Już od dawna sygnalizowano, że PIP nie ma prawa nakazania pracodawcy umieszczenia stanowiska na wykazie stanowisk pracy w warunkach szczególnych lub charakterze. To powodowało, że pracodawca konstruował wykaz bez jakiejkolwiek kontroli. W takiej sytuacji pracownik miał ogromne problemy w zakresie dochodzenia uprawnień do emerytury pomostowej. Jednocześnie ZUS nie otrzymywał należnych jemu składek.
Zobacz także: Więcej uprawnień kontrolnych dla PIP
Co do zasady projekt należy ocenić pozytywnie, ponieważ stanowi on reakcję ustawodawcy na problem ewidencjonowania stanowisk pracy w warunkach szczególnych oraz brak mechanizmu kontrolnego wobec pracodawcy.
Projekt przewiduje, że PIP uzyska uprawnienie do kontroli wykazu stanowisk. Ponadto PIP będzie mogło nakazać pracodawcy umieszczenie stanowiska na wykazie, wykreślenie stanowiska lub korektę wpisu.
Dotychczas postępowanie kontrolne w zakresie umieszczenia danego stanowiska na wykazie dotyczyło tylko weryfikacji czy pracownik ma być dopisany do listy, a nie weryfikacji samego wykazu. Ponadto kontrola odbywa się jedynie na wniosek pracownika. W nowelizacji przewidziano, że kontrola może nastąpić także z urzędu, czyli na przykład na wniosek organizacji związkowych. W odniesieniu do projektu nasuwają się następujące sugestie:
1. wprowadzenie do ustawy obowiązku Państwowej Inspekcji Pracy do zawiadomienia ZUS o wydaniu decyzji, o której mowa w art. 11 a pkt. 1 i 2 ustawy o PIP.. ZUS sprawuje kontrolę nad obowiązkiem przekazywania składek na Fundusz Emerytur Pomostowych. Zawiadomienie ZUS o decyzji powoduje szybsze podjęcie działań zmierzających do odprowadzania właściwych kwot na fundusz.
2. należy rozważyć udział związków zawodowych w procesie kontrolnym, o którym mowa w ustawie. Zazwyczaj kontrola i nakazanie umieszczenia stanowiska na wykazie nie będzie dotyczyła jednego czy kilku pracowników, ale całej grupy zawodowej. W przeważającej liczbie przypadków w zakładach, w których funkcjonują wykazy stanowisk i praca w warunkach szczególnych, działają związki zawodowe reprezentujące tych pracowników. Celowe wydaje się zatem dopuszczenie ich do działu w postępowaniu, ale uczynienie tego w sposób bardziej wyraźny niż wynika to z kodeksu postępowania administracyjnego.
3. W celu ułatwienia sądowej weryfikacji stażu uprawniającego do emerytury pomostowej proponuję wykreślenie z ustawy o emeryturach pomostowych rozwiązania stosunku pracy jako warunku uzyskania emerytury pomostowej. Warunek ten został wykreślony z art. 184 ustawy o emeryturach i rentach z FUS, co pozwala pracownikowi zweryfikować swój staż w procesie sądowym bez konieczności rozwiązania stosunku pracy. Praktyka wskazuje, że sądy nie rozpatrują merytorycznie odwołań od decyzji ZUS w sytuacji, gdy odwołujący pozostaje w stosunku pracy.