Czy praca na tokarce jest niebezpieczna?
Zgodnie § 10 Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn (Dz. U. Nr 199, poz. 1228) maszyna powinna być zaprojektowana i wykonana tak, aby nadawała się do realizowania swojej funkcji oraz mogła być obsługiwana, regulowana i konserwowana, nie stwarzając zagrożeń dla osób wykonujących te czynności w przewidzianych warunkach, z uwzględnieniem możliwego do przewidzenia niewłaściwego użycia.
W celu przeciwdziałania zagrożeniom, powinny być zastosowane środki mające na celu wyeliminowanie wszelkiego ryzyka w okresie całego założonego czasu życia maszyny, z jej transportem, montażem, demontażem, unieruchomieniem i złomowaniem włącznie.
Przy doborze najbardziej odpowiednich środków, producent lub jego upoważniony przedstawiciel powinien postępować zgodnie z następującymi zasadami, według podanej kolejności:
1) wyeliminować lub zmniejszyć ryzyko, tak dalece jak jest to możliwe, przez projektowanie i wytwarzanie maszyn bezpiecznych samych w sobie;
2) stosować konieczne środki ochronne w odniesieniu do ryzyka, którego nie można wyeliminować;
3) informować użytkowników o ryzyku resztkowym, spowodowanym jakimikolwiek niedostatkami w przyjętych środkach ochronnych, i wskazywać, czy jest konieczne przeszkolenie w tym zakresie, oraz określić potrzeby stosowania środków ochrony indywidualnej.
Mając na uwadze art. 2373 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) nie wolno dopuścić pracownika do pracy, do której wykonywania nie posiada on wymaganych kwalifikacji lub potrzebnych umiejętności, a także dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.
Podczas pracy należy stosować się do następujących zasad BHP:
•tokarki stosowane do obróbki skrawaniem metali powinny być wyposażone w osłony chroniące operatora przed urazami powodowanymi przez ruchome elementy (np.: uchwyty, śruby pociągowe), wyrzucane elementy (wióry, uszkodzone narzędzia) oraz przed rozbryzgiem cieczy chłodzących;
•stosowane przy tokarkach uchwyty i tarcze zabierakowe powinny być zabezpieczone osłonami;
•osłony ruchome uchwytów tokarskich, które mogą być unoszone (gdy tego proces wymaga, aby dostać się do strefy roboczej) powinny być dostosowane do wymiarów uchwytu tokarki oraz oznakowane znakiem bezpieczeństwa, wskazane jest, aby osłony ruchome zastosowane przy uchwytach tokarskich wyposażone były w urządzenia blokujące uniemożliwiające otwarcie jej w czasie pracy tokarki;
•przestrzeń robocza tokarki powinna być osłonięta osłonami stałymi lub ruchomymi, np.: w postaci osłony stałej zamocowanej do suportu tokarki i poruszającej się wraz z nim lub w postaci drzwi przesuwnych (osłony ruchomej) osłaniających całą strefę roboczą,;
•osłony zastosowane w tokarkach wystające poza obrys obrabiarki powinny być oznakowane barwami ostrzegawczymi lub znakami bezpieczeństwa;
•w przypadku stołów obrotowych tokarek karuzelowych należy je wyposażyć na całym obwodzie w osłony chroniące przed zagrożeniami powodowanymi przez wióry lub ciecz chłodzącą;
•przed uruchomieniem wrzeciona tokarki należy sprawdzić, czy nie pozostawiono klucza do zaciskania przedmiotu w uchwycie tokarki;
•nie przedłużać ramienia klucza innym kluczem bądź rurką;
•podczas pracy na tokarce należy używać wyłącznie odpowiednich narzędzi przewidzianych w procesie skrawania i przyrządów dostosowanych do określonego procesu skrawania;
•przedmiot i narzędzia skrawające powinny być sztywno zamocowane i jak najmniej wysunięte;
•po zakończeniu mocowania przedmiotu klucz powinien być natychmiast wyjęty z uchwytu;
•przed włączeniem obrotów wrzeciona nóż tokarski zamocowany w imaku powinien być odsunięty od obrabianego przedmiotu;
•podczas przerw w pracy nóż tokarski należy odsunąć od obrabianego przedmiotu;
•narzędzie skrawające (nóż tokarski) dosuwać powoli i ostrożnie do obrabianego przedmiotu;
•nie należy używać noży mających po obu końcach ostrza skrawające lub tępych;
•długie elementy powyżej 800 mm należy mocować przy pomocy uchwytu i kła w koniku, a powyżej 1500 mm stosować okular lub podtrzymkę, natomiast długie przedmioty (np.: pręt) wystające poza wrzeciono należy osłonić lub zabezpieczyć przed możliwością kontaktu pracownika (lub innych osób);
•stosować odpowiednie koszyczki zaopatrzone w długą rączkę umożliwiające chwytanie opadających obrobionych przedmiotów podczas toczenia i obcinania;
•do zakładania i zdejmowania ciężkich przedmiotów należy stosować urządzenia transportowe tj.: wciągniki, żurawie, suwnice, wózki jezdniowe z odpowiednim osprzętem;
•nie wolno zdejmować osłon i zabezpieczeń z użytkowanych tokarek,;
•przed przystąpieniem do pracy należy sprawdzić stan techniczny lub ewentualnie zastosować: odpowiednią osłonę uchwytu tokarskiego, tarczy zabierakowej lub całej strefy roboczej, osłonę na całym obwodzie stołu obrotowego tokarki karuzelowej, osłonę przedmiotu wystającego poza obrys tokarki, szczególnie w tokarkach rewolwerowych i automatach tokarskich, które nie zostały wyposażone w magazyn obrabianego przedmiotu;
•naprawy tokarek powinny być dokonywane wyłącznie przez osoby upoważnione przez pracodawcę i z odpowiednimi kwalifikacjami;
•niedopuszczalne jest usuwanie wiórów sprężonym powietrzem lub ręcznie (gołą dłonią);
•do usuwania wiórów z przestrzeni roboczej należy stosować narzędzia ręczne (haczyki, zmiotki);
•należy stosować noże z łamaczami lub zwijaczami wiórów przy obrabianiu materiałów miękkich;
•niedopuszczalne jest chłodzenie narzędzia lub obrabianego przedmiotu za pomocą mokrego czyściwa;
•nigdy nie należy hamować ruchu wrzeciona ręką lub przy użyciu jakichkolwiek przedmiotów;
•nie wolno w czasie mechanicznej obróbki sprawdzać dłonią dokładności obróbki, wymiarów przedmiotu obrabianego i dokonywać innych podobnych czynności;
•nie dotykać ręką przedmiotu obrabianego w czasie ruchu wrzeciona;
•niedopuszczalne jest dokonywanie czynności konserwacyjnych podczas pracy tokarki;
•niedopuszczalne jest nakładanie pasów napędowych i regulacja ich naciągu podczas pracy tokarki;
•nóż powinien opierać się całą swoją podstawą o powierzchnię imaka nożowego;
•wysuniecie noża poza krawędź imaka powinno być jak najmniejsze;
•kierunek docisku śrub mocujących nóż powinien być zgodny z kierunkiem sił skrawania oddziałujących na narzędzie w czasie jego pracy;
•używanie odpowiednich podkładek oraz ich odpowiednie położenie nie powodujące niezamierzonego zwiększenia wysięgu poza krawędź imaka nożowego;
•w ustawianiu wierzchołka ostrza noża w osi obrabianego przedmiotu stosować różnego rodzaju wzorniki oraz przyrządy;
•ze względu na bezpieczeństwo przewody i urządzenia elektryczne powinny być szczególnie starannie zabezpieczone przed wilgocią i działaniem cieczy stosowanych przy obróbce metali;
•każda tokarka powinna mieć uziemienie ochronne;
•w razie zauważenia usterek lub uszkodzeń należy je natychmiast zgłosić i wprowadzić działania naprawcze;
•nie naprawiać zauważonych uszkodzeń tokarki samemu.
Ponadto w tokarkach powinna być zastosowana ochrona przed wyrzutem wiórów, a mianowicie:
•Wiór wstęgowy, powstający przy skrawaniu materiałów miękkich nieodprowadzany gromadzi się przy przedmiocie obrabianym skąd może być łatwo porwany przez części wirujące i zaczyna wirować w formie kłębu wraz z nimi stwarzając niebezpieczeństwo. Środkiem zaradczym jest w takim przypadku stosowanie zwijaczy wiórów (wklęsła powierzchnia natarcia) lub łamaczy wiórów. Środkiem doraźnym może być bieżące odprowadzanie wiórów za pomocą odpowiednich szczypiec lub zagiętego pręta (haczyka). Nie wolno wiórów chwytać ręką.
•Wiór krótki odpryskowy - powstaje podczas skrawania materiałów kruchych (np. żeliwo, brąz, mosiądz). Wióry te mają ostre brzegi i wysoką temperaturę (nawet do 350 ° C). Mogą spowodować poważne skaleczenia i oparzenia skóry a nawet ślepotę. Zabezpieczeniem są osłony stałe lub ruchome wykonane, np.: z materiałów przezroczystych (nietłukących się), jeżeli nie można zastosować osłon należy pracownika wyposażyć w okulary ochronne. Ochronę przed wiórami można również zapewnić przez zmianę kierunku odpryskujących wiórów, np. za pomocą występu na powierzchni natarcia noża tokarskiego jak również przez zmianę kierunku strumienia powietrza lub cieczy chłodzącej.
Przestrzegając powyższych zaleceń można uznać, że praca na tokarce jest bezpieczna
Roman Majer
Każda maszyna może stanowić zagrożenie dla pracownika, który nie posiada wymaganych kwalifikacji lub potrzebnych umiejętności, a także dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.
Zgodnie § 10 Rozporządzenie Ministra Gospodarki z 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn (Dz. U. Nr 199, poz. 1228) maszyna powinna być zaprojektowana i wykonana tak, aby nadawała się do realizowania swojej funkcji oraz mogła być obsługiwana, regulowana i konserwowana, nie stwarzając zagrożeń dla osób wykonujących te czynności w przewidzianych warunkach, z uwzględnieniem możliwego do przewidzenia niewłaściwego użycia.
W celu przeciwdziałania zagrożeniom, powinny być zastosowane środki mające na celu wyeliminowanie wszelkiego ryzyka w okresie całego założonego czasu życia maszyny, z jej transportem, montażem, demontażem, unieruchomieniem i złomowaniem włącznie.
Przy doborze najbardziej odpowiednich środków, producent lub jego upoważniony przedstawiciel powinien postępować zgodnie z następującymi zasadami, według podanej kolejności:
1) wyeliminować lub zmniejszyć ryzyko, tak dalece jak jest to możliwe, przez projektowanie i wytwarzanie maszyn bezpiecznych samych w sobie;
2) stosować konieczne środki ochronne w odniesieniu do ryzyka, którego nie można wyeliminować;
3) informować użytkowników o ryzyku resztkowym, spowodowanym jakimikolwiek niedostatkami w przyjętych środkach ochronnych, i wskazywać, czy jest konieczne przeszkolenie w tym zakresie, oraz określić potrzeby stosowania środków ochrony indywidualnej.
Mając na uwadze art. 2373 § 1 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) nie wolno dopuścić pracownika do pracy, do której wykonywania nie posiada on wymaganych kwalifikacji lub potrzebnych umiejętności, a także dostatecznej znajomości przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.
Podczas pracy należy stosować się do następujących zasad BHP:
•tokarki stosowane do obróbki skrawaniem metali powinny być wyposażone w osłony chroniące operatora przed urazami powodowanymi przez ruchome elementy (np.: uchwyty, śruby pociągowe), wyrzucane elementy (wióry, uszkodzone narzędzia) oraz przed rozbryzgiem cieczy chłodzących;
•stosowane przy tokarkach uchwyty i tarcze zabierakowe powinny być zabezpieczone osłonami;
•osłony ruchome uchwytów tokarskich, które mogą być unoszone (gdy tego proces wymaga, aby dostać się do strefy roboczej) powinny być dostosowane do wymiarów uchwytu tokarki oraz oznakowane znakiem bezpieczeństwa, wskazane jest, aby osłony ruchome zastosowane przy uchwytach tokarskich wyposażone były w urządzenia blokujące uniemożliwiające otwarcie jej w czasie pracy tokarki;
•przestrzeń robocza tokarki powinna być osłonięta osłonami stałymi lub ruchomymi, np.: w postaci osłony stałej zamocowanej do suportu tokarki i poruszającej się wraz z nim lub w postaci drzwi przesuwnych (osłony ruchomej) osłaniających całą strefę roboczą,;
•osłony zastosowane w tokarkach wystające poza obrys obrabiarki powinny być oznakowane barwami ostrzegawczymi lub znakami bezpieczeństwa;
•w przypadku stołów obrotowych tokarek karuzelowych należy je wyposażyć na całym obwodzie w osłony chroniące przed zagrożeniami powodowanymi przez wióry lub ciecz chłodzącą;
•przed uruchomieniem wrzeciona tokarki należy sprawdzić, czy nie pozostawiono klucza do zaciskania przedmiotu w uchwycie tokarki;
•nie przedłużać ramienia klucza innym kluczem bądź rurką;
•podczas pracy na tokarce należy używać wyłącznie odpowiednich narzędzi przewidzianych w procesie skrawania i przyrządów dostosowanych do określonego procesu skrawania;
•przedmiot i narzędzia skrawające powinny być sztywno zamocowane i jak najmniej wysunięte;
•po zakończeniu mocowania przedmiotu klucz powinien być natychmiast wyjęty z uchwytu;
•przed włączeniem obrotów wrzeciona nóż tokarski zamocowany w imaku powinien być odsunięty od obrabianego przedmiotu;
•podczas przerw w pracy nóż tokarski należy odsunąć od obrabianego przedmiotu;
•narzędzie skrawające (nóż tokarski) dosuwać powoli i ostrożnie do obrabianego przedmiotu;
•nie należy używać noży mających po obu końcach ostrza skrawające lub tępych;
•długie elementy powyżej 800 mm należy mocować przy pomocy uchwytu i kła w koniku, a powyżej 1500 mm stosować okular lub podtrzymkę, natomiast długie przedmioty (np.: pręt) wystające poza wrzeciono należy osłonić lub zabezpieczyć przed możliwością kontaktu pracownika (lub innych osób);
•stosować odpowiednie koszyczki zaopatrzone w długą rączkę umożliwiające chwytanie opadających obrobionych przedmiotów podczas toczenia i obcinania;
•do zakładania i zdejmowania ciężkich przedmiotów należy stosować urządzenia transportowe tj.: wciągniki, żurawie, suwnice, wózki jezdniowe z odpowiednim osprzętem;
•nie wolno zdejmować osłon i zabezpieczeń z użytkowanych tokarek,;
•przed przystąpieniem do pracy należy sprawdzić stan techniczny lub ewentualnie zastosować: odpowiednią osłonę uchwytu tokarskiego, tarczy zabierakowej lub całej strefy roboczej, osłonę na całym obwodzie stołu obrotowego tokarki karuzelowej, osłonę przedmiotu wystającego poza obrys tokarki, szczególnie w tokarkach rewolwerowych i automatach tokarskich, które nie zostały wyposażone w magazyn obrabianego przedmiotu;
•naprawy tokarek powinny być dokonywane wyłącznie przez osoby upoważnione przez pracodawcę i z odpowiednimi kwalifikacjami;
•niedopuszczalne jest usuwanie wiórów sprężonym powietrzem lub ręcznie (gołą dłonią);
•do usuwania wiórów z przestrzeni roboczej należy stosować narzędzia ręczne (haczyki, zmiotki);
•należy stosować noże z łamaczami lub zwijaczami wiórów przy obrabianiu materiałów miękkich;
•niedopuszczalne jest chłodzenie narzędzia lub obrabianego przedmiotu za pomocą mokrego czyściwa;
•nigdy nie należy hamować ruchu wrzeciona ręką lub przy użyciu jakichkolwiek przedmiotów;
•nie wolno w czasie mechanicznej obróbki sprawdzać dłonią dokładności obróbki, wymiarów przedmiotu obrabianego i dokonywać innych podobnych czynności;
•nie dotykać ręką przedmiotu obrabianego w czasie ruchu wrzeciona;
•niedopuszczalne jest dokonywanie czynności konserwacyjnych podczas pracy tokarki;
•niedopuszczalne jest nakładanie pasów napędowych i regulacja ich naciągu podczas pracy tokarki;
•nóż powinien opierać się całą swoją podstawą o powierzchnię imaka nożowego;
•wysuniecie noża poza krawędź imaka powinno być jak najmniejsze;
•kierunek docisku śrub mocujących nóż powinien być zgodny z kierunkiem sił skrawania oddziałujących na narzędzie w czasie jego pracy;
•używanie odpowiednich podkładek oraz ich odpowiednie położenie nie powodujące niezamierzonego zwiększenia wysięgu poza krawędź imaka nożowego;
•w ustawianiu wierzchołka ostrza noża w osi obrabianego przedmiotu stosować różnego rodzaju wzorniki oraz przyrządy;
•ze względu na bezpieczeństwo przewody i urządzenia elektryczne powinny być szczególnie starannie zabezpieczone przed wilgocią i działaniem cieczy stosowanych przy obróbce metali;
•każda tokarka powinna mieć uziemienie ochronne;
•w razie zauważenia usterek lub uszkodzeń należy je natychmiast zgłosić i wprowadzić działania naprawcze;
•nie naprawiać zauważonych uszkodzeń tokarki samemu.
Ponadto w tokarkach powinna być zastosowana ochrona przed wyrzutem wiórów, a mianowicie:
•Wiór wstęgowy, powstający przy skrawaniu materiałów miękkich nieodprowadzany gromadzi się przy przedmiocie obrabianym skąd może być łatwo porwany przez części wirujące i zaczyna wirować w formie kłębu wraz z nimi stwarzając niebezpieczeństwo. Środkiem zaradczym jest w takim przypadku stosowanie zwijaczy wiórów (wklęsła powierzchnia natarcia) lub łamaczy wiórów. Środkiem doraźnym może być bieżące odprowadzanie wiórów za pomocą odpowiednich szczypiec lub zagiętego pręta (haczyka). Nie wolno wiórów chwytać ręką.
•Wiór krótki odpryskowy - powstaje podczas skrawania materiałów kruchych (np. żeliwo, brąz, mosiądz). Wióry te mają ostre brzegi i wysoką temperaturę (nawet do 350 ° C). Mogą spowodować poważne skaleczenia i oparzenia skóry a nawet ślepotę. Zabezpieczeniem są osłony stałe lub ruchome wykonane, np.: z materiałów przezroczystych (nietłukących się), jeżeli nie można zastosować osłon należy pracownika wyposażyć w okulary ochronne. Ochronę przed wiórami można również zapewnić przez zmianę kierunku odpryskujących wiórów, np. za pomocą występu na powierzchni natarcia noża tokarskiego jak również przez zmianę kierunku strumienia powietrza lub cieczy chłodzącej.
Przestrzegając powyższych zaleceń można uznać, że praca na tokarce jest bezpieczna
Roman Majer