Ekspert Serwisu BHP odpowiada na pytanie Użytkownika programu:Odpowiedź

Przepisy bhp nie nakładają na pracodawcę obowiązku organizowania odrębnych szkoleń z zakresu udzielania pierwszej pomocy dla pracowników zatrudnionych na stanowiskach monterów rusztowań.

Elementy pierwszej pomocy powinny być jednak zawarte w programie szkoleń bhp – zarówno wstępnych, jak i okresowych.

Uzasadnienie

Przepisy bhp nakładają na pracodawcę obowiązek zapewnienia pracownikom sprawnie funkcjonującego systemu pierwszej pomocy w razie wypadku, jak również środków do jej udzielenia. Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.) – dalej r.b.h.p. – w § 44 jako pierwsze nałożyło na pracodawcę obowiązek stosowania rozwiązań systemowych (nie doraźnych!), a więc takich, jakie wymagają wcześniejszego opracowania odpowiednich procedur, przygotowania sprzętu (znajdującego się w punktach pierwszej pomocy w poszczególnych oddziałach zakładu pracy) i przeszkolenia w powyższym zakresie wybranych pracowników.

System pierwszej pomocy powinien obejmować w szczególności:

  • punkty pierwszej pomocy w wydziałach (oddziałach), w których wykonywane są prace powodujące duże ryzyko wypadku lub związane z wydzielaniem się par, gazów albo pyłów substancji sklasyfikowanych jako niebezpieczne ze względu na ostre działanie toksyczne;
  • apteczki w poszczególnych wydziałach (oddziałach) zakładu pracy.

Przepisy nie wskazują, gdzie powinny być usytuowane punkty do udzielania pierwszej pomocy czy apteczki. Przeważnie znajdziemy w nich zestawy opatrunkowe, środki ochrony osobistej ratownika, deskę ortopedyczną, narzędzia ułatwiające podtrzymywanie życia, środki opatrunkowe oraz wszystkie środki, materiały i narzędzia niezbędne do zabezpieczenia miejsca zdarzenia. Pracodawca może też zapewnić specjalny prysznic ratunkowy, umożliwiający szybkie spłukanie cieczy/pyłów (żrących, łatwopalnych, toksycznych itp.). Coraz powszechniejsze jest również zapewnienie (zwłaszcza w dużych zakładach) prostych w obsłudze automatycznych defibrylatorów zewnętrznych tzw. AED.

W wielu przypadkach wystarczą proste, przenośne apteczki, wyposażone w podstawowe środki opatrunkowe (plastry, bandaże, wodę utlenioną itp.). Należy jednak pamiętać, że zgodnie z § 44 ust. 2 r.b.h.p., liczba, usytuowanie i wyposażenie punktów pierwszej pomocy i apteczek powinny być ustalone w porozumieniu z lekarzem sprawującym profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami (lekarzem medycyny pracy), z uwzględnieniem rodzajów i nasilenia występujących zagrożeń.

W punktach pierwszej pomocy i przy apteczkach, w widocznych miejscach należy wywiesić instrukcje dotyczące udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku oraz wykazy pracowników wyznaczonych do jej udzielania.

Obsługa punktów i apteczek na każdej zmianie powinna być powierzana wyznaczonym pracownikom, przeszkolonym w udzielaniu pierwszej pomocy. Ponadto, zgodnie z art. 207[1] § 1 pkt 3 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 z późn. zm.), pracodawca jest zobowiązany przekazywać zatrudnionym informacje o tych pracownikach (w szczególności imię i nazwisko, miejsce wykonywania pracy, numer telefonu służbowego lub innego środka komunikacji elektronicznej). Informacja ta powinna znajdować się przy poszczególnych apteczkach i/lub punktach pierwszej pomocy.

W niektórych zakładach pracy pracodawcy są zobowiązani do przeszkolenia niemal całego personelu (np. nauczycieli w szkołach i placówkach oświatowych), gdyż wynika to ze szczegółowych przepisów (§ 21 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach; Dz. U. z 2003 r. Nr 6, poz. 69 z późn. zm.). Obowiązek ten nie dotyczy jednak pracowników zatrudnionych przy wykonywaniu prac budowlanych (np. monterów rusztowań), bowiem tutaj zastosowanie mają przepisy ogólne, a więc pracodawca może przeszkolić jedynie wybranych przez siebie pracowników.

Elementy udzielania pierwszej pomocy powinny znaleźć się zarówno w programie szkoleń wstępnych ogólnych, jak i okresowych z zakresu bhp, o których mowa w rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. Nr 180, poz. 1860 z późn. zm.). Oczywiście nie zastąpią one typowego szkolenia z zakresu udzielania pierwszej pomocy, poświęconego wyłącznie temu tematowi, podczas którego pracownik przyswoi zdecydowanie większą wiedzę, natomiast pozwolą zapoznać go z podstawowym schematem postępowania w razie wypadku.

Nie ma przeciwwskazań, aby mimo braku formalnego obowiązku, pracodawca zorganizował szkolenie poświęcone wyłącznie zagadnieniom związanym z udzielaniem pierwszej pomocy (np. tzw. kurs podstawowy) dla wszystkich pracowników zatrudnionych na stanowiskach monterów rusztowań, ze względu na szczególne zagrożenia występujące na ich stanowiskach pracy.

Maciej Ambroziewicz, autor współpracuje z publikacją Serwis BHP.

Odpowiedzi udzielono: 10 czerwca 2016 r.