Czy pracownicy udający się w delegację prywatnym autem powinni przejść dodatkowe badania lekarskie?

Pytanie pochodzi z publikacji Serwis BHP Czy pracownicy firmy produkcyjnej jadący w delegację prywatnym autem i przewożący współpracowników powinni...

Pytanie pochodzi z publikacji Serwis BHP

Czy pracownicy firmy produkcyjnej jadący w delegację prywatnym autem i przewożący współpracowników powinni spełnić dodatkowe wymagania - przechodzić dodatkowe badania lekarskie? Czy auto powinno przejść dodatkową weryfikację? Pytanie dotyczy też pracowników, którzy zajmują się zakupami w hurtowniach, zawożą detale do usługobiorców itp. swoim prywatnym autem oraz dojeżdżających na szkolenie, na które oddelegował ich pracodawca. Jaka jest podstawa prawna? Firma nie posiada aut służbowych i nie świadczy usług transportowych. Są to podróże zarówno krajowe, jak i zagraniczne.

Odpowiedź

Pracownicy, którzy w ramach obowiązków służbowych, na polecenie pracodawcy, wykorzystują pojazdy prywatne do celów służbowych, podobnie jak wszyscy pozostali pracownicy, muszą posiadać aktualne badania profilaktyczne dopuszczające ich do pracy na danym stanowisku w warunkach pracy opisanych w skierowaniu na badania. Obowiązkiem pracodawcy będzie zatem wpisanie informacji o wykorzystywania przez pracownika pojazdu prywatnego do celów służbowych do skierowania na badania lekarskie, natomiast to, jakim badaniom zostanie poddany pracownik, będzie uzależnione wyłącznie od decyzji lekarza medycyny pracy. Gdyby jednak pracodawca nie wypłacał pracownikowi zryczałtowanego ekwiwalentu za użytkowanie prywatnego pojazdu do celów służbowych (pracownik ma możliwość skorzystania np. z zapewnianych przez pracodawcę biletów kolejowych, jednakże – ze względu na własną wygodę – woli pojechać własnym samochodem i na swój koszt), nie ma obowiązku zapisywania tego faktu w skierowaniu na badania profilaktyczne.

Przepisy nie stawiają pracodawcy żadnych wymagań w zakresie kontroli prywatnego pojazdu pracownika. Powinien on spełniać takie same wymogi, jak każdy pojazd dopuszczony do ruchu na terenie RP, a za jego stan odpowiada pracownik.

Uzasadnienie

Stosownie do art. 229 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 z późn. zm.) – dalej k.p. pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom, na swój koszt, profilaktyczną opiekę lekarską. Na tę opiekę składają się trzy rodzaje badań: (1) wstępne, dla osób przyjmowanych do pracy lub pracowników młodocianych przenoszonych na inne stanowiska pracy i innych pracowników przenoszonych na stanowiska pracy, na których występują czynniki szkodliwe dla zdrowia lub warunki uciążliwe; (2) okresowe, w terminie wyznaczonym przez lekarza medycyny pracy oraz (3) kontrolne, w przypadku niezdolności do pracy trwającej dłużej niż 30 dni, spowodowanej chorobą.

Aktem prawnym regulującym zagadnienie pracowniczych badań profilaktycznych jest rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydawanych do celów przewidzianych w Kodeksie pracy (Dz. U. Nr 69, poz. 332 z późn. zm.) – dalej r.b.l.p.

Jednym z najważniejszych obowiązków pracodawcy związanych z badaniami profilaktycznymi jest wydanie skierowania, którego wzór określa załącznik nr 3a do r.b.l.p., a które zgodnie z § 4 ust. 2 r.b.l.p., powinno zawierać następujące informacje:

określenie rodzaju badania profilaktycznego, jakie ma być wykonane,

określenie stanowiska pracy, na jakim osoba ta ma być zatrudniona (w przypadku osób przyjmowanych do pracy lub pracowników przenoszonych na inne stanowiska pracy),

określenie stanowiska pracy, na jakim pracownik jest zatrudniony (w przypadku badań okresowych lub kontrolnych),

opis warunków pracy uwzględniający informacje o występowaniu na stanowisku lub stanowiskach pracy, o których mowa powyżej, czynników niebezpiecznych, szkodliwych dla zdrowia lub czynników uciążliwych i innych wynikających ze sposobu wykonywania pracy, z podaniem wielkości narażenia oraz aktualnych wyników badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, wykonanych na tych stanowiskach.

W oparciu o powyższe informacje lekarz medycyny pracy określa zakres badania profilaktycznego (np. zleca badania specjalistyczne – np. psychologiczne, okulistyczne, neurologiczne itp.) i jego częstotliwość, wykorzystując do tego celu „Wskazówki metodyczne w sprawie przeprowadzania badań profilaktycznych pracowników”, stanowiące załącznik nr 1 do r.b.l.p., które szczegółowo określają, jakim badaniom należy poddać pracownika narażonego na działania określonych czynników, a także inne szczegółowe przepisy.

Właśnie dlatego tak istotne jest szczegółowe scharakteryzowanie stanowiska pracy w skierowaniu, a więc w tym przypadku – zawarcie w nim informacji o wykorzystywaniu przez pracownika pojazdu prywatnego do celów służbowych. Jeżeli jednak pracodawca nie wypłaca pracownikowi zryczałtowanego ekwiwalentu za użytkowanie prywatnego pojazdu do celów służbowych (pracownik ma możliwość skorzystania np. z zapewnianych przez pracodawcę biletów kolejowych, jednakże woli pojechać własnym samochodem na swój koszt), nie ma obowiązku zapisywania tego faktu w skierowaniu na badania profilaktyczne.

Po przeprowadzonym badaniu, zgodnie z § 3 ust. 4 r.b.l.p., lekarz wydaje orzeczenie, którego wzór określa załącznik nr 2 do r.b.l.p., a następnie przekazuje je pracownikowi i pracodawcy. To właśnie ten dokument jest dla pracodawcy wiążący i stanowi podstawę do dopuszczenia pracownika do pracy.

Co ważne, w opisanym przypadku dla pracodawcy nie ma żadnego znaczenia, jakie badania specjalistyczne zostaną zlecone przez lekarza medycyny pracy, gdyż istotne jest wyłącznie to, aby w aktach osobowych posiadał ważne orzeczenie lekarskie dopuszczające pracownika do pracy (wstępne, okresowe lub kontrolne).

Przepisy nie stawiają pracodawcy żadnych wymagań w zakresie kontroli prywatnego pojazdu pracownika. Powinien on spełniać takie same wymogi, jak każdy pojazd dopuszczony do ruchu na terenie RP, a więc zgodnie z art. 81 ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (tekst jedn.: Dz. U. z 2012 r. poz. 1137 z późn. zm.), posiadać ważne badanie techniczne. Ponadto pojazd powinien również posiadać ważne ubezpieczenie OC, a jego użytkownik prawo – jazdy odpowiedniej kategorii. Za powyższe kwestie odpowiada wyłącznie pracownik będący właścicielem lub użytkownikiem danego pojazdu.

Maciej Ambroziewicz, autor współpracuje z publikacją Serwis BHP.

Odpowiedzi udzielono: 10 sierpnia 2015 r.