Pytanie pochodzi z publikacji Serwisu BHP.

Pracownicy wykonujący prace na zasadzie posiadania odpowiednich kwalifikacji i uprawnień nie w każdej sytuacji powinni być asekurowani przez osoby o tych samych uprawnieniach. Posiadanie uprawnień dla dwóch osób może być zależne od charakteru wykonywanych prac przez osobę asekurowaną i asekurującą (czynności główne i pomocnicze).
Z dniem 18 stycznia 2009 r. zostało uchylone rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 28 maja 1996 r. w sprawie rodzajów prac, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby (Dz. U. Nr 62, poz. 288), określające rodzaje prac przy jakich istnieje konieczność asekuracji pracownika, co przekłada się na wykonywanie pracy przez pracownika przy asekuracji drugiej osoby.
Zgodnie z przepisem art. 225 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) – dalej k.p., w brzmieniu ustalonym nowelizacją Kodeksu pracy wprowadzona ustawą z dnia 21 listopada 2008 r. o zmianie ustawy - Kodeks pracy (Dz. U. Nr 223, poz. 1460) wykaz rodzajów prac, przy których istnieje możliwość wystąpienia szczególnego zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzkiego, a wymagających wykonywania ich przez co najmniej dwie osoby, w celu zapewnienia asekuracji powinien ustalić pracodawca po konsultacji z pracownikami (ich przedstawicielami), uwzględniając przepisy dotyczące danej dziedziny działalności gospodarczej.
Pracodawca tworząc taki wykaz może posiłkować się wykazem rodzajów prac, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby zawartym, w uchylonym rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 28 maja 1996 r. w sprawie rodzajów prac, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby. Oprócz przepisów branżowych dostosowanych do zakresu działalności danego zakładu pracy pracodawca może uwzględniać także rodzaje prac wyszczególnione w załączniku do uchylonego rozporządzenia, nie na zasadzie wymogu litery prawa, ale bardziej przydatnych wskazówek.

Przykłady
Wykaz rodzajów prac, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby przydatny w zakładzie pracy:
1) Prace związane z konserwacją, montażem i naprawą dźwigów, suwnic, żurawi wieżowych i samojezdnych, układnic magazynowych i schodów ruchomych.
2) Prace spawalnicze, cięcie gazowe i elektryczne oraz inne prace wymagające posługiwania się otwartym źródłem ognia w pomieszczeniach zamkniętych albo w pomieszczeniach zagrożonych pożarem lub wybuchem.
3) Prace przy urządzeniach elektroenergetycznych znajdujących się całkowicie lub częściowo pod napięciem, z wyjątkiem prac polegających na wymianie w obwodach o napięciu do 1 kV bezpieczników i żarówek (świetlówek).
4) Prace wykonywane w pobliżu nie osłoniętych urządzeń elektroenergetycznych lub ich części, znajdujących się pod napięciem.
5) Prace przy wyłączonym spod napięcia torze dwutorowej elektroenergetycznej linii napowietrznej o napięciu 1 kV i powyżej, jeżeli drugi tor linii pozostaje pod napięciem.
6) Prace przy wyłączonych spod napięcia elektroenergetycznych liniach napowietrznych, które krzyżują się z liniami znajdującymi się pod napięciem.
7) Prace przy wykonywaniu prób i pomiarów w zakładach energetycznych oraz innych zakładach przy urządzeniach elektroenergetycznych, z wyłączeniem prac stale wykonywanych przez wyznaczonych pracowników w ustalonych miejscach pracy (laboratoria, stacje prób).
8) Prace wykonywane na wysokości powyżej 2 m w przypadkach, w których wymagane jest zastosowanie środków ochrony indywidualnej przed upadkiem z wysokości.
9) Prace w wykopach i wyrobiskach o głębokości większej od 2 m.
Część z wykonywanych prac zawartych w wykazie w uchylonym rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 28 maja 1996 r. w sprawie rodzajów prac, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby, dotyczy wykonywanych prac przez pracowników posiadających konkretne uprawnienia. Do uprawnień, które mogą dotyczyć prac zawartych w wykazie można zaliczyć m.in. uprawnienia elektroenergetyczne do prac przy instalacjach elektroenergetycznych, badania lekarskie wysokościowe do prac na wysokości oraz uprawnienia na wykonywanie konkretnych zawodów, np. spawacz lub kierowca wózka jezdniowego.
Ponieważ wykonywanie niektórych prac wiąże się z możliwością wystąpienia szczególnego zagrożenia dla zdrowia, a nawet życia, dla osób je wykonujących wymagana jest asekuracja drugiego pracownika.
To czy pracownik asekurujący pracę powinien posiadać takie same uprawnienia jak pracownik asekurowany może zależeć w dużej mierze od wykonywanych czynności w normalnym trybie pracy oraz czynności jakie osoba asekurująca musi podjąć w celu zainterweniowania w sytuacji pojawienia się zagrożenia dla pracownika asekurowanego.
Jeżeli dwóch pracowników w zespole dwuosobowym wykonuje takie same czynności główne przy pracach, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby, to zarówno pracownik asekurowany wykonujący pracę, co do wykonywania której musi posiadać stosowne uprawnienia, jak i pracownik asekurujący obaj muszą posiadać stosowne uprawnienia.
Taka sytuacja może mieć miejsce na stanowisku pracy elektryka przy pracach przy instalacjach elektroenergetycznych, znajdujących się całkowicie lub częściowo pod napięciem, gdzie zarówno osoba asekurowana jak i osoba asekurująca wykonują takie same czynności główne związane z pracą przy instalacjach elektroenergetycznych (np. prace kontrolno – pomiarowe gdzie wymagane są uprawnienia SEP w zakresie dozoru D i eksploatacji E – jedna osoba uprawnienia SEP D i E, druga osoba uprawnienia SEP E).
Jeżeli spośród dwóch pracowników w zespole dwuosobowym, pracownik asekurowany wykonuje wszystkie czynności główne przy pracach, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby, a pracownik asekurujący wykonuje czynności pomocnicze w stosunku do czynności głównych, to pracownik asekurowany powinien posiadać stosowane uprawnienia, a pracownik asekurujący już takich uprawnień nie musi posiadać.
Taka sytuacja może mieć miejsce na stanowisku pracy spawacza, gdzie osoba asekurowana – spawacz wykonuje czynności główne związane ze spawaniem, a osoba asekurująca wykonuje czynności pomocnicze (np. odbieranie materiałów i urządzeń potrzebnych przy spawaniu) w stosunku do czynności głównej.
Niemniej jednak pracodawca nie powinien dopuścić do sytuacji, w której przy pracy zespołu dwuosobowego (pracownik asekurowany i asekurujący), podczas której nagle dochodzi do szczególnego zagrożenia dla zdrowia, a nawet życia, pracownik asekurowany nie kontynuuje działań mających na celu przeciwdziałanie zagrożeniu, z powodu braku stosownych uprawnień. W celu uniknięcia takich sytuacji zasadne byłoby, aby w zespole dwuosobowym (pracownik asekurowany i asekurujący) wykonującym takie same czynności główne dwóch pracowników miało uprawnienia do wykonywania konkretnych prac.
Pracodawca tworząc wewnętrzny wykaz prac, które powinny być wykonywane przez co najmniej dwie osoby może przy konkretnych pracach zamieścić informację o stosownych uprawnieniach dla osoby asekurowanej i asekurującej.

Więcej na ten temat w Serwisie BHP.