Pytanie pochodzi z publikacji Serwis BHP

Pracownik podczas przerwy śniadaniowej jadł śniadanie i ułamał mu się ząb.

Czy taką sytuację można uznać za wypadek przy pracy?

Odpowiedź:

Zdarzenie polegające na ułamaniu zęba podczas spożywania posiłku w trakcie przerwy śniadaniowej może zostać uznane za wypadek przy pracy.

Uzasadnienie:

Stosownie do art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 167, poz. 1322 z późn. zm.) – dalej u.u.w. za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

1) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych;

2) podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia;

3) w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

Sposób i tryb postępowania przy ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposób ich dokumentowania określa rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (Dz. U. Nr 105, poz. 870) – dalej r.u.o.w.p.

Przepisy r.u.o.w.p. zobowiązują pracodawcę, aby po uzyskaniu zawiadomienia o zdarzeniu powołał zespół powypadkowy (co do zasady składający się z pracownika służby bhp oraz społecznego inspektora pracy), którego zadaniem jest ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku oraz sporządzenie – nie później niż w terminie 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku – protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy według wzoru ustalonego w przepisach rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 16 września 2004 r. w sprawie wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy (Dz. U. Nr 227, poz. 2298).

Przepisy bhp nie przesądzają tego, czy zdarzenie, które nastąpi podczas przerwy od realizacji zadań służbowych, należy zakwalifikować jako wypadek przy pracy. W takim przypadku decydujące będzie ustalenie, czy mimo przerwy poszkodowany pozostawał w związku z pracą, a zatem w kręgu spraw związanych z zakładem pracy. Jeżeli do zdarzenia doszło w czasie przerwy od pracy, decydujący o związku z pracą będzie fakt, że była ona wliczana do czasu pracy, za który przysługuje pracownikowi wynagrodzenie. Świadczy to bowiem o tym, że w tym czasie pozostawał on do dyspozycji pracodawcy. Jak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 sierpnia 1979 r., III PR 58/79, SP 1980, nr 1, s. 35, „wypadek, jakiemu uległ pracownik w czasie przerwy śniadaniowej i podczas czynności, które pozostają w związku z celem przerwy śniadaniowej, jest wypadkiem przy pracy, jeżeli nawet zdarzenie powodujące uszczerbek na zdrowiu, zostało spowodowane zachowaniem pracownika, wykazującym brak należytej ostrożności lub przezorności”.

W innym wyroku, I UK 120/14, Lex nr 1552138, Sąd Najwyższy stwierdził, że analizując charakter czynności, podczas których nastąpiło dane zdarzenie, istotne znaczenie ma ich związek z prawnie i życiowo uzasadnioną istotą stosunku pracy. Nie chodzi tu wyłącznie o czynności pozostające w bezpośrednim związku z wykonywaniem pracy, ale również o życiowo normalne czynności towarzyszące świadczeniu pracy. Do nich zaś należy pokonanie przestrzeni - od wejścia na teren zakładu pracy do miejsca wykonywania pracy, jak też z odwrotnie - od miejsca wykonywania pracy do wyjścia z zakładu pracy. Zdaniem Sądu Najwyższego aktualny pozostaje pogląd wyrażony w uzasadnieniu uchwały z dnia 19 września 1979 r., III PZP 7/79, OSNC 1980, nr 3, poz. 43, zgodnie z którym w pojęciu wykonywania „zwykłych czynności” mieszczą się również takie, jak dojście pracownika do stanowiska pracy, czynności poprzedzające i następujące po czynnościach produkcyjnych oraz inne czynności podejmowane przez pracownika w miejscu pracy, które nie są wprawdzie skierowane bezpośrednio na wykonywanie pracy, lecz służą pośrednio wypełnieniu obowiązków pracowniczych i są usprawiedliwione faktem przebywania pracownika w zakładzie pracy. Należą do nich przebranie się w ubiór roboczy, ochronny, a nawet pozostawienie garderoby w szatni, spożycie posiłku, udanie się do biura celem załatwienia spraw administracyjnych itp. Są to czynności niemające bezpośredniego związku z wykonywaniem pracy, ale prawnie i życiowo uzasadnione istotą stosunku pracy.

Mając na uwadze powyższe, jeżeli celem przerwy, podczas której doszło do ułamania zęba poszkodowanego pracownika, było spożycie posiłku i właśnie w trakcie jedzenia doszło do powyższego urazu, takie zdarzenie kwalifikuje się do uznania za wypadek przy pracy.

Maciej Ambroziewicz, autor współpracuje z publikacją Serwis BHP.

Odpowiedzi udzielono: 31 lipca 2015 r.