Czy pracodawca może dokonać odpisu na ZFŚS dla byłego pracownika-emeryta, który podjął zatrudnienie już jako emeryt, następnie rozwiązano z nim stosunek pracy, ponownie zatrudniono, a następnie zwolniono?
Pracodawca dokonuje zwiększenia odpisu na ZFŚS na emeryta będącego byłym pracownikiem, jeżeli korzysta z dobrowolnego zwiększenia funduszu na podstawie art. 5 ust. 5 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (tekst jedn.: Dz. U. z 1996 r. Nr 70, poz. 335 z późn. zm.) - dalej u.z.f.ś.s. Jeżeli ponownie zatrudnia emeryta to uwzględnia go w uśrednionym rocznym zatrudnieniu tylko w okresach trwania stosunku pracy. Jeśli emeryt został zatrudniony u innego pracodawcy, to obowiązki pierwszego pracodawcy wynikające z u.z.f.ś.s. wygasają.
Ponieważ w pytaniu nie określono czy ponowne zatrudnianie następowało u dotychczasowego, czy innego pracodawcy rozważenia wymagają 2 warianty:
1. Ponowne zatrudnienie u dotychczasowego pracodawcy.
Pracodawcy zobowiązani do tworzenia ZFŚS zobligowani są do dokonywania odpisu na fundusz na każdy etat przeliczeniowy, mają natomiast prawo do zwiększania funduszu na każdego emeryta i rencistę, będącego byłym pracownikiem. Ponieważ corocznego odpisu podstawowego dokonuje się na podstawie planowanego średniorocznego zatrudnienia, pracodawca powinien uwzględnić w nim osobę wskazaną w pytaniu tylko w okresach kiedy łączył ją z dotychczasowym zakładem stosunek pracy. Jeśli sytuacji takiej nie przewidziano z góry, na koniec roku dokonuje się korekty średniorocznego zatrudnienia i uwzględnia się w niej nieplanowane zmiany w liczbie etatów przeliczeniowych w poszczególnych miesiącach. Tak więc wskazana osoba będzie uwzględniona w podstawowym odpisie na fundusz tylko w okresach, w których traktowana była jako pracownik.
Co do zwiększenia funduszu na emeryta, jak już zaznaczono, nie jest ono obligatoryjne. Jeżeli jednak pracodawca zdecyduje się na dodatkowy odpis, to musi on dotyczyć wszystkich emerytów – byłych pracowników, w myśl art. 5 ust. 5 u.z.f.ś.s. zwiększenie następuje na każdego emeryta i rencistę uprawnionego do opieki socjalnej. Wyżej wymieniona osoba, po rozwiązaniu z nią stosunku pracy uzyskiwała status emeryta – byłego pracownika, zatem znajdowała się w grupie podmiotów, na które dokonuje się dobrowolnego zwiększenia funduszu. Zasadnicza różnica (oprócz wysokości) w odpisie na pracownika i emeryta polega na tym, że w pierwszym przypadku odpisu dokonuje się na etat (przeliczeniowy), a w drugim na osobę. A zatem dla zwiększenia funduszu na emeryta nie ma znaczenia jak długo i przez jaką część roku pobiera on emeryturę. Jest natomiast faktem, że ma status emeryta w roku, w którym naliczane jest zwiększenie funduszu.
2. Zatrudnienie u innego pracodawcy.
Obowiązek objęcia opieką socjalną emeryta obciąża tylko ostatniego pracodawcę, to samo dotyczy zwiększenia funduszu na emeryta. Takie rozwiązanie wynika z art. 2 pkt 5, w którym mowa jest o emerytach – byłych pracownikach, potwierdza je również orzecznictwo sądowe (uchwała SN z dnia 15 listopada 1991 r. I PZP 56/91, OSNC 1992, nr 4, poz. 63). Emeryt korzysta z funduszu pracodawcy, od którego "przeszedł" na emeryturę i ten pracodawca zwiększa (ewentualnie) na niego fundusz. Jeśli po przejściu na emeryturę dana osoba podjęła pracę u innego pracodawcy, to dotychczasowy zakład jest zwolniony z opieki socjalnej (i ewentualnego odpisu) nad taką osobą, niezależnie od tego czy w nowej firmie działa zakładowy fundusz świadczeń socjalnych. Po ustaniu kolejnego stosunku pracy w sprawach opieki socjalnej i zwiększenia funduszu na emeryta jest już jedynie właściwy ostatni pracodawca.