Zakład pracy chronionej zatrudnił w 2008 r. osobę niepełnosprawną i otrzymywał dofinansowanie do jej wynagrodzenia. Od końca 2008 r. do połowy 2009 r. osoba ta nie posiadała orzeczenia o niepełnosprawności. W 2009 r. została uznana za osobę niepełnosprawną. Czy pracodawca powinien ubiegać się o dofinansowanie z PFRON na tą osobę?


 

Jeżeli zatrudnienie pracownika od 2008 r. trwa nieprzerwanie na podstawie jednej umowy o pracę, to pobieranie dofinansowania na tę osobę może być niezasadne, ponieważ w opisanej sytuacji automatyczne stosowanie art. 2 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 237, poz. 1652) - dalej u.z.u.r.z. nie będzie możliwe.


 

W odniesieniu do zakładów pracy chronionej dofinansowanie do wynagrodzeń osób niepełnosprawnych, o którym mowa w art. 26a ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2008 r. Nr 14, poz. 92 z późn. zm.) - dalej u.r.o.n., co do zasady stanowi pomoc publiczną w rozumieniu art. 107 TFUE, co z kolei skutkuje koniecznością dodatkowego zachowania warunków udzielania pomocy publicznej w formie subsydiów płacowych, które zostały określone w rozporządzeniu Komisji (WE) nr 800/2008 z dnia 6 sierpnia 2008 r. uznającego niektóre rodzaje pomocy za zgodne ze wspólnym rynkiem w zastosowaniu art. 87 i 88 Traktatu (ogólnego rozporządzenia w sprawie wyłączeń blokowych) (Dz. Urz. WE. L. Nr 214, poz. 3) - dalej rozporządzenie nr 800/2008. Jednym z takich warunków jest konieczność wykazania tzw. efektu zachęty, a więc wykazania, że bez uzyskania pomocy publicznej beneficjent nie prowadziłby wspieranych działań, a więc w tym przypadku nie zatrudniłby osoby niepełnosprawnej. Konieczność wykazywania efektu zachęty została wyłączona w odniesieniu do niepełnosprawnych pracowników zatrudnionych przed dniem wejścia w życie rozporządzenia nr 800/2008, tj. przed dniem 1 stycznia 2009 r. - motywem 30. preambuły do tego rozporządzenia, który stanowi, że w przypadku, gdy beneficjent pomocy w formie subsydiów płacowych na zatrudnianie pracowników niepełnosprawnych skorzystał z pomocy na zatrudnianie pracowników niepełnosprawnych – spełniającej warunki rozporządzenia (WE) nr 2204/2002 lub indywidualnie zatwierdzonej przez Komisję – przyjmuje się, że warunek wzrostu netto w liczbie pracowników niepełnosprawnych, który został spełniony dla istniejących uprzednio środków pomocy, nadal jest spełniany do celów rozporządzenia nr 800/2008. Wykonaniem rozporządzenia KE w tym zakresie jest także art. 2 u.z.u.r.z. stanowiący, że pracodawcy korzystający z refundacji składek na ubezpieczenia społeczne lub miesięcznego dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych na podstawie przepisów art. 25a, 26a i 26b u.r.o.n. w brzmieniu obowiązującym do dnia 31 grudnia 2008 r., mogą nadal korzystać z miesięcznego dofinansowania do wynagrodzeń tych pracowników bez wykazywania efektu zachęty. Przedstawiona sytuacja jest szczególna, ponieważ formalnie pracodawca spełnił warunek określony w art. 2 u.r.o.n., a więc przed 1 stycznia 2009 r. pobierał na pracownika dofinansowanie. Jednak KE odnosi motyw 30. rozporządzenia nr 800/2008 do pomocy trwającej (on-going state aid), a więc do kontynuacji pomocy udzielanej przed 1 stycznia 2009 r. poprzez przyznawanie pomocy także po tej dacie. Wydaje się zatem, że w sytuacji, gdy w pobieraniu pomocy powstała luka wynikająca z tego, że pracownik nie był osobą, z której statusem wiązano pomoc (a więc nie był osobą niepełnosprawną) - w okresie od 2008 r. do połowy 2009 r. - przepisu art. 2 u.r.o.n. nie należy stosować, a w związku z tym nie należy pobierać dofinansowania na pracownika, o którym mowa w pytaniu (będzie to natomiast możliwe w razie ponownego zatrudnienia tego pracownika w warunkach efektu zachęty).

Powyższa interpretacja jest zachowawcza. Stosując ją pracodawca nie pobierze nienależnej pomocy. Należy jednak wskazać, że obecnie zagadnienia związane z koniecznością ponownego wykazywania efektu zachęty w przypadku okresowej przejściowej utraty statusu osoby niepełnosprawnej przez pracownika są aktualnie przedmiotem dodatkowych analiz Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, który może zająć bardziej liberalne stanowisko w przedmiotowej sprawie.