Czy pracodawca powinien uwzględniać premię w wynagrodzeniu urlopowym?

Pytanie Użytkownika Serwisu Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Pracownik miał wyliczane wynagrodzenie urlopowe i ma wątpliwości co do podstawy, od której wyliczane było wynagrodzenie za czas przebywania na urlopie i nieuwzględnianie przez jego pracodawcę kwoty comiesięcznej premii wliczanej co miesiąc do jego dochodu. Premia ta jest wypłacana w innym terminie niż wynagrodzenie (w danym miesiącu za miesiąc poprzedni), niemniej jednak stanowi ona wraz z wynagrodzeniem podstawę opodatkowania. Zgodnie z § 6 pkt 1 rozporządzenia MPiPS z 8.01.1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. Nr 2, poz. 14 ze zm.) wynagrodzenie urlopowe ustala się z uwzględnieniem wynagrodzenia i innych świadczeń ze stosunku pracy, z wyłączeniem jednorazowych lub nieperiodycznych wypłat za spełnienie określonego zadania bądź za określone osiągnięcia. Czy pracodawca miał prawo nie uwzględniać premii przy wyliczaniu wynagrodzenia urlopowego?

Czy inspekcja pracy może dochodzić odsetek za zwłokę w niewypłacaniu wynagrodzenia?

Odpowiedź:

Rozstrzygniecie problemu, czy uwzględniać premię w wynagrodzeniu urlopowym zależy od zasad jej przyznawania i wypłacania.

Uzasadnienie:

Metodyka ustalania wynagrodzenia urlopowego opiera się na zasadzie wskazanej w art. 172 ustawy z 26.06.1974 r. – Kodeks pracy (Dz.U. z 2016 r. poz. 1666 ze zm.) – dalej k.p., zgodnie z którą za czas urlopu pracownikowi przysługuje wynagrodzenie, jakie by otrzymał, gdyby w tym czasie pracował. Natomiast zgodnie z § 7 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 8 stycznia 1997 r. w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop (Dz.U. z 1997 r. Nr 2 poz. 14 ze zm.) – dalej r.z.u.u.w., składniki wynagrodzenia określone w stawce miesięcznej w stałej wysokości uwzględnia się w wynagrodzeniu urlopowym w wysokości należnej pracownikowi w miesiącu wykorzystywania urlopu. Przepis ten oznacza w praktyce, że stałych elementów płacy nie przelicza się, czyli w miesiącu wykorzystywania urlopu nie podlegają one podziałowi na wynagrodzenie za pracę i za urlop. Konieczność ustalenia tzw. średniej urlopowej powstaje dopiero wtedy, gdy pracownik otrzymuje stałe i zmienne lub tylko zmienne składniki wynagrodzenia. Wówczas stanowią one podstawę do ustalenia wysokości średniej urlopowej. Stosownie bowiem do § 8 ust. 1 r.z.u.u.w., zmienne składniki wynagrodzenia przysługujące za okresy nie dłuższe niż jeden miesiąc, uwzględnia się przy ustalaniu wynagrodzenia urlopowego w łącznej wysokości wypłaconej pracownikowi w okresie 3 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc rozpoczęcia urlopu. Z kolei § 6 r.z.u.u.w. stanowi, że wynagrodzenie za czas urlopu wypoczynkowego ustala się z uwzględnieniem wynagrodzenia i innych świadczeń ze stosunku pracy, z wyłączeniem:
– jednorazowych lub nieperiodycznych wypłat za spełnienie określonego zadania bądź za określone osiągnięcie,
– wynagrodzenia za czas gotowości do pracy oraz za czas niezawinionego przez pracownika przestoju,
– gratyfikacji (nagród) jubileuszowych,
– wynagrodzenia za czas urlopu wypoczynkowego, a także za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy,
– ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy,
– dodatkowego wynagrodzenia radcy prawnego z tytułu zastępstwa sądowego,
– wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną,
– kwoty wyrównania do wynagrodzenia za pracę do wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę,
– nagród z zakładowego funduszu nagród, dodatkowego wynagrodzenia rocznego, należności przysługujących z tytułu udziału w zysku lub w nadwyżce bilansowej,
– odpraw emerytalnych lub rentowych albo innych odpraw pieniężnych,
– wynagrodzenia i odszkodowania przysługującego w razie rozwiązania stosunku pracy.

Odnosząc się bezpośrednio do problemu przedstawionego w treści pytania, premie podlegają podstawowemu podziałowi na regulaminowe i uznaniowe. Co do zasady premii uznaniowych nie uwzględnia się w podstawie wymiaru średniej urlopowej. Dotyczy to jednak wyłącznie premii uznaniowych właściwie nazwanych „uznaniowymi”, czyli nieposiadających charakteru roszczeniowego, których przyznanie zależy wyłącznie od swobodnej decyzji pracodawcy. Aby tak było, przepisy wewnątrzzakładowe nie mogą szczegółowo określać zasad ich przyznawania i wypłacania. Regularna, comiesięczna wypłata premii może wskazywać na jej regulaminowy charakter. Jednak podstawowym czynnikiem decydującym o tym, czy omawiana premia stanowi podstawę wymiaru średniej urlopowej, są zasady jej wypłacania w miesiącu korzystania przez pracownika z urlopu wypoczynkowego. Jeśli bowiem premia jest pomniejszana za okres tego urlopu, powinna zostać włączona do podstawy wymiaru wynagrodzenia urlopowego. W przeciwnym przypadku, a więc jeżeli zatrudnionemu przysługuje pełna kwota premii niezależnie od przebywania na urlopie, nie należy jej uwzględniać w średniej urlopowej.

Co się zaś tyczy uprawnień PIP, jeżeli pracownik zwróci się z takim wnioskiem, inspektor pracy może nakazać zapłatę zaległego wynagrodzenia wraz z należnymi odsetkami za zwłokę.

Magdalena Skalska,
autorka współpracuje z publikacją Serwis Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
Odpowiedzi udzielono 14.04.2017 r.