Pytanie pochodzi z publikacji Serwis BHP
Co powinna zawierać instrukcja obsługi lampy bakteriobójczej?
Odpowiedź
Każda instrukcja bhp powinna wskazywać w szczególności czynności, jakie należy wykonać przed rozpoczęciem pracy, zasady i sposoby bezpiecznego wykonywania pracy, czynności do wykonania po jej zakończeniu oraz zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych, stwarzających zagrożenia dla życia lub zdrowia pracowników. Tworząc instrukcję dla poszczególnych maszyn i urządzeń, warto posiłkować się zapisami zawartymi w dokumentacji przekazanej przez producenta sprzętu, gdyż to właśnie w niej określone są (a przynajmniej powinny być) podstawowe zasady bezpieczeństwa przy obsłudze.
Uzasadnienie
Lampa bakteriobójcza to urządzenie emitujące energię w postaci fal ultrafioletowych, której zadaniem jest zwalczanie unoszących się w powietrzu drobnoustrojów (wirusów, bakterii, drożdży i pleśni). Jej celem jest również redukcja rozwoju i rozmnażania się pleśni oraz innych bio-aerozoli (bakterii i wirusów) na oświetlonych powierzchniach. Przez wiele lat istniał obowiązek ich stosowania w licznych pomieszczeniach podmiotów leczniczych, jednakże jakiś czas temu został on zniesiony. Być może wynika to z tego, że w zakresie dezynfekcji powietrza istnieje wiele czynników ograniczających skuteczność promieniowania UV. Do najważniejszych należą m.in. zmienna wilgotność i temperatura, różna wrażliwość drobnoustrojów, zmienny poziom skażenia, zmienny stopień penetracji oraz stopniowe zużycie promiennika wymagające precyzyjnego monitorowania. Ponadto wszystkie obszary pozostające w cieniu nie podlegają dezynfekcji. W praktyce czas emisji promieniowania, czyli dawka promieniowania niezbędna do inaktywacji drobnoustrojów jest trudny do ustalenia. Uboczne efekty działania promieniowania UV obejmują szkodliwy wpływ promieni UV w stosunku do przebywających w pomieszczeniu osób, co stanowi przeciwwskazanie do jego stosowania w obecności pacjentów i personelu (wyjątkiem jest stosowanie lamp przepływowych). Zależne od ilości pochłoniętego promieniowania, biologiczne skutki oddziaływania nadfioletu powodują zmiany w obrębie skóry lub oczu. Najczęściej obserwowaną rekcją na ekspozycję jest rumień (niekiedy także oparzenia, złuszczanie się naskórka oraz zmiany nowotworowe). Promieniowanie może również uszkadzać rogówkę i spojówkę oka, a długo trwające narażenie na ekspozycję może doprowadzić do trwałych zmian (z zaćmą włącznie). Niekorzystny wpływ promieniowania UV dotyczy również powierzchni plastikowych, mebli oraz wyposażenia pomieszczeń.
W systemie LEX znajdziesz zagadnienie powiązane z tym artykułem:
BHP w ochronie zdrowia
Najczęściej czytane w temacie:
Czytaj więcej w systemie informacji prawnej LEX
To zagadnienie zawiera:
Najczęściej czytane w temacie:
Czytaj więcej w systemie informacji prawnej LEX
Obecnie lampy bakteriobójcze obligatoryjnie powinny być stosowane w diagnostycznych pracowniach radiologicznych (§ 5 ust. 1 pkt 2 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 27 marca 2008 r. w sprawie minimalnych wymagań dla jednostek ochrony zdrowia udzielających świadczeń zdrowotnych z zakresu rentgenodiagnostyki, radiologii zabiegowej oraz diagnostyki i terapii radioizotopowej chorób nienowotworowych, Dz. U. Nr 59, poz. 365 z późń. zm.).
Odnosząc się do kwestii instrukcji bhp, należy wyjaśnić, że zgodnie z art. 2374 § 2 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2014 r. poz. 1502 z późn. zm.), jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy jest wydawanie szczegółowych instrukcji i wskazówek dotyczących bhp na stanowiskach pracy. Doprecyzowanie powyższej normy znajduje się w § 41 ust. 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy (tekst jedn.: Dz. U. z 2003 r. Nr 169, poz. 1650 z późn. zm.), zgodnie z którym pracodawca jest obowiązany udostępnić pracownikom, do stałego korzystania, aktualne instrukcje bhp dotyczące:
- stosowanych w zakładzie procesów technologicznych oraz wykonywania prac związanych z zagrożeniami wypadkowymi lub zagrożeniami zdrowia pracowników,
- obsługi maszyn i innych urządzeń technicznych,
- postępowania z materiałami szkodliwymi dla zdrowia i niebezpiecznymi,
- udzielania pierwszej pomocy.
Powyższe instrukcje powinny w sposób zrozumiały dla pracowników wskazywać czynności, jakie należy wykonać przed rozpoczęciem pracy, zasady i sposoby bezpiecznego wykonywania pracy, czynności do wykonania po jej zakończeniu oraz zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych, stwarzających zagrożenia dla życia lub zdrowia pracowników. Instrukcje dotyczące prac związanych ze stosowaniem niebezpiecznych substancji chemicznych i ich mieszanin powinny uwzględniać informacje zawarte w kartach charakterystyki tych substancji i ich mieszanin.
Przepisy bhp co do zasady nie regulują, jakie konkretnie instrukcje bhp powinny być opracowane i udostępnione pracownikom na poszczególnych stanowiskach pracy. To pracodawca, po analizie m.in. stosowanych procesów technologicznych, wykonywanych prac związanych z zagrożeniami wypadkowymi lub zagrożeniami zdrowia pracowników, a także ocenie ryzyka zawodowego podczas wykonywania prac na danym stanowisku, w szczególności przy obsłudze maszyn oraz innych urządzeń technicznych, powinien podjąć decyzję o opracowaniu takich instrukcji.
Przepisy nie precyzują również, w jaki sposób i w jakiej postaci pracodawca powinien udostępniać je pracownikom. Może to nastąpić w tradycyjnej formie, tj. wywieszenia na stanowisku pracy (np. przy stanowisku, urządzeniu lub maszynie, której instrukcja dotyczy) albo w postaci elektronicznej (np. rozesłane e-mailem lub zamieszczone w intranecie). Istotnym jest, aby każdy pracownik miał do nich stały dostęp i przestrzegał zawartych w nich postanowień. Z pewnością instrukcje te powinny mieć formę pisemną, bowiem tylko wówczas pracodawca jest w stanie wykazać, że spełnił ciążący na nim obowiązek.
Opracowując instrukcję bhp dla lampy bakteriobójczej, warto posiłkować się zapisami zawartymi w dokumentacji przekazanej jej przez producenta, przeważnie bowiem to właśnie w niej można znaleźć podstawowe zasady bezpieczeństwa przy obsłudze konkretnego urządzenia. W analizowanym przypadku z pewnością nie powinno zabraknąć zapisów dotyczących zakazu uruchamiania lampy przy zdjętych lub otwartych panelach dostępowych (dotyczy lamp przepływowych), niestosowania lamp na istniejące, aktywne porosty pleśni. Ponadto w takiej instrukcji należałoby zamieścić ostrzeżenia przed możliwością uszkodzenia oczu i skóry przez promieniowanie UV oraz przed kierowaniem wzroku bezpośrednio na źródło tego promieniowania. Nie można również pominąć kwestii zakazu wykonywania jakichkolwiek prac serwisowych przez osoby do tego nieprzeszkolone i nieupoważnione.
Maciej Ambroziewicz, autor współpracuje z publikacją Serwis BHP.
Odpowiedzi udzielono: 2 września 2016 r.
