Czy praca w wykopie o głębokości ok. 1-3 m, do którego pracownicy wchodzą po wykopie (np praca przy usuwaniu awarii wodociągowej) jest pracą na wysokości?
Praca w wykopie o głębokości ok. 1-3 m, np. przy usuwaniu awarii wodociągowej, nie powinna być traktowana jako rodzaj pracy na wysokości.
Praca w wykopie jest jednym z rodzajów prac szczególnie niebezpiecznych i powinna być wykonywana zgodnie z wymaganiami rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.) - dalej r.b.h.p. oraz rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz. U. Nr 47, poz. 401) - dalej r.b.h.r.b.
Rozdział 6 działu IV r.b.h.p. dotyczy rodzajów prac szczególnie niebezpiecznych. Zgodnie z nim rozdziałem do prac szczególnie niebezpiecznych można zaliczyć:
1)Roboty budowlane, rozbiórkowe, remontowe i montażowe prowadzone bez wstrzymania ruchu zakładu pracy lub jego części.
2)Prace w zbiornikach, kanałach, wnętrzach urządzeń technicznych i w innych niebezpiecznych przestrzeniach zamkniętych
3)Prace przy użyciu materiałów niebezpiecznych
4)Prace na wysokości
Zgodnie z powyższym podziałem prace w wykopie można zaliczyć nie do prac na wysokości, lecz do robót budowlanych, rozbiórkowych, remontowych i montażowych prowadzonych bez wstrzymania ruchu zakładu pracy lub jego części.
Zgodnie z § 105 ust. 1 r.b.h.p. przez pracę na wysokości należy rozumieć pracę wykonywaną na powierzchni znajdującej się na wysokości, co najmniej 1,0 m nad poziomem podłogi lub ziemi. W definicji tej wskazano konkretną wartość wysokości ponad poziom terenu (ziemi), od której można mówić o pracy na wysokości. Natomiast prace w wykopie są prowadzone poniżej poziomu terenu (ziemi), przez co definicja pracy na wysokości nie jest spełniona.
Co więcej, prac w wykopie nie można uznać za prace na wysokości, ponieważ do pracy na wysokości nie zalicza się (§ 105 ust. 2 r.b.h.p.) pracy na powierzchni, niezależnie od wysokości, na jakiej się znajduje, jeżeli powierzchnia ta jest osłonięta jest ze wszystkich stron do wysokości, co najmniej 1,5 m pełnymi ścianami lub ścianami z oknami oszklonymi lub wyposażona jest w inne stałe konstrukcje lub urządzenia chroniące pracownika przed upadkiem z wysokości. Prawidłowo zabezpieczony wykop charakteryzuje się występowaniem konstrukcji lub urządzeń chroniących ściany wykopu, a występowanie takich zabezpieczeń powoduje wykluczenie wykonywanych prac z prac na wysokości.
Do prac na wysokości wskazanych w § 108-110 r.b.h.p. można zaliczyć prace na drabinach, klamrach, podestach ruchomych, rusztowaniach i innych podwyższeniach nieprzeznaczonych na pobyt ludzi, a także prace na słupach, masztach, konstrukcjach wieżowych, kominach i konstrukcjach budowlanych bez stropów. Jak widać w tym wykazie nie ma wymienionych prac w wykopie.
Warto wspomnieć o wymaganiach w zakresie bezpiecznej pracy w wykopie, jako jednym z rodzajów prac ziemnych opisanych w rozdziale 10 r.b.h.r.b.
Wymagania te są następujące:
1.teren prowadzenia robót powinien być wydzielony i wyraźnie oznakowany, za pomocą znaków informujących o rodzaju zagrożenia.
2.w czasie wykonywania wykopów w miejscach dostępnych dla osób niezatrudnionych przy tych robotach należy wokół wykopów pozostawionych na czas zmroku i w nocy ustawić balustrady zaopatrzone w światło ostrzegawcze koloru czerwonego. Poręcze balustrad powinny znajdować się na wysokości 1,1 m nad terenem i w odległości nie mniejszej niż 1 m od krawędzi wykopu. Niezależnie od ustawienia balustrad w przypadkach uzasadnionych względami bezpieczeństwa wykop należy szczelnie przykryć, w sposób uniemożliwiający wpadnięcie do wykopu. W przypadku przykrycia wykopu, zamiast balustrad teren robót można oznaczyć za pomocą balustrad z lin lub taśm z tworzyw sztucznych, umieszczonych wzdłuż wykopu na wysokości 1,1 m i w odległości 1 m od krawędzi wykopu.
3.wykopy o ścianach pionowych nieumocnionych, bez rozparcia lub podparcia, mogą być wykonywane tylko do głębokości 1 m w gruntach zwartych, w przypadku gdy teren przy wykopie nie jest obciążony w pasie o szerokości równej głębokości wykopu.
4.wykopy bez umocnień, o głębokości większej niż 1 m, lecz nie większej od 2 m, można wykonywać, jeżeli pozwalają na to wyniki badań gruntu i dokumentacja geologiczno-inżynierska.
5.zabezpieczenie ażurowe ścian wykopów można stosować tylko w gruntach zwartych. Stosowanie zabezpieczenia ażurowego ścian wykopów w okresie zimowym jest zabronione.
6.w czasie wykonywania wykopów ze skarpami o bezpiecznym nachyleniu, określonym w dokumentacji projektowej, należy:
1)w pasie terenu przylegającego do górnej krawędzi skarpy, na szerokości równej trzykrotnej głębokości wykopu, wykonać spadki umożliwiające łatwy odpływ wód opadowych w kierunku od wykopu;
2)likwidować naruszenie struktury gruntu skarpy, usuwając naruszony grunt, z zachowaniem bezpiecznego nachylenia w każdym punkcie skarpy;
3)sprawdzać stan skarpy po deszczu, mrozie lub po dłuższej przerwie w pracy.
7.jeżeli wykop osiągnie głębokość większą niż 1 m od poziomu terenu, należy wykonać zejście (wejście) do wykopu.
8.odległość pomiędzy zejściami (wejściami) do wykopu nie powinna przekraczać 20 m.
9.wchodzenie do wykopu i wychodzenie po rozporach oraz przemieszczanie osób urządzeniami służącymi do wydobywania urobku jest zabronione.
10.każdorazowe rozpoczęcie robót w wykopie wymaga sprawdzenia stanu jego obudowy lub skarp.
11.składowanie urobku, materiałów i wyrobów jest zabronione:
1)w odległości mniejszej niż 0,6 m od krawędzi wykopu, jeżeli ściany wykopu są obudowane oraz jeżeli obciążenie urobku jest przewidziane w doborze obudowy,
2)w strefie klina naturalnego odłamu gruntu, jeżeli ściany wykopu nie są obudowane.
Krzysztof Zamajtys
Praca w wykopie o głębokości ok. 1-3 m, np. przy usuwaniu awarii wodociągowej, nie powinna być traktowana jako rodzaj pracy na wysokości.
Praca w wykopie jest jednym z rodzajów prac szczególnie niebezpiecznych i powinna być wykonywana zgodnie z wymaganiami rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.) - dalej r.b.h.p. oraz rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych (Dz. U. Nr 47, poz. 401) - dalej r.b.h.r.b.
Rozdział 6 działu IV r.b.h.p. dotyczy rodzajów prac szczególnie niebezpiecznych. Zgodnie z nim rozdziałem do prac szczególnie niebezpiecznych można zaliczyć:
1)Roboty budowlane, rozbiórkowe, remontowe i montażowe prowadzone bez wstrzymania ruchu zakładu pracy lub jego części.
2)Prace w zbiornikach, kanałach, wnętrzach urządzeń technicznych i w innych niebezpiecznych przestrzeniach zamkniętych
3)Prace przy użyciu materiałów niebezpiecznych
4)Prace na wysokości
Zgodnie z powyższym podziałem prace w wykopie można zaliczyć nie do prac na wysokości, lecz do robót budowlanych, rozbiórkowych, remontowych i montażowych prowadzonych bez wstrzymania ruchu zakładu pracy lub jego części.
Zgodnie z § 105 ust. 1 r.b.h.p. przez pracę na wysokości należy rozumieć pracę wykonywaną na powierzchni znajdującej się na wysokości, co najmniej 1,0 m nad poziomem podłogi lub ziemi. W definicji tej wskazano konkretną wartość wysokości ponad poziom terenu (ziemi), od której można mówić o pracy na wysokości. Natomiast prace w wykopie są prowadzone poniżej poziomu terenu (ziemi), przez co definicja pracy na wysokości nie jest spełniona.
Co więcej, prac w wykopie nie można uznać za prace na wysokości, ponieważ do pracy na wysokości nie zalicza się (§ 105 ust. 2 r.b.h.p.) pracy na powierzchni, niezależnie od wysokości, na jakiej się znajduje, jeżeli powierzchnia ta jest osłonięta jest ze wszystkich stron do wysokości, co najmniej 1,5 m pełnymi ścianami lub ścianami z oknami oszklonymi lub wyposażona jest w inne stałe konstrukcje lub urządzenia chroniące pracownika przed upadkiem z wysokości. Prawidłowo zabezpieczony wykop charakteryzuje się występowaniem konstrukcji lub urządzeń chroniących ściany wykopu, a występowanie takich zabezpieczeń powoduje wykluczenie wykonywanych prac z prac na wysokości.
Do prac na wysokości wskazanych w § 108-110 r.b.h.p. można zaliczyć prace na drabinach, klamrach, podestach ruchomych, rusztowaniach i innych podwyższeniach nieprzeznaczonych na pobyt ludzi, a także prace na słupach, masztach, konstrukcjach wieżowych, kominach i konstrukcjach budowlanych bez stropów. Jak widać w tym wykazie nie ma wymienionych prac w wykopie.
Warto wspomnieć o wymaganiach w zakresie bezpiecznej pracy w wykopie, jako jednym z rodzajów prac ziemnych opisanych w rozdziale 10 r.b.h.r.b.
Wymagania te są następujące:
1.teren prowadzenia robót powinien być wydzielony i wyraźnie oznakowany, za pomocą znaków informujących o rodzaju zagrożenia.
2.w czasie wykonywania wykopów w miejscach dostępnych dla osób niezatrudnionych przy tych robotach należy wokół wykopów pozostawionych na czas zmroku i w nocy ustawić balustrady zaopatrzone w światło ostrzegawcze koloru czerwonego. Poręcze balustrad powinny znajdować się na wysokości 1,1 m nad terenem i w odległości nie mniejszej niż 1 m od krawędzi wykopu. Niezależnie od ustawienia balustrad w przypadkach uzasadnionych względami bezpieczeństwa wykop należy szczelnie przykryć, w sposób uniemożliwiający wpadnięcie do wykopu. W przypadku przykrycia wykopu, zamiast balustrad teren robót można oznaczyć za pomocą balustrad z lin lub taśm z tworzyw sztucznych, umieszczonych wzdłuż wykopu na wysokości 1,1 m i w odległości 1 m od krawędzi wykopu.
3.wykopy o ścianach pionowych nieumocnionych, bez rozparcia lub podparcia, mogą być wykonywane tylko do głębokości 1 m w gruntach zwartych, w przypadku gdy teren przy wykopie nie jest obciążony w pasie o szerokości równej głębokości wykopu.
4.wykopy bez umocnień, o głębokości większej niż 1 m, lecz nie większej od 2 m, można wykonywać, jeżeli pozwalają na to wyniki badań gruntu i dokumentacja geologiczno-inżynierska.
5.zabezpieczenie ażurowe ścian wykopów można stosować tylko w gruntach zwartych. Stosowanie zabezpieczenia ażurowego ścian wykopów w okresie zimowym jest zabronione.
6.w czasie wykonywania wykopów ze skarpami o bezpiecznym nachyleniu, określonym w dokumentacji projektowej, należy:
1)w pasie terenu przylegającego do górnej krawędzi skarpy, na szerokości równej trzykrotnej głębokości wykopu, wykonać spadki umożliwiające łatwy odpływ wód opadowych w kierunku od wykopu;
2)likwidować naruszenie struktury gruntu skarpy, usuwając naruszony grunt, z zachowaniem bezpiecznego nachylenia w każdym punkcie skarpy;
3)sprawdzać stan skarpy po deszczu, mrozie lub po dłuższej przerwie w pracy.
7.jeżeli wykop osiągnie głębokość większą niż 1 m od poziomu terenu, należy wykonać zejście (wejście) do wykopu.
8.odległość pomiędzy zejściami (wejściami) do wykopu nie powinna przekraczać 20 m.
9.wchodzenie do wykopu i wychodzenie po rozporach oraz przemieszczanie osób urządzeniami służącymi do wydobywania urobku jest zabronione.
10.każdorazowe rozpoczęcie robót w wykopie wymaga sprawdzenia stanu jego obudowy lub skarp.
11.składowanie urobku, materiałów i wyrobów jest zabronione:
1)w odległości mniejszej niż 0,6 m od krawędzi wykopu, jeżeli ściany wykopu są obudowane oraz jeżeli obciążenie urobku jest przewidziane w doborze obudowy,
2)w strefie klina naturalnego odłamu gruntu, jeżeli ściany wykopu nie są obudowane.
Krzysztof Zamajtys