Czego dotyczy obowiązek konsultacji pracodawcy z pracownikami?

Obowiązek konsultacji przez pracodawcę z pracownikami lub ich przedstawicielami w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy kwestii związanych z bhp wynika z Rozdziału XI Kodeksu pracy zatytułowanego Konsultacje w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz komisja bezpieczeństwa i higieny pracy. Konsultacje odbywają się z przedstawicielami, jak np. związkami zawodowymi, komisją bhp lub radą pracowników, wyłonionymi w trybie i na zasadach określonych, w art. 23711a i art. 23713a k.p. Zgodnie z art. 23711a k.p. pracodawca ma obowiązek konsultować z pracownikami lub ich przedstawicielami, wszystkie działania związane z bezpieczeństwem i higieną pracy, w szczególności dotyczące:

1. zmian w organizacji pracy i wyposażeniu stanowisk pracy, wprowadzania nowych procesów technologicznych oraz substancji i preparatów chemicznych, jeżeli mogą one stwarzać zagrożenie dla zdrowia lub życia pracowników;
2. oceny ryzyka zawodowego występującego przy wykonywaniu określonych prac oraz informowania pracowników o tym ryzyku;
3. tworzenia służby bhp lub powierzania wykonywania zadań tej służby innym osobom oraz wyznaczania pracowników do udzielania pierwszej pomocy;
4. przydzielania pracownikom środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego;
5. szkolenia pracowników w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy.

Pracodawca jest obowiązany zapewnić odpowiednie warunki do przeprowadzania konsultacji, jak np. dostarczenie na czas materiałów informacyjnych, a zwłaszcza zapewnia, aby konsultacje odbywały się w godzinach pracy. Pracownicy lub ich przedstawiciele mogą przedstawiać pracodawcy wnioski w sprawie eliminacji lub ograniczenia zagrożeń zawodowych.
Za czas nieprzepracowany w związku z udziałem w konsultacjach pracownicy lub ich przedstawiciele zachowują prawo do wynagrodzenia.
Jeżeli u pracodawcy została powołana komisja bezpieczeństwa i higieny pracy (ma taki obowiązek, gdy zatrudnia ponad 250 pracowników) – konsultacje te mogą być prowadzone w ramach tej komisji.
Oczywiście pracownicy lub ich przedstawiciele, w tym członkowie komisji bhp, nie mogą ponosić jakichkolwiek niekorzystnych dla nich konsekwencji z tytułu działalności konsultacyjnej.

Konsultacje w UE

Informowanie i przeprowadzanie konsultacji z pracownikami oraz promowanie dialogu społecznego w Unii Europejskiej należy do najważniejszych form unijnej polityki społecznej. Jednym w przejawów tej polityki było wdrożenie Dyrektywy 2002/14/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 11 marca 2002 r. ustanawiającej ogólne ramowe warunki informowania i przeprowadzania konsultacji z pracownikami we Wspólnocie Europejskiej (Dz. Urz. UE L Nr 80, s. 29). Wśród najważniejszych funkcji rad pracowników informowanie i konsultacje z pracownikami odgrywają kluczową rolę. Ustawodawstwo obowiązujące w poszczególnych krajach przewiduje zasady informowania i konsultacji z radami w celu zapobiegania sporom i konfliktom w przedsiębiorstwach. Zasady i terminy przekazywania informacji radom pracowników pozwalają śledzić na bieżąco sytuację w przedsiębiorstwie i stosowane w nim strategie, a tym samym skutecznie przewidywać zmiany w zakładzie pracy i w całym sektorze.
Rady pracowników w krajach UE są najważniejszym miejscem dialogu społecznego w przedsiębiorstwie, mimo że nie zastępują tradycyjnych struktur reprezentacji pracowniczej, np. związkowych, a jedynie uzupełniają je tworząc instytucjonalne ramy do prowadzenia dialogu z dyrekcją przedsiębiorstw. Przykładowo w Danii rady włączane są do konsultacji m.in. na temat warunków pracy, szkoleń i ważnych zmian w przedsiębiorstwie. W Hiszpanii konsultacje również mogą dotyczyć restrukturyzacji, zwolnień, redukcji czasu pracy, przenoszenia produkcji, planów szkoleń zawodowych, organizacji i kontroli pracy oraz oceny stanowisk pracy. W Niemczech rady zajmują się konsultacją m.in. aspektów związanych z organizacją i z czasem pracy, z systemem wynagrodzeń oraz z ochroną zdrowia pracowników. We Francji natomiast istnieje obowiązek informowania i konsultacji z radami pracowników takich kwestii, jak zmiany kwalifikacji zawodowych i ograniczenia zatrudnienia. Przedmiotem informacji i konsultacji z radami są tu również warunki pracy, wdrażanie nowych technologii, organizacja czasu pracy i systemy wynagrodzeń.
Informacje dotyczące konsultowanych zagadnień przekazywane są na tyle wcześnie, by opinie pracowników i ich przedstawicieli mogły być wzięte pod uwagę w procesie podejmowania decyzji. Istnieje ponadto obowiązek poszukiwania kompromisu.
Jednym z głównych celów informowania i konsultacji z pracownikami jest dbanie o równy dostęp do informacji, oraz by wszyscy odbiorcy informacji o przedsiębiorstwie mieli porównywalne możliwości zapoznania się z nią i jej przeanalizowania. Dzięki temu na podejmowane decyzje mogą mieć wpływ wszyscy partnerzy społeczni.

Więcej na ten temat w Serwisie BHP.