Pytanie pochodzi z publikacji Serwis BHP

Lekarz medycyny pracy wydał zaświadczenie o zdolności do pracy pracownika z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności. W orzeczeniu o niepełnosprawności pracownik ma zapisane, że jest osobą z naruszoną sprawnością organizmu, zdolną do podejmowania zatrudnienia w warunkach pracy chronionej, dostosowanych do potrzeb i możliwości wynikających z niepełnosprawności. Poziom naruszenia sprawności organizmu uniemożliwia samodzielne pełnienie ról społecznych i powoduje konieczność korzystania z częściowej pomocy innych osób w związku z ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji. Nie jesteśmy zakładem pracy chronionej. Pracownik był zatrudniony wcześniej, gdy posiadał lekki stopień niepełnosprawności. Orzeczenie o stopniu niepełnosprawności umiarkowanym dostarczył pracodawcy już po badaniach. Czy pracodawca ma obowiązek zatrudnienia pracownika? Czy można ponownie wysłać pracownika na badania, ponieważ mamy wątpliwości, czy pracownik powiedział o swojej niepełnosprawności lekarzowi.

Odpowiedź

Zmiana stopnia niepełnosprawności pracownika z lekkiego na umiarkowany nie oznacza, że nie może on wykonywać pracy, jeżeli lekarz medycyny pracy wydał orzeczenie o braku przeciwwskazań do pracy. Zmiana stopnia niepełnosprawności nie oznacza, iż z pracownikiem należy rozwiązać umowę o pracę, co mogłoby być potraktowane jako przejaw dyskryminacji. Osoba taka może świadczyć pracę w warunkach pracy chronionej. Zaliczenie pracownika do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności daje również możliwość zatrudnienia u pracodawcy, który nie jest w stanie zapewnić warunków pracy chronionej. Możliwości wówczas są dwie – albo pracodawca przystosuje stanowisko pracy do potrzeb osoby niepełnosprawnej, albo zatrudni ją w formie telepracy.

Przepisy nie łączą kwestii przeprowadzania badań profilaktycznych pracowników z posiadanymi przez nich orzeczeniami stwierdzającymi stopień niepełnosprawności. Co do zasady nie ma bezpośrednich podstaw prawnych do ponownego kierowania pracownika na przedterminowe badanie profilaktyczne w związku ze zmianą stopnia niepełnosprawności. Jednak jeżeli pracodawca uzna, że ze względów zdrowotnych jest to zasadne, nie można mu zabronić wcześniejszego skierowania pracownika na ponowne badania profilaktyczne, załączając do skierowania na badania kopię orzeczenia o niepełnosprawności.

Uzasadnienie

Kluczową przesłanką umożliwiającą świadczenie pracy osobom niepełnosprawnym jest fakt, iż żadna praca (poza pewnymi wyjątkami) nie wymaga stuprocentowej sprawności. Każdy rodzaj pracy na swoje specyficzne wymagania – w jednych przypadkach niezbędny jest wysoki poziom sprawności fizycznej, w innych intelektualnej, a w jeszcze innych – właściwe predyspozycje natury osobowościowej.

Przepis art 3 ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 127, poz. 721 z późn. zm.) - dalej u.r.z.s. wyróżnia trzy stopnie niepełnosprawności – znaczny, umiarkowany oraz lekki. Umiarkowany stopień niepełnosprawności, o którym mowa w pytaniu zdefiniowany jest w art 4 ust 2 u.r.z.s., zgodnie z którym do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności zalicza się osobę z naruszoną sprawnością organizmu, niezdolną do pracy albo zdolną do pracy jedynie w warunkach pracy chronionej lub wymagającą czasowej albo częściowej pomocy innych osób w celu pełnienia ról społecznych. Nie każdy pracodawca jest w stanie zapewnić niepełnosprawnemu pracownikowi warunki pracy chronionej. Warto powołać się na art. 4 ust 5 u.r.z.s., zgodnie z którym zaliczenie do znacznego albo umiarkowanego stopnia niepełnosprawności, nie wyklucza możliwości zatrudnienia takiej osoby u pracodawcy niezapewniającego warunków pracy chronionej, w przypadkach przystosowania stanowiska pracy do potrzeb takiej osoby lub zatrudnienia jej w formie telepracy. Tym samym nie można mówić o istnieniu bezpośrednich podstaw łączących uzyskanie orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności z niedopuszczeniem pracownika do pracy – tym bardziej z rozwiązaniem z nim umowy. Fakt uzyskania orzeczenia o niepełnosprawności – w omawianym przypadku umiarkowanego nie powoduje, że zatrudniony traci wszelkie właściwości i predyspozycje do pracy.

Odnosząc się do kwestii profilaktycznych badań lekarskich, należy zauważyć, że przechodzi je każdy pracownik – niezależnie od tego, czy legitymuje się orzeczeniem stwierdzającym stopień niepełnosprawności. Wzór skierowania pracownika na badania lekarskie nie wskazuje na obowiązek umieszczania w jego treści informacji o niepełnosprawności. Przyjmuje się ponadto, że niepełnosprawny pracownik nie ma obowiązku ujawniania faktu swojej niepełnosprawności przed lekarzem medycyny pracy. Tym samym nie ma bezpośrednich podstaw do ponownego kierowania pracownika na badania profilaktyczne w związku ze zmianą stopnia niepełnosprawności. Jednak gdy z oceny pracodawcy wynika, że stan zdrowia pracownika uległ pogorszeniu w stopniu znacznym, co ma przełożenie na wykonywaną pracę, można rozważyć, kierując się dobrem pracownika, skierowanie go na wcześniejsze badania profilaktyczne, załączając kopię orzeczenia o niepełnosprawności.

Sebastian Kryczka, autor współpracuje z publikacją Serwis BHP.

Odpowiedzi udzielono: 7 listopada 2016 r.