Czy Państwowa Inspekcja Pracy może nakładać kary bezpośrednio na pracowników?

Pytanie pochodzi z publikacji Serwisu BHPCzy Państwowa Inspekcja Pracy może nakładać kary bezpośrednio na pracowników?

Odpowiedź

W wyniku przeprowadzonych ustaleń inspektorzy pracy mają prawo karać mandatami winnych, którzy dopuścili się wykroczeń przeciwko prawom pracowników. Grzywny nakładane są imiennie – w zależności od konkretnego przypadku, mogą być nakładane na pracodawców lub osoby działające w jego imieniu, które mogą być pracownikami, jeżeli dopuściły się wykroczenia. Są to osoby działające w imieniu pracodawcy, np. w sprawach personalnych lub kierujące pracownikami.

Uzasadnienie

Państwowa Inspekcja Pracy posiada liczne kompetencje kontrolno-nadzorcze, wynikające z ustawy z dnia 13 kwietnia 2007 r. o Państwowej Inspekcji Pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 640 z późn. zm.) - dalej u.p.i.p. Do obowiązków PIP, zgodnie z art. 10 ust. 1 pkt 15 u.p.i.p., należy zaliczyć ściganie wykroczeń przeciwko prawom pracownika określonych w ustawie z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 1666 z późn. zm.) - dalej k.p., wykroczeń, o których mowa w art. 119-123 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2016 r. poz. 645 z późn. zm.), a także innych wykroczeń, gdy ustawy tak stanowią oraz udział w postępowaniu w tych sprawach w charakterze oskarżyciela publicznego.
Zasadą jest, że nie każde naruszenie praw pracowniczych jest wykroczeniem. Aby dane naruszenie prawa mogło nim być, musi spełniać ustawowe znamiona wykroczenia. Jest nim czyn społecznie szkodliwy, przy czym stopień szkodliwość jest niższy niż w przypadku przestępstw. Podstawowy katalog wykroczeń z przeciwko prawom pracownika zawarty jest w art. 281–283 k.p.
Po zakończeniu postępowania wyjaśniającego inspektor pracy może na sprawcę wykroczenia nałożyć karę w postaci mandatu, który w typowych sytuacjach nakładany jest w wysokości do 2000 zł.
Sprawcą wykroczenia może być tylko osoba fizyczna. Jeżeli chodzi o wykroczenia ścigane przez inspektorów pracy w kontekście relacji pracodawca – pracownik, sprawcą wykroczenia może być zarówno pracodawca, jak i pracownik – osoba działająca w jego imieniu. W przypadku większych pracodawców np. osób prawnych czy jednostek organizacyjnych, określenie osoby zdolnej do popełnienia wykroczenia następuje z uwzględnieniem faktu, iż za pracodawcę będącego jednostką organizacyjną czynności z zakresu prawa pracy dokonuje wyznaczona osoba. Może to powodować wątpliwości w zakresie odpowiedzi na pytanie kto może być przez inspektora ukarany – pracodawca czy również pracownicy. Zgodnie z art. 281 k.p., kto będąc pracodawcą – lub działając w jego imieniu popełnia określone w przepisach wykroczenia przeciwko prawom pracownika – podlega karze grzywny. Osobami tymi mogą być np. kierownik działu personalnego lub osoba kierująca pracownikami, o której mowa w art. 283 § 1 k.p. Tym samym, w sytuacji, gdy pracodawca upoważnił określoną osobę do wykonywania w jego imieniu określonych czynności, nie można wykluczyć, że właśnie ta osoba, a nie pracodawca zostanie ukarana jako sprawca wykroczenia.

Sebastian Kryczka, autor współpracuje z publikacją Serwis BHP.

Odpowiedzi udzielono: 13 stycznia 2017 r.

Więcej informacji i narzędzi znajdziesz w programie Serwis BHP Bądź na bieżąco ze zmianami prawnymi i korzystaj z aktualnych materiałów