Odpowiedź:

Stosownie do art. 33 pkt 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 poz. 1881 z późn. zm.) – dalej u.z.z., pracodawca, na warunkach określonych w umowie, jest obowiązany udostępnić zakładowej organizacji związkowej pomieszczenia i urządzenia techniczne niezbędne do wykonywania działalności związkowej w zakładzie pracy. Warunki udostępniania organizacji związkowej pomieszczeń i urządzeń technicznych mogą zostać określone także w postanowieniach układu zbiorowego pracy (art. 33.3 u.z.z.).
Z art. 33 u.z.z. oraz innych przepisów prawa pracy nie wynika obowiązek udostępniania działaczom związków zawodowych służbowej poczty elektronicznej w celach związkowych. Służbowa poczta elektroniczna jest własnością pracodawcy i on ustala zasady korzystania z niej, w tym decyduje o tym, że ma być używana wyłącznie w celach służbowych.

Uzasadnienie:

Stosownie do art. 33 pkt 1 ustawy z dnia 23 maja 1991 r. o związkach zawodowych (tekst jedn.: Dz. U. z 2015 poz. 1881 z późn. zm.) – dalej u.z.z., pracodawca, na warunkach określonych w umowie, jest obowiązany udostępnić zakładowej organizacji związkowej pomieszczenia i urządzenia techniczne niezbędne do wykonywania działalności związkowej w zakładzie pracy. Warunki udostępniania organizacji związkowej pomieszczeń i urządzeń technicznych mogą zostać określone także w postanowieniach układu zbiorowego pracy (art. 33.3 u.z.z.).
Przepisy nie precyzują warunków, jakim mają odpowiadać pomieszczenia i urządzenia techniczne, pozostawiając określenie tych warunków stronom umowy. Zbigniew Salwa wskazuje, że aby zakładowa organizacja związkowa mogła działać w pełni efektywnie, musi posiadać niezbędne do tego warunki w postaci stałego pomieszczenia, jego wyposażenia i urządzeń technicznych, np. telefonu, możliwości korzystania z kserokopiarki itp. (Zbigniew Salwa, Ustawa o związkach zawodowych. Komentarz, [w:] Prawo pracy, Lexis Nexis 2003).
Z przytoczonego powyżej art. 33 u.z.z. oraz innych przepisów prawa pracy nie wynika obowiązek udostępniania działaczom związków zawodowych służbowej poczty elektronicznej w celach związkowych. Służbowa poczta elektroniczna jest własnością pracodawcy i on ustala zasady korzystania z niej, w tym decyduje o tym, że ma być używana wyłącznie w celach służbowych.
Ponadto, jak wskazał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 28 sierpnia 2009 r. (II FSK 517/08, LEX nr 694291), „zgodnie z ustawą o związkach zawodowych, pracodawca ma obowiązek zapewnienia – w ograniczonym zakresie – pomocy organizacyjnej związkom zawodowym”.
Biorąc pod uwagę dostępność usług z zakresu technologii informatycznych, udostępnienie służbowej poczty elektronicznej nie jest niezbędne do wykonywania działalności związkowej w zakładzie pracy. Działacze związkowi mogą założyć własne elektroniczne skrzynki pocztowe bez uszczerbku dla zakładowej organizacji związkowej i korzystanie ze służbowej poczty elektronicznej nie jest w tym wypadku niezbędne.
W kontekście omawianego zagadnienia bardzo istotne są uwagi, które poczynił Krzysztof Baran, względem art. 33 u.z.z. W jego opinii, gdy nie dojdzie do zawarcia umowy, z przyczyn niezawinionych przez pracodawcę, nie ciąży na nim żaden obowiązek przewidziany w komentowanym przepisie (Krzysztof Baran, Komentarz do ustawy o związkach zawodowych, [w:] Zbiorowe prawo pracy. Komentarz. WK 2016).
Można zatem postawić tezę, że takie same skutki wywoła jednostronne wypowiedzenie umowy przez organizację związkową. Jeżeli zatem wypowiedziana umowa przewidywała korzystanie ze służbowej poczty elektronicznej w celach bez zgody pracodawcy, to w momencie zakończenia obowiązywania umowy (a zatem i jej skutków), taka zgoda będzie potrzebna.

Jarosław Masłowski,
autor współpracuje z publikacją Serwis Prawa Pracy i Ubezpieczeń Społecznych
Odpowiedzi udzielono  8.11.2016 r.