Pytanie pochodzi z publikacji Serwis BHP

Pracownik przedłożył zaświadczenie o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności i zwrócił się z prośbą o wyposażenie stanowiska pracy w następujące przedmioty: klękosiad, stół (biurko) posiadający elektryczną regulację wysokości blatu, krzesło (fotel) umożliwiające pracę w pozycji siedzącej oraz w pozycji półleżącej (dla odciążenia kręgosłupa). Fotel powinien posiadać podkładkę pod komputer przenośny i niezbędny osprzęt umożliwiający wykonywanie pracy w pozycji półleżącej. Dotychczasowe stanowiska wyposażone były ergonomicznie.

Czy pracownik może sobie zażyczyć, aby jego stanowisko pracy było wyposażone według jego subiektywnych odczuć?

Pracownik przedłożył zalecenia lekarza, który wypisał całą listę zalecanych przedmiotów, w jakie pracownik powinien zostać wyposażony przez pracodawcę (nie jest to zakład pracy chronionej). Pracownik występując do pracodawcy o udogodnienia dla jego stanowiska pracy, zaproponował konkretne modele wyposażenia. Przykładowo - proponowany przez niego fotel to koszt 6-8 tys. zł.

Czy pracodawca może sprzeciwić się takim "zachciankom" pracownika?

Pracodawca chce wyposażyć pracownika w nowy fotel z zagłówkiem (aktualnie użytkowany spełnia wszelkie wymagania ergonomii) czy stół. Nie widzi jednak konieczności wyposażenia stanowiska pracy w sposób, który według jego oceny bliższy jest wyposażeniu stanowiska pracy przeznaczonego dla osoby sparaliżowanej.

Odpowiedź:

Nie ma przepisu, który zobowiązywałby pracodawcę do wyposażania stanowiska pracy w sprzęt odpowiadający indywidualnym życzeniom pracownika. Jego propozycję pracodawca powinien jednak rozważyć i odpowiednio się do niej ustosunkować. Stanowisko pracy powinno być wyposażone zgodnie z obowiązującymi przepisami dotyczącymi pracy z monitorami ekranowymi. Stół może mieć regulowaną wysokość blatu, ale przepisy nie zobowiązują pracodawcy do zakupu blatu regulowanego elektrycznie. Pracownik nie może żądać konkretnych modeli wyposażenia - pracodawca może wyposażyć stanowisko w sprzęt o porównywalnych cechach z tymi, które wskazuje pracownik. Z pytania wynika jednak inny problem, niż życzenia pracownika - to zaświadczenie lekarskie, w którym lekarz zawarł wykaz niezbędnego wyposażenia stanowiska pracy. Jeśli jest to orzeczenie lekarza medycyny pracy wydane po przeprowadzeniu badań profilaktycznych, pracodawca zobowiązany jest się do nich dostosować lub nie zatrudniać pracownika, bowiem lekarz dopuścił pracownika do pracy pod pewnymi warunkami. Te warunki, to wyposażenie pracownika we wskazany przez lekarza sprzęt ułatwiający pracownikowi pracę, i według lekarza, czyniący pracę bezpieczną.

Uzasadnienie:

Przepis art. 211 pkt 5 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1502) - dalej k.p. zobowiązuje pracownika do poddawania się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim i stosowania się do wskazań lekarskich. Z kolei art. 212 pkt 6 k.p. zobowiązuje osobę kierującą pracownikami do zapewnienia wykonania zaleceń lekarza sprawującego opiekę zdrowotną nad pracownikami. W razie wypadku przy pracy i udowodnieniu, że stanowisko pracy wyposażone jest niezgodnie z zaleceniami (co mogło przyczynić się do wypadku), zespół powypadkowy może uznać, że przyczyną zewnętrzną wypadku było niedostosowanie sprzętu do zaleceń lekarza.

Wyposażenie stanowiska z monitorami ekranowymi (stanowiska komputerowego) określa rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz. U. Nr 148, poz. 973) - dalej r.b.p.m. Zgodnie z § 4 r.b.p.m. pracodawca jest zobowiązany organizować stanowiska pracy z monitorami ekranowymi w taki sposób, aby spełniały one minimalne wymagania bhp oraz ergonomii, określone w załączniku do r.b.p.m. Pracodawca jest zobowiązany do (§ 5 ust. 1 r.b.p.m.) przeprowadzania na stanowiskach pracy, wyposażonych w monitory ekranowe, oceny warunków pracy w aspekcie: 1) organizacji stanowisk pracy, w tym rozmieszczenia elementów wyposażenia, w sposób zapewniający spełnienie wymagań bhp, 2) stanu elementów wyposażenia stanowisk pracy, zapewniającego bezpieczeństwo pracy, w tym ochronę przed porażeniem prądem elektrycznym, 3) obciążenia narządu wzroku oraz układu mięśniowo-szkieletowego pracowników, 4) obciążenia pracowników czynnikami fizycznymi, w tym szczególnie nieodpowiednim oświetleniem, 5) obciążenia psychicznego pracowników, wynikającego ze sposobu organizacji pracy. Ocena ta powinna być przeprowadzana (§ 5 ust. 2 r.b.p.m.) szczególnie dla nowo tworzonych stanowisk oraz po każdej zmianie organizacji i wyposażenia stanowisk pracy. Na podstawie oceny pracodawca jest zobowiązany podejmować działania mające na celu usunięcie stwierdzonych zagrożeń i uciążliwości. Załącznik do r.b.p.m. "Minimalne wymagania bhp oraz ergonomii, jakie powinny spełniać stanowiska pracy wyposażone w monitory ekranowe" stanowi, iż wyposażenie stanowiska pracy oraz sposób rozmieszczenia elementów tego wyposażenia nie może powodować podczas pracy nadmiernego obciążenia układu mięśniowo-szkieletowego i (lub) wzroku oraz być źródłem zagrożeń dla pracownika. W razie potrzeby wynikającej z indywidualnych cech antropometrycznych pracownika, powinna być użyta oddzielna podstawa monitora lub regulowany stół. Konstrukcja stołu powinna umożliwiać dogodne ustawienie elementów wyposażenia stanowiska pracy, w tym zróżnicowaną wysokość ustawienia monitora ekranowego i klawiatury. Wysokość stołu oraz siedziska krzesła powinna być taka, aby zapewniała: a) naturalne położenie kończyn górnych przy obsłudze klawiatury, z zachowaniem co najmniej kąta prostego między ramieniem i przedramieniem, b) odpowiedni kąt obserwacji ekranu monitora w zakresie 20-50° w dół (licząc od linii poziomej na wysokości oczu pracownika do linii poprowadzonej od jego oczu do środka ekranu), przy czym górna krawędź ekranu monitora nie powinna znajdować się powyżej oczu pracownika, c) odpowiednią przestrzeń do umieszczenia nóg pod blatem stołu. Krzesło stanowiące wyposażenie stanowiska pracy powinno posiadać: a) dostateczną stabilność, przez wyposażenie go w podstawę co najmniej pięciopodporową z kółkami jezdnymi, b) wymiary oparcia i siedziska, zapewniające wygodną pozycję ciała i swobodę ruchów, c) regulację wysokości siedziska w zakresie 400-500 mm, licząc od podłogi, d) regulację wysokości oparcia oraz regulację pochylenia oparcia w zakresie: 5 stopni do przodu i 30 stopni do tyłu, e) wyprofilowanie płyty siedziska i oparcia odpowiednie do naturalnego wygięcia kręgosłupa i odcinka udowego kończyn dolnych, f) możliwość obrotu wokół osi pionowej o 360°, g) podłokietniki. Mechanizmy regulacji wysokości siedziska i pochylenia oparcia powinny być łatwo dostępne i proste w obsłudze oraz tak usytuowane, aby regulację można było wykonywać w pozycji siedzącej. Jeśli przy pracy istnieje konieczność korzystania z dokumentów, stanowisko pracy należy wyposażyć w uchwyt na dokument, posiadający regulację ustawienia wysokości, pochylenia oraz odległości od pracownika. Na życzenie pracownika, a także gdy wysokość krzesła uniemożliwia pracownikowi płaskie, spoczynkowe ustawienie stóp na podłodze, stanowisko pracy należy wyposażyć w podnóżek.

Kazimierz Kościukiewicz, autor współpracuje z publikacją Serwis BHP.

Odpowiedzi udzielono 28 stycznia 2015 r.