Czy szkolenia wstępne, w tym ogólne i stanowiskowe, może przeprowadzać pracodawca, który przeszedł odpowiednie przeszkolenie?
Czy przy takiej liczbie zatrudnionych jest obowiązek zatrudnienia na umowę o pracę specjalisty do spraw BHP, czy można korzystać z usług firmy zewnętrznej?
W § 11 ust. 5 rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 180, poz. 1860 z późn. zm.) - dalej r.s.b.h.p., instruktaż stanowiskowy przeprowadza wyznaczona przez pracodawcę osoba kierująca pracownikami lub pracodawca, jeżeli osoby te posiadają odpowiednie kwalifikacje i doświadczenie zawodowe oraz są przeszkolone w zakresie metod prowadzenia instruktażu stanowiskowego. Przeszkolenie takie zdobywa się podczas szkolenia okresowego w zakresie bhp dla pracodawców oraz osób kierujących pracownikami.
Pracodawca posiadający powyższe kwalifikacje, może bez względu na ilość zatrudnionych pracowników przeprowadzać instruktaż stanowiskowy swoim pracownikom.
Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 9 października 2007 r. zmieniającym rozporządzenie w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 196, poz. 1420) - dalej rozporządzenie zmieniające, instruktaż ogólny prowadzi pracownik służby bezpieczeństwa i higieny pracy, osoba wykonująca u pracodawcy zadania tej służby albo pracodawca, który sam wykonuje takie zadania, lub pracownik wyznaczony przez pracodawcę posiadający zasób wiedzy i umiejętności zapewniający właściwą realizację programu instruktażu, mający aktualne zaświadczenie o ukończeniu wymaganego szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.
W myśl art. 23711 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) - dalej k.p. - pracodawca posiadający ukończone szkolenie niezbędne do wykonywania zadań służby bhp może sam wykonywać zadania tej służby, jeżeli:
• zatrudnia do 10 pracowników albo
• zatrudnia do 20 pracowników i jest zakwalifikowany do grupy działalności, dla której ustalono nie wyższą niż trzecia kategorię ryzyka w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych, tj. ustawy z dnia 30 października 2002 r. - o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. Nr 199, poz. 1673 z późn. zm.) i rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 listopada 2002 r. w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków (Dz. U. Nr 200, poz. 1692 z późn. zm.).
W tym przypadku pracodawca nie może przeprowadzać szkoleń wstępnych ogólnych swoim pracownikom z uwagi na liczbę zatrudnionych wynoszącą 60 osób.
Pracodawca zatrudniający więcej niż 100 pracowników tworzy służbę bezpieczeństwa i higieny pracy, zwana dalej "służbą bhp", pełniąca funkcje doradcze i kontrolne w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, zaś pracodawca zatrudniający do 100 pracowników powierza wykonywanie zadań służby bhp pracownikowi zatrudnionemu przy innej pracy. (art. 23711 § 1 k.p.)
W związku z powyższym pracodawca zatrudniający w przedziale od 20-100 pracowników powinien zadbać o to aby jeden z pracowników zatrudniony przy innej pracy zdobył uprawnienia służby bhp i wykonywał zadania tej służby w swoim zakładzie pracy.
Wymagania kwalifikacyjne jakie powinien posiadać pracownik służby bhp określone zostały w rozporządzeniu zmieniającym.
Zgodnie § 4 ust. 1 r.s.b.h.p. pracowników służby bhp zatrudnia się na stanowiskach: inspektorów, starszych inspektorów, specjalistów, starszych specjalistów oraz głównych specjalistów do spraw bezpieczeństwa i higieny pracy. Pracownikiem służby bhp może zostać osoba, która posiada minimum zawód technika bezpieczeństwa i higieny pracy.
Pracodawca zatrudniający do 100 pracowników, chcąc aby jeden z jego dotychczasowych pracowników wykonywał dodatkowo zadania służby bhp, powinien skierować go do szkoły (na 2-letnie technikum bhp lub studia podyplomowe w zakresie bhp).
W przypadku, o którym mowa w art. 23711 § 2 k.p. (tzn. w przypadku braku kompetentnych pracowników), pracodawca może powierzyć wykonywanie zadań służby bhp specjalistom spoza zakładu pracy.
Osoby zatrudnione w służbie bhp i wykonujące zadania tej służby w dniu wejścia w życie rozporządzenia zmieniającego, nie spełniające wymagań kwalifikacyjnych określonych w § 4, zachowują prawo do zatrudnienia w służbie bhp i wykonywania zadań tej służby do 2010 r. (zmienione ostatecznie do 2012 r.). Po tym terminie chcąc dalej wykonywać zadania służby bhp powinni zdobyć:
1. przynajmniej tytuł technika bhp - aby móc wykonywać zadania służby bhp w zakładzie pracy, w którym są zatrudnieni.
2. ukończyć studia kierunkowe w zakresie bhp bądź też studia podyplomowe w zakresie bhp, mieć przynamniej 1 roczny staż pracy w służbie bhp - aby móc być specjalistą w zakresie bhp i świadczyć usługi na zewnątrz (w innych firmach).
Dotyczy to osób (w tym pracodawców), którzy ukończyli tzw. "kurs podstawowy dla pracowników służby bhp" wykonujących zadania służby bhp w zakładach pracy oraz świadczących usługi w różnych zakładach pracy w zakresie bhp. W momencie wejścia w życie powyższego rozporządzenia, podwyższającego pułap wykształcenia kierunkowego w zakresie bhp, wszyscy pracownicy wykonujący zadania służby bhp, bądź sami pracodawcy zajmujący się sprawami bhp, muszą zdobyć odpowiednie wykształcenie, tzn. pracownik wykonujący zadania służby bhp w zakładzie pracy powinien zdobyć przynajmniej tytuł technika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy a specjalista ds. bhp wykonujący usługi w zakładach pracy w zakresie bhp, powinien ukończyć studia wyższe kierunkowe lub studia podyplomowe w zakresie bhp.
Dariusz Durzyński