Czy po wejściu w życie nowelizacji ustawy emerytalnej osoba pobierająca emeryturę częściową zachowa prawo do świadczenia

Pytanie Użytkownika Serwisu Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych. Pracownik w 2016 r. ukończył 65 lat i przeszedł na emeryturę częściową, którą pobiera. Jak będzie wyglądała sytuacja ww. od 1.10.2017 r. po wejściu w życie nowej ustawy emerytalnej? Czy ZUS "odbierze" ww. emeryturę? Czy pracownik musi przejść na emeryturę ze względu na wiek i wtedy rozwiązać stosunek pracy, czy może pracować i dalej pobierać emeryturę częściową? Jeżeli pracownik będzie dalej pracował, to do kiedy będzie go obowiązywał okres ochrony?

Odpowiedź:

Po wejściu w życie od dnia 1.10.2017 r. nowelizacji ustawy emerytalnej, pracownik zachowa prawo do emerytury częściowej do czasu zamiany na emeryturę przysługującą po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego. Emerytura częściowa będzie podlegała zamianie na emeryturę powszechną, w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem po ustaniu stosunku pracy. Jeżeli będzie nadal pracował będzie mógł korzystać z ochrony przedemerytalnej do czasu osiągnięcia podwyższonego wieku emerytalnego. Przejście na emeryturę powszechną nie nastąpi z urzędu, a wyłącznie na wniosek zainteresowanego do ZUS.

Uzasadnienie:

Osoby, które w dniu 1.10.2017 r. będą miały ustalone decyzją organu rentowego prawo do emerytury częściowej, zachowają do niej prawo do czasu zamiany na emeryturę przysługującą, zgodnie z art. 24 ustawy z 17.12.1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 887) – dalej u.e.r., po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego.

Emerytura częściowa będzie podlegała zamianie na emeryturę powszechną na wniosek ubezpieczonego, a w przypadku ubezpieczonego będącego pracownikiem, po ustaniu stosunku pracy.

Przy ustalaniu podstawy obliczenia emerytury dla osoby, która miała ustalone prawo do emerytury częściowej, ZUS nie uwzględni kwot zwiększeń składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego określonego w art. 173–175 u.e.r. uzyskanych w wyniku waloryzacji kwartalnej, o której mowa w art. 25a u.e.r., przeprowadzonej w celu obliczenia emerytury częściowej.

W przypadku, gdy ubezpieczony pobrał emeryturę częściową lub emeryturę na podstawie przepisów art. 46, 50, 50a, 50e, 184 lub art. 88 ustawy z 26.01.1982 r. – Karta Nauczyciela (Dz. U. z 2016 r. poz. 1379 ze zm.) podstawę obliczenia emerytury ZUS pomniejszy o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Pracownicy, którzy w dniu 1.10.2017 r. będą objęci ochroną stosunku pracy wynikającą z art. 39 ustawy z 26.06.1974 r. – Kodeks pracy (Dz. U. z 2016 r. poz. 1666 ze zm.) będą mogli korzystać z niej do osiągnięcia podwyższonego wieku emerytalnego. Natomiast pozostali pracownicy będą podlegać ochronie przez okres czterech lat przed osiągnięciem wieku emerytalnego wprowadzonego nowymi przepisami. Przy czym okres ochrony przedemerytalnej będzie biegł najwcześniej od dnia 1.10.2017 r.

Osoba uprawniona do emerytury częściowej może ją pobierać również po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego. Jeśli go osiągnie, to może wystąpić z wnioskiem o przyznanie pełnej emerytury, pod warunkiem, że jednocześnie rozwiąże istniejący ewentualnie stosunek pracy. Przejście na pełną emeryturę nie następuje bowiem z urzędu, a wyłącznie na wniosek zainteresowanego do ZUS.

W myśl art. 25 ust. 1 u.e.r. w brzmieniu obowiązującym od 1 października 2017 r., podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, stanowi kwota składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury, zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, o którym mowa w art. 40a ustawy z 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 963 ze zm.) – dalej u.s.u.s.

W myśl art. 25 ust. 1a u.e.r. przy ustalaniu podstawy obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, dla osoby, która miała ustalone prawo do emerytury częściowej, nie uwzględnia się kwot zwiększeń składek na ubezpieczenie emerytalne oraz kapitału początkowego określonego w art. 173–175, uzyskanych w wyniku waloryzacji kwartalnej, o której mowa w art. 25a, przeprowadzonej w celu obliczenia emerytury częściowej.

W myśl art. 25 ust. 1b u.e.r. jeżeli ubezpieczony pobrał emeryturę częściową lub emeryturę na podstawie przepisów art. 46, 50, 50a, 50e, 184 lub art. 88 ustawy z 26.01.1982 r. – Karta Nauczyciela (Dz.U. z 2016 r. poz. 1379 ze zm.) – dalej KN podstawę obliczenia emerytury, o której mowa w art. 24, pomniejsza się o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne.”;

Tak więc, po osiągnięciu przez emeryta powszechnego wieku emerytalnego, ZUS do podstawy obliczenia emerytury powszechnej przyjmie kwotę składek na ubezpieczenie emerytalne, z uwzględnieniem waloryzacji składek zewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata emerytury (a więc również z okresu pracy po nabyciu emerytury częściowej), zwaloryzowanego kapitału początkowego określonego w art. 173-175 oraz kwot środków zewidencjonowanych na subkoncie, a następnie pomniejszy o kwotę stanowiącą sumę kwot pobranych emerytur w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne. Pomniejszenie to następuje, gdy emerytura częściowa pobierana była co najmniej przez 1 miesiąc w okresie, z którego ustala się na nowo podstawę. Uzyskaną kwotę ponownie podzieli przez czas dalszego średniego życia osoby w wieku przejścia na pełną emeryturę. Wynikiem będzie pełne świadczenie emerytalne.

Zygmunt Łobejko,

autor współpracuje z publikacją Serwis Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

Odpowiedzi udzielono 4.04.2017 r.