Pytanie pochodzi z publikacji Serwis BHP

Czy pracodawca musi zapewnić umywalnię (prysznice) zarówno kobietom, jak i mężczyznom, gdy zatrudnia 22 mężczyzn i 2 kobiety?

Faktycznie zatrudnionych jest więcej niż 20 osób.

Czy ma jednak znaczenie, że są one wszystkie zatrudnione na jednej zmianie roboczej?

Czy wówczas kobiety także mają prawo domagać się umywalni?

W zakładzie pracy nie ma prac szczególnie brudzących dla kobiet, co nie oznacza, że są to prace czyste. Kobietom zapewnia się odzież roboczą.

Odpowiedź:

Jeżeli w zakładzie pracy występują np. jedynie prace powodujące zabrudzenie ciała, to na każdych ośmiu pracowników najliczniejszej zmiany zatrudnionych przy pracach powodujących zabrudzenie ich ciała, powinna przypadać minimum jedna kabina natryskowa. Jeżeli takich prac nie wykonują kobiety, nie ma obowiązku urządzania dla nich kabin z natryskami. Przydział odzieży roboczej nie decyduje o obowiązku zakwalifikowania prac przez nie wykonywanych do prac powodujących zabrudzenie ciała.

Uzasadnienie:

Stosownie do § 111 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.) - dalej r.b.h.p. pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom pomieszczenia i urządzenia higienicznosanitarne, których rodzaj, liczba i wielkość powinny być dostosowane do liczby zatrudnionych pracowników, stosowanych technologii i rodzajów pracy oraz warunków, w jakich ta praca jest wykonywana. Wymagania dla pomieszczeń i urządzeń higienicznosanitarnych określa załącznik nr 3 do r.b.h.p.

W myśl § 3 ust. 1 załącznika nr 3 do r.b.h.p. szatnie, umywalnie, pomieszczenia z natryskami i ustępy powinny być urządzone oddzielnie dla kobiet i mężczyzn. Nie dotyczy to zakładu pracy, w którym jest zatrudnionych do dziesięciu pracowników na jednej zmianie, pod warunkiem że zapewniona zostanie możliwość osobnego korzystania przez kobiety i mężczyzn z tych pomieszczeń.

Obowiązek urządzenia w zespole szatni pomieszczeń z natryskami powstaje dopiero wówczas, gdy wymagają tego warunki pracy lub ochrona zdrowia pracowników (§ 22 załącznika nr 3 do r.b.h.p.). Ani przepisy, ani doktryna nie definiują znaczenia sformułowania „gdy wymagają tego warunki pracy lub ochrona zdrowia pracowników”. Przy rozstrzyganiu, czy rodzaj prac wykonywanych w zakładzie pracy determinuje konieczność urządzenia pomieszczeń z natryskami, należy wziąć pod uwagę przesłanki określające zakres obowiązków dotyczących liczby kabin natryskowych. Tym samym konieczność urządzenia pomieszczeń z natryskami powstaje, gdy występują prace powodujące zabrudzenie ciała, prace związane ze stosowaniem lub wydzielaniem się substancji trujących, zakaźnych, promieniotwórczych, drażniących lub uczulających oraz innych substancji o nieprzyjemnym zapachu, a także prace pylące, prace w wilgotnym i gorącym mikroklimacie lub powodujące intensywne brudzenie (§ 22 załącznika nr 3 do r.b.h.p.).

Należy podkreślić, że stosownie do § 22 załącznika nr 3 do r.b.h.p. na każdych ośmiu pracowników najliczniejszej zmiany wykonujących prace powodujące zabrudzenie ich ciała powinna przypadać co najmniej jedna kabina natryskowa, a przy pracach związanych ze stosowaniem lub wydzielaniem się substancji trujących, zakaźnych, promieniotwórczych, drażniących lub uczulających oraz innych substancji o nieprzyjemnym zapachu, a także przy pracach pylących, w wilgotnym i gorącym mikroklimacie lub powodujących intensywne brudzenie – co najmniej jedna kabina natryskowa na każdych pięciu pracowników, lecz nie mniej niż jedna przy mniejszej liczbie zatrudnionych pracowników.

Decydujące znaczenie dla rozstrzygnięcia przedstawionego problemu ma § 22 załącznika nr 3 do r.b.h.p., a w szczególności zawarte tam słowo "wykonujących". Omawiany przepis, konkretyzujący obowiązki w zakresie urządzenia pomieszczeń z natryskami, uzależnia ich liczbę od liczby osób faktycznie wykonujących pracę we wskazanych warunkach. Tym samym nie nakazuje uwzględniać osób niepracujących w wymienionych warunkach.

A zatem, jeżeli w zakładzie pracy występują np. jedynie prace powodujące zabrudzenie ciała, to na każdych ośmiu pracowników najliczniejszej zmiany (w omawianym przypadku jednej) zatrudnionych przy pracach powodujących zabrudzenie ich ciała, powinna przypadać minimum jedna kabina natryskowa. Przy czym, jeżeli takich prac nie wykonują kobiety, to nie ma obowiązku urządzania dla nich kabin z natryskami. Należy zaznaczyć, że przydział odzieży roboczej nie decyduje o obowiązku zakwalifikowania prac przez nie wykonywanych do prac powodujących zabrudzenie ciała.

Anna Sokołowska, autorka współpracuje z publikacją Serwis BHP

Odpowiedzi udzielono: 11 kwietnia 2015 r.