Pytanie pochodzi z publikacji Serwisu BHP.
Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 r. o systemie oceny zgodności o (Dz. U. Nr 166, poz. 1360 z późn. zm.) - dalej u.s.o.z., podaje szereg definicji użytych w niej istotnych terminów, m.in.:
• zasadnicze wymagania - są to wymagania, które spełniać powinien wyrób wprowadzany do obrotu, określone w dyrektywach Nowego Podejścia.
• wprowadzenie do obrotu - należy przez to rozumieć przekazanie wyrobu po raz pierwszy w kraju: użytkownikowi, konsumentowi bądź sprzedawcy przez producenta, jego upoważnionego przedstawiciela lub importera.
• wyrób - jest to rzecz ruchoma, bez względu na stopień jej przetworzenia, przeznaczona do wprowadzenia do obrotu, z wyjątkiem artykułów rolno-spożywczych oraz środków żywienia zwierząt.
Zgodnie z u.s.o.z. ocenie zgodności z wymaganiami zasadniczymi lub szczegółowymi określonymi w rozporządzeniach wdrażających dyrektywy wydanych na podstawie ustawy o systemie oceny zgodności lub w odrębnych ustawach podlegają tylko i wyłącznie wyroby wprowadzane do obrotu.
Ocena zgodności z wymaganiami zasadniczymi oczywiście jest obowiązkowa przed wprowadzeniem wyrobu do obrotu. Ocenę zgodności dokonuje producent, jego upoważniony przedstawiciel lub importer.
W u.s.o.z. stosuje się pojęcie "wprowadzenia do obrotu", tj. przekazanie wyrobu po raz pierwszy w kraju: użytkownikowi, konsumentowi bądź sprzedawcy przez producenta, jego przedstawiciela lub importera Pojęcie to jest pojęciem bardzo zbliżonym do pojęcia "umieszczanie na rynku".
Termin "umieszczanie na rynku" jest to pierwsze udostępnienie maszyny wytworzonej we Wspólnocie lub importowanej z innego kraju na sprzedaż lub w innym celu z zamiarem dystrybucji lub użytkowania na terytorium Wspólnoty. W przypadku maszyn importowanych spoza krajów Wspólnoty wymaganie to będzie się odnosiło do produktów nowych i używanych. Umieszczanie na rynku dotyczy każdej istniejącej fizycznie i skompletowanej sztuki maszyny, niezależnie od daty i miejsca ich wytworzenia oraz rodzaju produkcji (masowa czy seryjna).
Termin "oddawanie do użytku" odnosi się do pierwszego użycia maszyny na terenie Wspólnoty przez użytkownika tej maszyny.
Definicje maszyny zostały zawarte w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady 2006/42/WE z dnia 17 maja 2006 r. w sprawie maszyn, zmieniającej dyrektywę 95/16/WE (Dz. Urz. UE L 157 z 09.06.2006, s. 24) - dalej dyrektywa 2006/42/WE, oraz rozporządzeniu Ministra Gospodarki z dnia 21 października 2008 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn (Dz. U. Nr 199, poz. 1228) - dalej r.w.m.
Zgodnie z dyrektywą 2006/42/WE maszyna została zdefiniowana jako:
• zespół wzajemnie połączonych części lub elementów (podzespołów), z których przynajmniej jedna część lub element wykonuje ruch, wraz z odpowiednimi elementami uruchamiającymi, obwodami sterowania, zasilania i innymi tworzącymi całość maszyny przeznaczonej do konkretnego zastosowania, a w szczególności do przetwarzania, obróbki, przemieszczania lub pakowania materiałów,
• zespół maszyn, które w celu konkretnego zastosowania zostały zestawione i są sterowane w taki sposób, aby działały jako jedna całość. Określenie to, powoduje włączenie w zakres dyrektywy 2006/42/WE również instalacji złożonych, takich jak instalacje zrobotyzowane czy automatyczne zespoły produkcyjne;
• wymienne wyposażenie modyfikujące funkcję jakiejś maszyny, które to wyposażenie jest umieszczane na rynku w celu połączenia go przez obsługującego (operatora) z maszyną lub z kilkoma różnymi maszynami lub z ciągnikiem, o ile wyposażenie to nie stanowi części zamiennej albo narzędzia.
Zgodnie z § 3 r.w.m. maszyna została zdefiniowana jako
• zespół wyposażony lub który można wyposażyć w mechanizm napędowy inny niż bezpośrednio wykorzystujący siłę mięśni ludzkich lub zwierzęcych, składający się ze sprzężonych części lub elementów, z których przynajmniej jedna jest ruchoma, połączonych w całość mającą konkretne zastosowanie,
• wyposażenie wymienne - urządzenie, które jest montowane przez operatora do oddanych do użytku maszyny lub ciągnika, w celu zmiany ich funkcji lub przypisania im nowej funkcji, jeśli wyposażenie to nie jest narzędziem;
Czy maszyny posiadają oznaczenie CE, poddawane planowanym modyfikacjom będą musiały ponownie być poddane procedurze oceny zgodności z zasadniczymi wymaganiami?
Planowane zmiany/modyfikacje mają dotyczyć zmian w programach sterujących ruchem narzędzi NC (zmiany ustawień, parametrów programowalnych - zwykle wykonywane przez pracowników utrzymania ruchu), zmian typu narzędzi skrawających, zmian oprzyrządowania (paletki przesuwane ręcznie do i z maszyny, uchwyty narzędziowe, itp.). Zmiany te, dotyczą wymiany wyposażenia wymiennego modyfikującego funkcję maszyny, które stanowić może wyposażenie dostarczane przez producenta lub upoważnionego przedstawiciela wraz z maszyną i zgodnie z instrukcją obsługi maszyny może być do niej dołączane w celu modyfikującego funkcję maszyny.
Ponieważ, jak wiadomo, ocena zgodności dotyczy maszyn umieszczanych na rynku po raz pierwszy, a wymiana wyposażenia wymiennego maszyny nie jest umieszczaniem na rynku maszyny po raz pierwszy, lecz stanowi tylko modyfikację funkcji maszyny, w związku z czym nie jest wymagane wykonanie ponownej oceny zgodności maszyny z zasadniczymi wymaganiami. Wyjątkiem może być tylko sytuacja, kiedy taka modyfikacja jest powiązana z daleko idącą przebudową maszyny, stwarzającą maszynę nową w rozumieniu ww. dyrektywy.
Czy maszyny nie posiadają oznaczenie CE poddawane planowanym modyfikacjom będą musiały ponownie być poddane procedurze oceny zgodności z zasadniczymi wymaganiami?
Po wprowadzeniu planowanych zmian/modyfikacji, które mają dotyczyć zmian w programach sterujących ruchem narzędzi NC (zmiany ustawień, parametrów programowalnych - zwykle wykonywane przez pracowników utrzymania ruchu), zmian typu narzędzi skrawających, zmian oprzyrządowania (paletki przesuwane ręcznie do i z maszyny, uchwyty narzędziowe, itp.) w tym przypadku, nie jest wymagane wykonanie ponownej oceny zgodności maszyny z zasadniczymi wymaganiami nie ma potrzeby. W tym przypadku jedynie pracodawca – użytkownik maszyny powinien powołać zespół do wykonania oceny zgodności maszyn z wymaganiami rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie minimalnych wymagań dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie użytkowania maszyn przez pracowników podczas pracy (Dz. U. Nr 191, poz. 1596 z późn. zm.).
Ocena zgodności maszyn powinna być wykonana dla maszyn nabytych i oddawanych do użytku przed dniem 1 stycznia 2003 r., czyli przed obowiązywaniem w życie pierwszej wersji rozporządzenia Ministra Gospodarki z 2003 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla maszyn i elementów bezpieczeństwa.
Celem wykonania ww. oceny jest ocena aktualnego stanu bezpieczeństwa i stanu technicznego maszyny po wprowadzonych zmianach/modyfikacjach i określenie jaki wpływ mogą mieć zmiany/modyfikacje na ryzyko zawodowe związane z maszyną znajdującą się w miejscu pracy lub jego otoczeniu, a także jaki jest wpływ zmian/modyfikacji na bezpieczeństwo maszyny, nawet gdy pracownicy bezpośrednio nie użytkują tych maszyn.
Więcej na ten temat w Serwisie BHP.