Pytanie pochodzi z publikacji Serwis BHP
Pracownica posiada orzeczenie o stopniu niepełnosprawności. Lekarz podczas badania wstępnego przedstawił przeciwwskazania: dźwiganie do 10 kg i zakaz pracy w pozycji wymuszonej. Pracownica ma stanowisko pracy siedzące (przy biurku), odpowiednio oświetlone, a praca polega na składaniu niewielkich komponentów (kamer) z gotowych elementów (wymagane części znajdują się w zasięgu ręki pracownicy). Tryb pracy 12 godziny z 45 minutową przerwą regulaminową.
Czy w takiej sytuacji pozycję siedzącą pracownicy można uznać za pozycję wymuszoną i co za tym idzie nie należy dopuścić jej do wykonywania prac na takim stanowisku? Czy częsta zmiana pozycji ciała i zadania (np. co pół godziny) eliminowałoby taką pracę jako obarczoną wymuszoną pozycją ciała?
Odpowiedź
Nie ma w przepisach bezpieczeństwa i higieny pracy jednoznacznej definicji określającej wymuszoną pozycję ciała. Na ogół przyjmuje się, że wymuszona pozycja ciała ma miejsce wtedy, gdy pracownik przez dłuższy czas nie ma możliwości wykonywania innego ruchu, poza ruchem powtarzalnym, pozycja ciała podczas pracy jest nienaturalna (wymuszona) przez dłuższy czas (np. klęcząca, wyciągnięte do góry ręce, leżąca, siedząca), a wykonywana praca powoduje obciążenie tych samych mięśni pracownika przez dłuższy czas. Praca siedząca przy biurku może być, zależenie od rodzaju i charakteru pracy, organizacji pracy, wykonywanych podczas pracy czynności – pracą w wymuszonej pozycji ciała. Praca przemienna, podczas której pracownik, poza czynnościami głównymi, wykonuje (na zmianę) również inne czynności (o innym charakterze) lub ustalone dodatkowe przerwy w pracy - mogą wyeliminować uciążliwość i następstwa zdrowotne powodowane pracą w wymuszonej pozycji ciała. Proponowana w pytaniu częsta zmiana pozycji ciała i zmiana wykonywanego zadania (co pół godziny) powinna spełnić określone wymagania, aby praca wykonywana przez pracownicę pozbawiona była cech pracy w wymuszonej pozycji ciała. Propozycję można skonsultować z lekarzem, który wydał orzeczenie podczas badań profilaktycznych. Dobrym przykładem dla omawianego zagadnienia może być stanowisko obsługi komputera zaliczane do prac uciążliwych w wymuszonej pozycji ciała.
Uzasadnienie
Przepis § 7 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe (Dz. U. Nr 148, poz. 973) stanowi, iż pracodawca jest zobowiązany zapewnić pracownikom: 1) łączenie przemienne pracy związanej z obsługą monitora ekranowego z innymi rodzajami prac nie obciążającymi narządu wzroku i wykonywanymi w innych pozycjach ciała - przy nieprzekraczaniu godziny nieprzerwanej pracy przy obsłudze monitora ekranowego lub 2) co najmniej 5-minutową przerwę, wliczaną do czasu pracy, po każdej godzinie pracy przy obsłudze monitora ekranowego.
Natomiast przepis art. 145 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94 z późn. zm.) - dalej k.p., dopuszcza skrócenie czasu pracy poniżej norm. Skrócenie czasu pracy poniżej norm określonych w art. 129 § 1 k.p. dla pracowników zatrudnionych w warunkach szczególnie uciążliwych lub szczególnie szkodliwych dla zdrowia może polegać na ustanowieniu przerw w pracy wliczanych do czasu pracy albo na obniżeniu tych norm, a w przypadku pracy monotonnej lub pracy w ustalonym z góry tempie polega na wprowadzeniu przerw w pracy wliczanych do czasu pracy. Wykaz prac, o których mowa powyżej, ustala pracodawca po konsultacji z pracownikami lub ich przedstawicielami w trybie i na zasadach określonych w art. 23711a i art. 23713a k.p. oraz po zasięgnięciu opinii lekarza sprawującego profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami.
Kazimierz Kościukiewicz, autor współpracuje z publikacją Serwis BHP.
Odpowiedzi udzielono: 30 września 2014 r.