Czy pracownik może odmówić udziału w szkoleniu zorganizowanym przez pracodawcę po godzinach pracy lub w dniu wolnym od pracy?

Pytanie pochodzi z publikacji Serwis Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Czy położna odcinkowa ma obowiązek uczestniczenia w szkoleniu wewnątrzoddziałowym, które jest zaplanowane w dniu bezpośrednio po jej pracy na zmianie nocnej lub przed pracą na zmianie nocnej?

Odpowiedź:
Jeżeli pracodawca poleca pracownikowi odbycie szkolenia przypadającego w harmonogramowych godzinach pracy, pracownik powinien takie polecenie wykonać. Jeżeli natomiast szkolenie odbywa się po godzinach pracy lub w dniu wolnym od pracy, fakt odbycia takiego szkolenia powinien zostać z pracownikiem skonsultowany. Pracownik może bowiem nie zgodzić się na udział w takim szkoleniu.
Uzasadnienie:
Jeżeli szkolenie ma się odbywać w godzinach pracy i pracodawca wydał pracownikowi polecenie uczestniczenia w nim, to ma on obowiązek wykonać polecenie pracodawcy. Powyższa zasada obowiązuje również gdy obowiązek podnoszenia kwalifikacji wynika z przepisów szczególnych, umowy o pracę czy też przepisów wewnątrzzakładowych. W takim przypadku pracownik nie może odmówić uczestnictwa w szkoleniu.
Inaczej kwestia ta kształtuje się jednak, gdy czas szkolenia przypada poza harmonogramowymi godzinami pracy pracownika lub w dniu dla niego wolnym od pracy.
Wskazać bowiem należy, iż art. 100 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1502) – dalej k.p., znajdujący również zastosowanie względem pracowników podmiotów leczniczych, stanowi, że pracownik zobowiązany jest stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy. Cytowany przepis legitymuje zatem pracodawcę jedynie do bieżącego nadzorowania i kierowania pracą pracownika. Brak jest wystarczająco silnych argumentów dla przyjęcia, iż takie polecenie może także dotyczyć szkoleń odbywanych poza przyjętym rozkładem czasu pracy. Z takim stanowiskiem wiąże się jednak pewne ograniczenie. Złożona pracownikowi propozycja udziału w szkoleniu odbywającym się poza przyjętym rozkładem czasu pracy, może stanowić jedynie ofertę kierowaną do pracownika i jako taka nie jest dla niego wiążąca, a co za tym idzie pracownik może odmówić w nim udziału.
Pracodawca może jednak nałożyć na pracownika obowiązek odbywania określonych szkoleń.
Obowiązek taki może wynikać z:
- postanowień przyjętych w indywidualnej umowie o pracę,
- przepisów obowiązującego u pracodawcy regulaminu pracy,
- uregulowań zawartych w układzie zbiorowym pracy, którym objęty jest pracodawca.
W takich przypadkach udział w szkoleniu będzie dla pracownika obowiązkowy.
Może również dojść do sytuacji, gdy dalsze zajmowanie przez pracownika dotychczasowego stanowiska będzie wymagało uzyskania dodatkowych kwalifikacji przez uczestniczenie w szkoleniu. Jeżeli pracownik odmówi uczestniczenia w takim szkoleniu i w konsekwencji nie uzupełni posiadanych kwalifikacji, pracodawca będzie mógł wypowiedzieć mu obowiązujące go warunki pracy lub płacy, a w skrajnych przypadkach może nawet dojść do rozwiązania z pracownikiem umowy o pracę.
Joanna Kaleta, autorka współpracuje z publikacją Serwis Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

Odpowiedzi Udzielono 20 lutego 2015 r.