Czy pracodawca musi rozliczać odrębnie pracę ponadwymiarową pracownika niepełnoetatowego na poziomie dobowym i średniotygodniowym?

Pytanie pochodzi z publikacji Serwis Prawa Pracy i Ubezpieczeń SpołecznychPracownik jest zatrudniony na umowę o pracę w wymiarze 1/4 etatu (obowiązuje miesięczny okres rozliczeniowy). W umowie o pracę pracodawca określił, że dopuszczalna liczba godzin pracy, których przekroczenie uprawnia pracownika, oprócz normalnego wynagrodzenia, do dodatku jak za godziny nadliczbowe, wynosi 3 godziny dziennie i przeciętnie 15 godzin na tydzień w okresie rozliczeniowym.Co to oznacza?Czy jeżeli pracownik pracuje od poniedziałku do czwartku po 2 godziny, a w piątek 4, to nie otrzyma dodatku za te dodatkowe 2 godziny w piątek, gdyż nie przekroczył 15 godziny pracy w tygodniu?A jeżeli pracownik pracowałby tylko 2 dni w tygodniu po 7 godzin, czy wtedy otrzyma dodatek, czy również nie, gdyż nie przekroczył 15 godzin pracy w tygodniu?

Odpowiedź:
Określenie limitu godzin pracy ponadwymiarowej pracownika niepełnoetatowego na poziomie dobowym i średniotygodniowym oznacza, że pracodawca musi rozliczać taką pracę w skali doby i tygodnia odrębnie podobnie jak rozlicza nadgodziny dobowe i średniotygodniowe pracowników zatrudnionych na pełen etat.
Uzasadnienie:
Zgodnie z art. 151 § 5 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 z późn. zm.) – dalej k.p., strony ustalają w umowie o pracę dopuszczalną liczbę godzin pracy ponad określony w umowie wymiar czasu pracy pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy, których przekroczenie uprawnia pracownika, oprócz normalnego wynagrodzenia, do dodatku do wynagrodzenia, jak za pracę w godzinach nadliczbowych.  Określenie dopuszczalnej liczby godzin, której przekroczenie powoduje konieczność dodatkowego wynagrodzenia pracowników zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy dotyczy pracy ponad przyjęty w umowie o pracę wymiar czasu pracy. Za pracę powyżej określonego wymiaru czasu pracy pracownika niepełnoetatowego lecz poniżej ustalonego dla niego limitu godzin pracy po przekroczeniu którego nabywa on prawo do wynagrodzenia jak za prace nadliczbową pracownik otrzymuje normalne wynagrodzenie za pracę. Natomiast za pracę przekraczającą umownie ustalony limit pracownik niepełnoetatowy nabywa tylko i wyłącznie prawo do dodatkowego wynagrodzenia za pracę. Praca taka nie stanowi bowiem pracy w godzinach nadliczbowych (jest jedynie wynagradzana tak jak praca nadliczbowa). Tym samym pracodawcy nie mają prawnych możliwości, za pracę przekraczającą ustalony dla pracownika niepełnoetatowego limit godzin, udzielać czasu wolnego od pracy. Czas wolny może być natomiast udzielony w zamian za pracę nadliczbową, która również w przypadku pracownika niepełnoetatowego powstaje po przekroczeniu 8 godziny na dobę i przeciętnie 40 godziny w tygodniu.  
Określenie limitu godzin pracy, po przekroczeniu którego pracownik niepełnoetatowy nabywa prawo do wynagrodzenia jak za pracę nadliczbową na poziomie dobowym oraz średniotygodniowym powoduje, iż taką pracę pracodawca ma obowiązek rozliczać w sposób analogiczny do pracy w godzinach nadliczbowych wynikających z przekroczenia dobowej i średniotygodniowej normy czasu pracy. A zatem prawo do dodatkowego wynagrodzenia jak za pracę nadliczbową wynikającą z przekroczenia dobowej normy czasu pracy, tj. z dodatkiem 50%, pracownik wskazany w pytaniu nabędzie zawsze gdy wykonywał pracę w wymiarze o 3 godziny większym niż przewidziany dla niego dobowy wymiar czasu pracy (o ile oczywiście praca taka nie miała miejsca w nocy, niedziele i święta). Natomiast każda praca wykonywana przez niego w dniach pierwotnie wolnych do pracy, której wymiar przeciętnie w tygodniach okresu rozliczeniowego przekraczać będzie 15 godzin uprawniać będzie pracownika do wynagrodzenia wraz z dodatkiem jak za pracę w godzinach nadliczbowych wynikających z przekroczenia średniotygodniowej normy czasu pracy tj. z dodatkiem 100%.   
Przykład
Pracownik wskazany w pytaniu, zatrudniony w poniedziałki i wtorki, we wtorek miał zaplanowaną pracę na 4 godziny. Faktycznie wykonywał ją jednak przez 8 godzin. Ponadto wskazany pracownik przez 3 tygodnie wykonywał dodatkową pracę w środy w łącznym wymiarze 18 godzin.
Tym samym z tytułu pracy we wtorek należy mu się:
– normalne wynagrodzenie za pierwsze 4 godziny pracy,
– normalne wynagrodzenie za kolejne 3 godziny pracy, gdyż jest to praca poniżej ustalonego limitu godzin, która uprawnia pracownika do wynagrodzenia jak za prace nadliczbową,
– normalne wynagrodzenie powiększone o 50% dodatek za 1 godzinę pracy, gdyż jest to praca powyżej ww. limitu.
Ponadto pracownikowi przysługuje normalne wynagrodzenie za 15 godzin pracy w środy, które miały być dla pracownika wolne od pracy oraz wynagrodzenie wraz ze 100% dodatkiem za 3 godziny pracy powyżej określonego dla niego limitu średniotygodniowego.

Joanna Kaleta,
autorka współpracuje z publikacją Serwis Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 
Odpowiedzi udzielono 9.06.2015 r.