Czy można uznać za wypadek przy pracy uraz kolana spowodowany przykucnięciem?

Pytanie pochodzi z publikacji Serwisu BHPCzy można uznać za wypadek przy pracy uraz kolana spowodowany przykucnięciem? Poszkodowana w dniu wypadku zajmowała się pakowaniem i inspekcją wyprodukowanych części z tworzywa sztucznego. W pewnym momencie musiała przejść około 3 m, na drugą stronę stanowiska pracy, aby pobrać pianki, na których układa się części. Aby to zrobić, poszkodowana przykucnęła. W tym momencie poczuła ból w kolanie, co uniemożliwiło jej wyprostowanie nogi. Okazało się, że doszło do skręcenia i naderwania jednego z więzadeł. Poszkodowana zeznała, że nie uderzyła się w to kolano, zwyczajnie przykucnęła i to spowodowało niedyspozycję. Czy w tym przypadku mamy do czynienia z przyczyną wewnętrzną zdarzenia? Z zeznań poszkodowanej nie wynika, że mógł wystąpić ewentualny niefortunny odruch.

Odpowiedź

Przedstawione zdarzenie co do zasady spełnia przesłanki definicji wypadku przy pracy. Uzasadnione wątpliwości mogą pojawić się w kwestii oceny przyczyny zdarzenia i możliwości uznania, że ma charakter zewnętrzny. Z orzecznictwa Sądu Najwyższego wynika, że przyczyną zewnętrzną zdarzenia może być niefortunny odruch pracownika. Z wyjaśnień poszkodowanego wynika, że taki odruch nie wystąpił, a sam fakt przykucnięcia nie może być w takich kategoriach rozpatrywany. Uwzględniając dyskusyjny charakter problemu, zasadnym przed ostatecznym zakwalifikowaniem zdarzenia będzie zasięgnięcie dodatkowej opinii lekarskiej w ramach prowadzonego postępowania powypadkowego co do możliwości wystąpienia opisanego urazu w wyniku przykucnięcia mającego związek z pracą, któremu nie towarzyszył niefortunny odruch pracownika. Nie można wykluczyć, że zdarzenie miało związek z przewlekłym schorzeniem pracownika, niepozostającym w związku z wykonywaną pracą.

Uzasadnienie

Definicja wypadku przy pracy zawarta w art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 r. poz. 1242 z późn. zm.) – dalej u.u.w., wskazuje na kilka elementów, które muszą wystąpić łącznie, aby dane zdarzenie mogło być zakwalifikowane jako wypadek przy pracy. Brak choćby jednej z czterech przesłanek spowoduje, że zdarzenie za wypadek przy pracy nie będzie uznane. Za wypadek przy pracy uznaje się zdarzenie: nagłe, wywołane przyczyną zewnętrzną, powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych. Szczegółowe kwestie związane z działaniami pracodawcy po uzyskaniu zawiadomienia o zdarzeniu uregulowane są w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (Dz. U. Nr 105, poz. 870) – dalej r.u.o.p.w.
Opis zdarzenie ma wyraźny związek z wykonywaną pracą. Ustalenie urazu oraz tego, że ma on charakter nagły nie jest szczególnie problematyczne w omawianej sytuacji. Dowodem tego jest ból, który pojawił się po przykucnięciu - będący efektem urazu, który w wyniku rozpoznania lekarskiego został uznany za skręcenie i naderwanie jednego z więzadeł stawu kolanowego.
Problemem jest ocena przyczyny zdarzenia – co ma kluczowe znaczenie dla właściwej jego kwalifikacji. Zgodnie z utrwalonym w orzecznictwie poglądem, przyczyną zewnętrzną jest w szczególności czynnik zewnętrzny, pochodzący spoza organizmu poszkodowanego, zdolny – w istniejących warunkach – wywołać szkodliwe skutki, w tym także pogorszyć stan zdrowia pracownika dotkniętego już schorzeniem samoistnym. W wyroku z dnia 5 lutego 1997 r., II UKN 85/96, Sąd Najwyższy uznał, iż przyczyną zewnętrzną wypadku może być również wykonywanie codziennych obowiązków pracowniczych, jeżeli przyczyniły się w znaczącym stopniu do pogorszenia samoistnej choroby pracownika. Warto również przywołać wyrok z dnia 15 maja 2001 r., II UKN 392/2000, w którym SN stwierdził, iż przyczyną zewnętrzną może być nie tylko narzędzie pracy, ale także praca i czynność samego poszkodowanego pracownika (na przykład jego potknięcie się czy odruch).
Z ustaleń przywołanych w treści pytania wynika, że do urazu doszło po przykucnięciu pracownicy w związku z wykonywaniem czynności zawodowych. Mimo że z wyjaśnień poszkodowanej nie wynika, iż kucnięciu towarzyszył niefortunny odruch, warto, uwzględniając skomplikowany charakter sprawy, zasięgnąć w ramach prowadzonego postępowania powypadkowego opinii lekarskiej. Szczegółowa ocena urazu zwykle wykracza poza zakres kompetencji członków zespołu powypadkowego. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 9 czerwca 2009 r., II PK 318/08, stwierdzenie w konkretnej sprawie, czy u ubezpieczonego wystąpił uraz w rozumieniu art. 2 pkt 13 u.u.w. musi być poprzedzone szczegółowymi ustaleniami faktycznymi. Dokonanie tych ustaleń powinno z uwagi na konieczność posiadania specjalistycznej wiedzy medycznej, być przeprowadzone przez biegłych lekarzy. Zespół powypadkowy, mający wątpliwości w kwestii oceny urazu – w tym charakteru przyczyny zdarzenia, powinien zgodnie z § 7 ust 1 pkt 5 r.u.o.p zasięgnąć opinii lekarza, a w razie potrzeby opinii innych specjalistów, w zakresie niezbędnym do oceny rodzaju i skutków wypadku. Nie można wykluczyć, że na podstawie takiej opinii będzie można uznać, że do urazu mogło dojść w każdych okolicznościach życia codziennego – niekoniecznie związanych z pracą, której charakter mógł niewielkim stopniu przyczynić się do osłabienia kolana a w konsekwencji do wystąpienia urazu.

Sebastian Kryczka, autor współpracuje z publikacją Serwis BHP.

Odpowiedzi udzielono: 3 lutego 2017 r.

Więcej informacji i narzędzi znajdziesz w programie Serwis BHP Bądź na bieżąco ze zmianami prawnymi i korzystaj z aktualnych materiałów