Czy pracownik korzystający z samochodu sporadycznie powinien przejść badania, takie jak pracownik na stanowisku kierowcy?

Pracownikowi, który jest zatrudniony na stanowisku kierownika i odbywa podróże służbowe kilka razy w miesiącu, kończy się data ważności badań lekarskich i pracodawca musi go skierować na badania okresowe.

Kierownik ma badania okulistyczne w związku z pracą przy komputerze.

Czy musi mieć też badania psychologiczne i laryngologiczne, skoro nie wyjeżdża w podróż służbową codziennie, ale kilka razy w miesiącu?

Co w przypadku, jeśli ten pracownik porusza się samochodem prywatnym w celach służbowych?

A co w przypadku pracowników na stanowiskach operator maszyn, pracownik przygotowania produkcji, którzy w swoich obowiązkach służbowych nie mają wpisanych wyjazdów służbowych a jednak pomimo to zdarzają się sporadyczne przypadki wyjazdów w teren na montaż (zwłaszcza w sezonie letnim)?

Pracodawca zlecający pracownikowi prowadzenie pojazdu w ramach obowiązków służbowych (niezależnie czy jest to pojazd służbowy, czy też pojazd prywatny, za użytkowanie którego pracodawca wypłaca pracownikowi ekwiwalent pieniężny), powinien powiadomić o tym fakcie lekarza medycyny pracy (w skierowaniu na badania profilaktyczne). Nie ma przy tym znaczenia, czy pracownik korzysta z pojazdu regularnie (np. przedstawiciel handlowy), czy sporadycznie (sezonowo). To, jakim badaniom zostanie poddany pracownik, będzie uzależnione wyłącznie od decyzji lekarza medycyny pracy, gdyż to w jego kompetencjach leży kierowanie na badania specjalistyczne.

W myśl art. 229 § 4 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy – dalej k.p., pracodawca nie może dopuścić do pracy pracownika bez aktualnego orzeczenia lekarskiego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na określonym stanowisku. Na podstawie delegacji ustawowej, wynikającej z art. 229 § 8 k.p., Minister Zdrowia i Opieki Społecznej wydał w dniu 30 maja 1996 r. rozporządzenie w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy – dalej r.b.l.p. Powyższy przepis określa m.in. zakres wstępnych, okresowych i kontrolnych badań lekarskich pracowników, tryb ich przeprowadzania oraz sposób dokumentowania i kontroli tych badań.

Jednym z najważniejszych obowiązków pracodawcy związanych z badaniami profilaktycznymi jest wydanie skierowania, którego wzór określa załącznik nr 3a do r.b.l.p., a które zgodnie z § 4 ust. 2 r.b.l.p., powinno zawierać następujące informacje:

1) określenie rodzaju badania profilaktycznego, jakie ma być wykonane,

2) określenie stanowiska pracy, na jakim osoba ta ma być zatrudniona (w przypadku osób przyjmowanych do pracy lub pracowników przenoszonych na inne stanowiska pracy),

3) określenie stanowiska pracy, na jakim pracownik jest zatrudniony (w przypadku badań okresowych lub kontrolnych),

4) opis warunków pracy uwzględniający informacje o występowaniu na stanowisku lub stanowiskach pracy, o których mowa powyżej, czynników niebezpiecznych, szkodliwych dla zdrowia lub czynników uciążliwych i innych wynikających ze sposobu wykonywania pracy, z podaniem wielkości narażenia oraz aktualnych wyników badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, wykonanych na tych stanowiskach.

W oparciu o powyższe informacje lekarz medycyny pracy określa zakres badania profilaktycznego (np. zleca badania specjalistyczne – np. psychologiczne, okulistyczne, neurologiczne itp.) i jego częstotliwość, wykorzystując do tego celu "Wskazówki metodyczne w sprawie przeprowadzania badań profilaktycznych pracowników", stanowiące załącznik nr 1 do r.b.l.p., które szczegółowo określają, jakim badaniom należy poddać pracownika narażonego na działania określonych czynników, a także inne szczegółowe przepisy. Właśnie dlatego tak istotne jest szczegółowe scharakteryzowanie stanowiska pracy w skierowaniu na badania profilaktyczne, a więc w tym przypadku – zawarcie w nim informacji o wykorzystywaniu przez pracownika pojazdu do celów służbowych, w tym przewożenie innych osób.

W opisanym przypadku dla pracodawcy nie ma żadnego znaczenia, jakie badania specjalistyczne zostaną zlecone przez lekarza medycyny pracy, gdyż istotne jest wyłącznie to, aby w aktach osobowych przechowywał ważne orzeczenie lekarskie dopuszczające pracownika do pracy, wydane według wzoru określonego w załączniku nr 2 do r.b.l.p. Warto również przechowywać kopię skierowania na badania profilaktyczne, po to, aby pracodawca był w stanie wykazać, że należycie dopełnił swoich obowiązków i poinformował lekarza medycyny pracy o narażeniach zawodowych pracownika.