Dokładnie chodzi o sytuację, w której ojciec pobierał świadczenie pielęgnacyjne w zeszłym roku na starych zasadach na syna. W styczniu tego roku złożył wniosek o orzeczenie o niepełnosprawności na młodszą córkę. Zespół orzeczniczy nie przyznał w orzeczeniu wskazania punktu 7 i 8, które uprawniają rodzica do świadczenia pielęgnacyjnego na dziecko. Punkt 7 to wskazanie o konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji, a punkt 8 to wskazanie o konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji. Oba punkty w orzeczeniu muszą być zaznaczone łącznie, aby uzyskać uprawnienie do świadczenia pielęgnacyjnego.
Czytaj również: Urzędy chcą zwrotu świadczenia pielęgnacyjnego wypłacanego w pandemii
Prawo do świadczenia od miesiąca złożenia wniosku o orzeczenie
Ojciec odwołał się do wojewódzkiego zespołu ds. orzekania o niepełnosprawności, który przyznał punkt 7 i 8. Orzeczenie córki stało się prawomocne w lipcu br. Wtedy dopiero rodzic mógł złożyć wniosek o świadczenie pielęgnacyjne na oboje dzieci, wypłacane na nowych zasadach i złożyć konieczne w tej sytuacji oświadczenie o tym przejściu. Urząd przyznał mu świadczenie pielęgnacyjne na córkę dopiero od lipca, chociaż art. 24 ust. 2a ustawy o świadczeniach rodzinnych daje mu prawo do uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego na córkę już od stycznia.
– Ostatnie zmiany w przepisach nie wprowadziły żadnego ograniczenia w stosowaniu tego artykułu – podkreśla dr Michał Urban, radca prawny z Kancelarii Urban Legal. Dokładnie przepis mówi, że jeżeli w okresie trzech miesięcy, licząc od dnia wydania orzeczenia o niepełnosprawności lub orzeczenia o stopniu niepełnosprawności, zostanie złożony wniosek o ustalenie prawa do świadczenia uzależnionego od niepełnosprawności, prawo to ustala się począwszy od miesiąca, w którym złożono wniosek o ustalenie niepełnosprawności lub stopnia niepełnosprawności. Zatem ojciec powinien otrzymać świadczenie pielęgnacyjne na córkę od stycznia, nie od lipca. To różnica 17 928 zł (6 miesięcy x 2988 zł). Gdyby sprawa trafiła do sądu i trwała wiele miesięcy, bo wojewódzki zespół nie przyznałby punktu 7 i 8, to różnica byłaby o wiele większa.
Czytaj też w LEX: Świadczenia opiekuńcze po wprowadzeniu świadczenia wspierającego >
Dla porównania rodzic, który złożyłby w styczniu br. wniosek o orzeczenie o niepełnosprawności dla dwójki swoich dzieci, a wcześniej nie pobierał świadczenia pielęgnacyjnego na starych zasadach, otrzymałby to świadczenie na nowych zasadach już od stycznia, gdyż już z założenia od początku byłby objęty nowymi zasadami wypłaty świadczenia pielęgnacyjnego. - Natomiast w sytuacji „mieszanej”, jak w opisywanym przykładzie, gdy na jedno dziecko jest już ustalone dla opiekuna świadczenie pielęgnacyjne na „starych zasadach”, a następnie uzyskiwane jest orzeczenie dla drugiego dziecka i opiekun chce przejść na „nowe zasady”, organ odmawia mu takiego przejścia od stycznia 2024 r., przyjmując za właściwą datę do wypłaty, miesiąc złożenia wniosku i oświadczenia o przejściu na „nowe zasady”, czyli od lipca – zauważa mec. Urban.
Oświadczenie o przejściu na nowe zasady świadczenia pielęgnacyjnego
Urząd argumentował swoją decyzję tym, że ojciec pobiera świadczenie pielęgnacyjne „na starych” zasadach na inne dziecko, uznając, że skoro w styczniu nie złożył on oświadczenia o przejściu na nowe zasady, a dopiero w lipcu, to wypłacenie świadczenia na nowych zasadach od stycznia nie jest możliwe. Tyle tylko, że ojciec nie mógł w styczniu złożyć takiego oświadczenia i nie może za to ponosić konsekwencji. – A to dlatego, że ojciec w trakcie trwania procedury odwoławczej do wojewódzkiego zespołu nie miał pewności, jaki będzie wynik odwołania i czy córka otrzyma w orzeczeniu wskazanie punktu 7 i 8. Nie miał więc prawa do świadczenia pielęgnacyjnego na córkę w tym czasie – tłumaczy mec. Urban. Jak dodaje, brak przyznania pkt. 7 i 8 w orzeczeniu powiatowego zespołu i odwołanie do wojewódzkiego zespołu mogło mieć ostatecznie dla ojca negatywne konsekwencje w postaci utraty starych zasad w stosunku do syna i nieuzyskania świadczenia dla córki, gdyby takie oświadczenie o przejściu na nowe zasady złożył już w styczniu.
Zobacz też nagranie szkolenia: Świadczenia rodzinne w świetle ustawy o świadczeniu wspierającym >
W jego opinii urząd nie może zmuszać opiekuna do składania oświadczenia na przyszłość, a w dodatku do nieistniejącego jeszcze uprawnienia. – Nie ma ku temu żadnej podstawy prawnej, a jednocześnie byłoby to działaniem na szkodę opiekuna dziecka z niepełnosprawnością, a tym samym na szkodę dziecka. Naruszałoby to podstawowe prawa i wolności obywatela oraz osoby z niepełnosprawnością, określone między innymi w przepisach art. 32 oraz art. 69 Konstytucji RP – mówi Michał Urban. Jak podkreśla, obywatel nie może ponosić ujemnych konsekwencji zmian systemowych, a wydaje się, że w tej sytuacji, odpowiedzialność urząd stara się przerzucić na ojca.
Sprawdź również książkę: Apteczka prawna - Lex bez łez >>
Różnicowanie opiekunów osób z niepełnosprawnością
Dodatkowo dochodzi w tej sytuacji do różnego traktowania opiekunów osób z niepełnosprawnością. - Organ zdaje się różnicować opiekunów, jednym przyznając prawo do korzystania z art. 24 ust 2a ustawy o świadczeniach rodzinnych, a innym tego odmawiając, tylko dlatego, że mają dwójkę dzieci wymagających opieki i nie złożyli wcześniej oświadczenia. Podkreślam jeszcze raz - którego nie mogli złożyć z uwagi na nieposiadanie prawa do wystąpienia o świadczenie pielęgnacyjne ze względu na brak prawomocnej decyzji z przyznanymi pkt. 7 i 8 – podsumowuje mec. Urban.
Prawnik zwraca uwagę, że takie działanie urzędu narusza także podstawowe zasady postępowania administracyjnego, w tym art. 7a par. 1 k.p.a. Przepis stanowi, że jeżeli jego przedmiotem jest nałożenie na stronę obowiązku bądź ograniczenie lub odebranie jej uprawnienia, a w sprawie pozostają wątpliwości co do treści normy prawnej, są one rozstrzygane na korzyść strony. Zatem w przypadku ewentualnych wątpliwości interpretacyjnych, organ powinien z urzędu uwzględnić te wątpliwości na korzyść obywatela. Pierwsza taka sprawa już toczy się przed Samorządowym Kolegium Odwoławczym w Warszawie.
Zobacz też linię orzeczniczą: Data początkowa przysługiwania uprawnienia do świadczenia rodzinnego uzależnionego od niepełnosprawności - początek biegu terminu trzech miesięcy do złożenia wniosku o ustalenie prawa do świadczenia, o którym mowa w art. 24 ust. 2a ustawy >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
