika z wyroku Trybunału Sprawiedliwości z 15 września 2015 r. w sprawie C-67/14 Jobcenter Berlin Neukölln przeciwko Nazifa, Sonita, Valentina i Valentino Alimanovic.