Pytanie pochodzi z publikacji Serwisu BHP.

Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 1998 r. Nr 21, poz. 94, z późn. zm.) – dalej k.p., w art. 227 zobowiązuje pracodawcę do przeprowadzania, na swój koszt, badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, rejestrowania i przechowywania wyników tych badań i pomiarów oraz udostępniania ich pracownikom. Ponadto art. 227 k.p. zobowiązuje ministra zdrowia, do określenia w drodze rozporządzenia: trybu, metod, rodzaju i częstotliwość wykonywania badań i pomiarów; przypadków, w których jest konieczne prowadzenie pomiarów ciągłych; sposobów rejestrowania i przechowywania wyników tych badań i pomiarów; wzorów dokumentów oraz sposobów udostępniania wyników badań i pomiarów pracownikom. Z upoważnienia art. 227 k.p. ukazało się rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2005 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. Nr 73, poz. 645 z późn. zm.) – dalej r.p.c.s.
Zgodnie z r.p.c.s. badań i pomiarów czynnika szkodliwego dla zdrowia występującego w środowisku pracy nie przeprowadza się, jeżeli wyniki dwóch ostatnio przeprowadzonych badań i pomiarów nie przekroczyły 0,1 wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia lub natężenia, określonego w przepisach wydanych na podstawie art. 228 § 3 k.p., a w procesie technologicznym lub w warunkach występowania danego czynnika nie dokonała się zmiana mogąca wpływać na wysokość stężenia lub natężenia czynnika szkodliwego dla zdrowia. W przypadku występowania w środowisku pracy czynnika o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, badania i pomiary należy, zgodnie z r.p.c.s., przeprowadzać: co najmniej raz na trzy miesiące - przy stwierdzeniu w ostatnio przeprowadzonym badaniu lub pomiarze stężenia czynnika rakotwórczego lub mutagennego powyżej 0,5 wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia określonego w przepisach wydanych na podstawie art. 228 § 3 u.k.p.; co najmniej raz na sześć miesięcy - przy stwierdzeniu w ostatnio przeprowadzonym badaniu lub pomiarze stężenia czynnika rakotwórczego lub mutagennego powyżej 0,1 do 0,5 wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia określonego w przepisach wydanych na podstawie art. 228 § 3 k.p.; w każdym przypadku wprowadzenia zmiany w warunkach występowania tego czynnika. W razie występowania w środowisku pracy czynnika szkodliwego dla zdrowia, innego niż czynnik o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, badania i pomiary należy przeprowadzać: co najmniej raz w roku - przy stwierdzeniu w ostatnio przeprowadzonym badaniu lub pomiarze stężenia lub natężenia czynnika szkodliwego dla zdrowia powyżej 0,5 wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia lub natężenia określonego w przepisach wydanych na podstawie art. 228 § 3 k.p.; co najmniej raz na dwa lata - przy stwierdzeniu w ostatnio przeprowadzonym badaniu lub pomiarze stężenia lub natężenia czynnika szkodliwego dla zdrowia powyżej 0,1 do 0,5 wartości najwyższego dopuszczalnego stężenia lub natężenia określonego w przepisach wydanych na podstawie art. 228 § 3 u.k.p.; w każdym przypadku wprowadzenia zmiany w warunkach występowania tego czynnika. Przepisy wydane na podstawie art. 228 § 3 k.p. to rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. Nr 217, poz. 1833 z późn. zm.). W przypadku występowania w środowisku pracy szkodliwego dla zdrowia czynnika chemicznego, dla którego określono wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia pułapowego, należy przeprowadzać pomiary ciągłe stężenia tego czynnika. Pracodawca przed przystąpieniem do przeprowadzania badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy powinien dokonać rozeznania: procesów technologicznych i występujących w nich czynników szkodliwych dla zdrowia w celu ich wytypowania do oznaczenia w środowisku pracy oraz organizacji i sposobu wykonywania pracy. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 1 grudnia 2004 r. w sprawie substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym w środowisku pracy (Dz. U. Nr 280, poz. 2771 z późn. zm.) – dalej r.s.p.r., zobowiązuje pracodawcę zatrudniającego pracownika w warunkach narażenia na działanie substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, do wykonywania ich pomiarów, a szczególnie do stosowania metod wczesnego wykrywania narażenia podczas awarii lub w przypadku wystąpienia innych nieprzewidzianych okoliczności.
Z przedstawionych wyżej przepisów wynika, że wykonywanie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy ma na celu ustalenie poziomu występowania czynnika w stosunku do Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń (NDS) lub Natężeń (NDN) oraz dalszego postępowania po uzyskaniu wyników pomiarów: ustalenia częstotliwości lub zaniechania pomiarów oraz podjęcia działań naprawczych w razie przekroczenia NDS lub NDN. W przypadku braku określenia NDS dla preparatu chemicznego można jedynie ustalić stężenie występującego czynnika lub preparatu, ale nie można na tej podstawie ustalić czasokresu kolejnych badań. Brak ustalonego NDS dla preparatu chemicznego może oznaczać brak szkodliwości tego preparatu. W praktyce może zaistnieć taka sytuacja, w której jedna z substancji, będąca częścią składową preparatu chemicznego będzie posiadać ustaloną wartość NDS. W takim przypadku badania należy wykonać dla tej substancji. Niezależnie od obowiązku badania i pomiarów występujących w środowisku pracy substancji, preparatów, czynników lub procesów technologicznych o działaniu rakotwórczym lub mutagennym, obowiązują w tej dziedzinie procedury postępowania dotyczące zatrudnienia pracownika w kontakcie z tymi czynnikami. Procedury te, opisane są w r.s.p.r.

Więcej na ten temat w Serwisie BHP.