Czy pracownikowi wakacyjnemu zatrudnionemu na podstawie umowy o dzieło przysługują świadczenia z tytułu wypadku w pracy lub w drodze do pracy?

Osoba zatrudniona na podstawie umowy o dzieło nie podlega ubezpieczeniu społecznemu, ponieważ taka umowa nie jest tytułem do ubezpieczenia. Osoba wykonująca pracę na podstawie umowy o dzieło nie podlega także ubezpieczeniu wypadkowemu. Dlatego nie przysługują jej żadne świadczenia z tego tytułu.
Wyjątek stanowi art. 8 ust. 2a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych. (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585 z późn. zm.), zgodnie z którym za pracownika, w rozumieniu ustawy, uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.

Z powyższym zapisem skorelowana jest treść art. 3 ust. 3 pkt 13 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2009 r. Nr 167, poz. 1322) stosownie do którego to przepisu za wypadek przy pracy uważa się również nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w okresie ubezpieczenia wypadkowego z danego tytułu podczas wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowa taka została zawarta z pracodawcą, z którym osoba pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje ona pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy.
Reasumując, osoba, która nie podlega ubezpieczeniom społecznym nie może korzystać ze świadczeń z tego tytułu.

Nie oznacza to jednak, jak się wydaje, że osoba taka nie może w pewnych sytuacjach poszukiwać odszkodowania na drodze cywilnoprawnej. Po pierwsze istotne znaczenie mieć tutaj będzie treść zawartej umowy o dzieło i wzajemne zobowiązania stron z tego tytułu. Po drugie odpowiedzialność może być oparta o ogólne zasady ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 1964 r. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.). Odpowiedzialność może wynikać z:
a) art. 415 k.c. (Kto z winy swej wyrządził drugiemu szkodę, obowiązany jest do jej naprawienia);
b) art. 430 (Kto na własny rachunek powierza wykonanie czynności osobie, która przy wykonywaniu tej czynności podlega jego kierownictwu i ma obowiązek stosować się do jego wskazówek, ten jest odpowiedzialny za szkodę wyrządzoną z winy tej osoby przy wykonywaniu powierzonej jej czynności);
c) art. 435 § 1 (Prowadzący na własny rachunek przedsiębiorstwo lub zakład wprawiany w ruch za pomocą sił przyrody (pary, gazu, elektryczności, paliw płynnych itp.) ponosi odpowiedzialność za szkodę na osobie lub mieniu, wyrządzoną komukolwiek przez ruch przedsiębiorstwa lub zakładu, chyba że szkoda nastąpiła wskutek siły wyższej albo wyłącznie z winy poszkodowanego lub osoby trzeciej, za którą nie ponosi odpowiedzialności).

Kamil Szymański